Jason en de Argonauten & Medea, Euripides Proloog en Parodos

1. Jason en de Argonauten& Medea, EuripidesProloog en Parodos

2. Jasons jeugd Jason was de zoon van Aeson, de koning van de stad Iolkos in Thessalië. Aeson werd door zijn stiefbroer Pelias van de troon gestoten. Jason werd het land uit gesmokkeld en opgevoed door de centaur Chiron. Pelias werd de voorspelling gedaan dat hij door een familielid vermoord zou worden en zich moest hoeden voor een man met één sandaal.

3. Terugkeer naar Iolkos Op zijn twintigste keerde Jason terug naar Iolkosom zijn troon op te eisen. Onderweg verloor hij één sandaal terwijl hij een oude vrouw (Hera in vermomming) hielp een rivier over te steken. Jason ging naar Peliasen vertelde hem dat hij de rechtmatige koning was. Pelias zei dat Jason de troon zou krijgen als hij hem het Gulden Vlies uit Kolchis bracht, de vacht van de ram die Phrixus en Helle naar Kolchis moest brengen. Jason aanvaardde deze opdracht. Een fresco uit Pompeï

4. De Argonauten Jason zette een grootse expeditie op: hij vroeg Argos om een schip te bouwen en trommelde 50 vrijwilligers op om mee te varen. Het schip werd de Argo genoemd en de vrijwilligers de Argonauten. Eén van de Argonauten was Herakles. LorenzoCosta (1460-1535)

5. Avonturen onderweg De Argonauten beleefden vele avonturen op hun reis.

6. In Kolchis In Kolchis heerste Aeëtes. Hij had een dochter, Medea. Toen Jason Aeëtes om het Gulden Vlies vroeg, zei deze hem het vlies te zullen geven als hij twee opdrachten had uitgevoerd: Jason moest eerst twee vuurspuwende stieren aan een ploeg spannen en het veld omploegen Daarna moest hij in de voren drakentanden zaaien waaruit krijgers zouden oprijzen, die hij moest doden. Deze opdrachten waren haast onmogelijk, maar Hera en Athena, die Jason goedgezind waren, vroegen Aphrodite Eros op Medea af te sturen. Hij maakte Medeasmoorverliefd op Jason. Medea wendde haar toverkunsten aan om Jason te helpen, onder voorwaarde dat hij met haar zou trouwen. Zij gaf hem een magische zalf die hem beschermde tegen de adem van de stieren en een steen, die hij tussen de krijgers in moest gooien, waarop zij elkaar afmaakten. Met Medea’s hulp lukte het Jason om de opdrachten uit te voeren.

7. Het Gulden Vlies Aeëtes was echter nog steeds niet bereid Jason het Gulden Vlies te geven. (Hem zou voorspeld zijn dat hij met het vlies ook zijn macht zou verliezen.) Medea hoorde dat haar vader van plan was de Argonauten te doden. Zij waarschuwde Jason en bracht hem bij het Gulden Vlies, dat werd bewaakt door een nooit slapende draak. Medea brouwde een bedwelmende drank, die de draak deed slapen. Nu kon Jason de draak doden en het Gulden Vlies stelen. BertelThorvaldsen, 1803

8. De vlucht Jason nam Medea, zoals hij had beloofd, mee op de Argo. Medea nam haar broertje, Apsyrtus, mee. Toen Aeëtes erachter kwam dat Jason er met zijn dochter en het vlies vandoor was, volgde hij de Argo met zijn vloot. Aeëtes dreigde de Argonauten in te halen, maar Medea redde hen: zij doodde haar broertje en sneed zijn lichaam in stukken, die zij één voor één in zee liet vallen. Haar vader moest de achtervolging opgeven om de stukken van zijn zoon te kunnen verzamelen. Herbert James Draper, 1904

9. Terug Op de terugweg werd de Argo door kwade winden uit koers geblazen, omdat Medea door haar broer te doden een goddeloze daad had begaan. Eenmaal teruggekomen in Iolkos wilde Pelias geen afstand doen van de troon. Medea doodde Pelias via een list: Zij liet Pelias’ dochters zien hoe ze een ram een verjongingskuur gaf. Daarbij hakte ze de ram in stukken, deed deze in een pot, gooide er magische kruiden bij en haalde een lammetje uit de pot. De dochters van Pelias wilden ook zo’n verjonging voor hun vader, die zij in zijn slaap in stukken hakten. Medea deed deze keer expres niet de benodigde kruiden bij de stukken. Pelias werd inderdaad door familie gedood, de voorspelling kwam uit. Na deze moord moesten Medea en Jason vluchten. Ze kwamen in Korinthe, waar ze als ballingen leefden met hun twee zonen.

10. Jasons verraad Jason kreeg van Kreon, de koning van Korinthe, het aanbod om te trouwen met zijn dochter Creüsa/Glauke. Jason nam dit aanbod aan. Zo kon hij zijn maatschappelijke positie aanzienlijk verbeteren. Het huwelijk van Jason en Creüsa, Rembrandt van Rijn, 1648

11. De MedeaEuripides

12. Proloog (r. 1-130) Versregel 1-48 De Medea begint op dit punt, voor het huis van Medea in Korinthe. In de proloog staat eerst Medea’s voedster alleen op het toneel. Zij beklaagt zich erover dat Jason met de Argo naar Kolchis is gekomen, omdat Medea daardoor haar vaderland heeft verraden en Pelias via zijn dochters heeft gedood en nu als balling in Korinthe leeft. De voedster vertelt het publiek dat Jason zijn kinderen en vrouw heeft verraden door Kreons dochter te trouwen en hoe Medea hier onder lijdt. Bovendien wordt de spanning nu al opgebouwd: “Ik ben bang dat zij iets ontzettends bedenkt.” (r. 37)

13. Proloog (r. 1-130) Versregel 49-95 De kinderverzorger komt op met de zoons van Medea en Jason. Er volgt een gesprek tussen de voedster en de kinderverzorger, waarin de verzorger nog meer slecht nieuws vertelt: Kreon heeft besloten om Medea samen met haar kinderen uit Korinthe te verbannen. De kinderverzorger zegt de voedster hierover te zwijgen tegenover Medea. De voedster raadt de kinderverzorger aan de kinderen zo ver mogelijk bij Medea uit de buurt te houden, omdat zij haar al onheilspellend naar hen zag kijken.

14. Proloog (r. 1-130) Versregel 96-130 In regel 96 spreekt Medea voor het eerst, vanuit het huis. De voedster stuurt de kinderen naar binnen en drukt hen nogmaals op het hart om bij hun moeder uit de buurt te blijven. De voedster benadrukt nogmaals hoe gevaarlijk Medea is en bereidt het publiek voor op de uitbarsting van haar woede. Medea wenst haar zoons dood. De voedster looft eenvoud, matigheid en gelijkheid boven koninklijk bloed.

15. Parodos (r. 131-213) Versregel 96-130 Het koor, van Korinthische vrouwen, komt op. In de parodos spreken/zingen het koor, Medea en de voedster. Het koor wil Medea helpen en biedt haar vriendschap aan. Het vraagt aan de voedster of zij Medea buiten kan brengen. De voedster gaat af. Medea laat tussen het koor en de voedster door jammerklachten horen en roept Artemis, godin van het recht, aan. Het koor roept Themis nog aan, de godin van de eed.

16. Proloog en Parodos Allen die in de proloog en de parodos spreken zijn Medea goedgezind. Medea’s situatie wordt geschetst op zo’n manier dat er medelijden voor Medea wordt gewekt, terwijl er voor Jason geen sympathie overblijft. Toch wordt het publiek ook al voorbereid op de wraakzucht van Medea.

17. Vragen • 1. Waarom wordt Jason niet door zijn ouders opgevoed en door wie wordt hij wel opgevoed? • 2. Welke opdrachten kreeg Jason van Aeërtes? • 3. Hoe hielp Medea Jason om deze opdrachten uit te voeren? • 4. Waarom hielp Medea Jason? • 5. Hoe komt de voorspelling die aan Pelias is gedaan uit? • 6. Wie spreken er allemaal in de proloog van de Medea? • 7. Hoe wordt in de proloog de spanning voor de hele tragedie al opgebouwd? • 8. Wat gebeurt er altijd in de parodos van een tragedie? • 9. Wat wordt er in de proloog en de parodos jegens Medea gewekt? • 10. Hoe gebeurt dat?