230 likes | 417 Views
FIZYKA III MEL. Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych. Wykład 5 – Promieniotwórczość naturalna. A Z X. 1. 2. 3. 3. 1. 3. 2. I . A-4 Z-2 Y. 2. 1. parcjalne czasy życia:. E . Rozpad . . 241 Am. 237 Np. log T 1/2. log E . Rozpad .
E N D
FIZYKA IIIMEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 5 – Promieniotwórczość naturalna
AZX 1 2 3 3 1 3 2 I A-4Z-2Y 2 1 parcjalne czasy życia: E Rozpad 241Am 237Np
logT1/2 logE Rozpad Korelacja między czasami życia a energiami cząstek
Bz ze – ładunek emitowanej cząstki r stany związane Rozpad energie cząstek : < 10 MeV czasy życia: od 10-6 s do 1017 s Dla cięższych jąder i cząstek wysokość bariery ponad 20 MeV. Klasyczny opis – emisja czastki niemożliwa!
Rozpad V E r prawdopodobieństwo emisji: ze wzrostem E maleje wykładnik – silnie rośnie prawdopodobieństwo • G. Gamov (1904 – 1968) – opis kwantowy: • cząstka istnieje wewnątrz studni potencjału • cząstka opisywana funkcją falową może przenikać barierę potencjału w zjawisku tunelowania Rin Rout
Rozpad • monoenergetyczne, E(4 - 9) MeV • szeroki zakres czasów, t1/2(10-7s, 1010 lat) • ciężkie jądra, Z > 82 • cząstki są słabo przenikliwe • moment pędu cząstki : | Jp – Jk | J Jp + Jk • parzystość: Pp / Pk=(-1)J
rozpad w spoczynku: Rozpad 98% energii unosi cząstka
N 238U 4.51·109 lat 234Th N 235U 7.15·108 lat 231Th 206Pb Z 207Pb Z szeregi promieniotwórcze
N 232Th 1.39·1010 lat 228Ra 208Pb Z szeregi (cd) torowy neptunowy uranowo-radowy uranowo-aktynowy
N 238U 237Np 237Np 235U 2.3·106 lat 232Th N 233Pa 208Pb 209Bi 207Pb 209Bi 206Pb Z Z szeregi cd.
powstawanie jąder Ni rozpad jąder Ni warunki pocz. ( równowaga wiekowa gdy t ) ustalone aktywności kolejnych członów łańcucha najlżejsze radioaktywne jądro: Równowaga dynamiczna
e- 6429Cu 6430Zn + e + e e 64Cu 64Zn e+ + 6429Cu 6428Ni + e+ + e e 64Cu 64Ni 6429Cu + ep 6428Ni + e e 64Cu 64Ni wychwyt elektronu Rozpad
Widma beta 6429Cu 6430Zn + e + e 6429Cu 6428Ni + e+ + e 0,2 0,4 0,6 Ee [MeV]
Neutrino trzecia cząstka, neutralna, o bardzo małej (zerowej?) masie. nie gamma, bo spin połówkowy, np. : n p + e– + ? + liczba leptonowa hipoteza neutrino: W. Pauli (1932), m = 0, J = ½ h/2
reaktor ~ + 30 s n e+ p Cd 1.0 MeV scyntylator (1.4 m3) 9.0 MeV opóźnione koincydencje detektor neutrin Reinesa – Cowana (eksperymentalny dowód istnienia neutrin 1957) proces odwrotny ~ + p n + e+ ( = 10 -19 b)
e e p p W Oscar Klein (1938) n n bozon pośredniczący słaby rozpad Enrico Fermi (1934) teoria czterofemionowa
Niezachowanie parzystości Parzystość jest zachowana, jeśli nie można odróżnić laboratorium od jego lustrzanego odbicia.
Niezachowanie parzystości odbicie lustrzane „do góry nogami” Lustrzana symetria zachowana odbicie lustrzane „do góry nogami” Lustrzana symetria nie jest zachowana
Niezachowanie parzystości • T.D.Lee, C.N.Yang: nie ma podstaw przyjmowania zasady zachowania parzystości w procesach słabych. • doświadczenie C.S.Wu (1957): 6027Co 6028Ni +e + ~e • stan podstawowy kobaltu JP = 5+, łatwo spolaryzować. • P (r, , ) = (r, -, + ) • zachowanie parzystości (r, , )2 = (r, -, + )2 • jeśli prawdopodobieństwo emisji elektronów f( ) = f(-) to zachowana parzystość. ^
eksperyment C.S.Wu • detektory gamma 5+ 100% 6027Co 4+ 1 2+ E1 = 1173.2 keV 2 B fotopowielacz 0+ E2 = 1332.5 keV 6028Ni detektor elektronów źródło 60Co d = 0.05 mm kryształ chłodzący (T = 0.01 K)
spin e+ spin 60Co ustawione antyrównolegle… …lub równolegle Wyniki eksperymentu temperatura