Uzależnienie od komputera i Internetu – rzeczywistość XXI wieku

1. Uzależnienie od komputera i Internetu – rzeczywistość XXI wieku Małgorzata Rostkowska OEIiZK w Warszawie – 2000 r. Piotr Ożarski PCEN w Rzeszowie – 2007 r.

2. Temat przewrotny „Każda przesada jest szkodliwa!” Komputer i Internet - zagrożenia dla dzieci, młodzieży i...dorosłych!

3. Definicje - Encyklopedia PWN Uzależnienia,med. stan psychicznej i fizycznej zależności od jakiegoś psychoaktywnego środka chemicznego, przejawiający się przymusem jego przyjmowania w oczekiwaniu na efekty działania tego środka lub dla uniknięcia objawów abstynencyjnych. Nałóg, med. dawne określenie uzależnienia; wskazuje na przymus przyjmowania substancji, uzależnienie fizyczne i psychiczne od niej, oraz na obecność szkodliwych następstw zdrowotnych i społecznych. Abstynencyjne objawy, objawy odstawienia, med. objawy występujące przy odstawieniu substancji, od której organizm jest uzależniony; mają charakter przeciwstawny w stosunku do objawów wywoływanych przez tę substancję, np. bezsenność w przypadku leków nasennych; są dowodem uzależnienia.

4. Skąd zainteresowanie tym tematem? • Seminarium w Niemczech (nt. uzależnień). • Dramat w rodzinie przyjaciół (gry doprowadzające do...) • Własne doświadczenia – moje hobby. • prof. Wacław Strykowski – prof. Tomasz Goban-Klas • ...

5. Informacje z Internetu Rok 1999 Zapytanie: „uzależnienie od Internetu”Wynik: 7! stron. Luty 2007 r. Sieć Wyniki 1 - 10 spośród około 24,100 w języku polski dla zapytanie "uzależnienie od Internetu". WWW: "uzależnienie od Internetu„ Wyniki: 1-10 z 2000

6. Informacje z Internetu www.winter.pl/internet/uzaleznienie.html 21 marca 1997 r. – Jarosław Zieliński (...) Uzależnienie od Internetu (online addiction czy też Internet addiction) jest dziś takim samym problemem społecznym jak alkoholizm czy zażywanie narkotyków. "Liczba osób uzależnionych od Internetu przekracza w niektórych państwach uprzemysłowionych liczbę uzależnionych od narkotyków pochodzących z maku i jest konieczne podjęcie kroków przeciwko tej nowej chorobie" - ocenia austriacki specjalista Hurbert Poppe, specjalizujący się z terapiach odchodzenia od uzależnień narkotykowych. Uzależnienie się o Internetu przejawia się w coraz częstszym łączeniu się z nim, w spędzaniu w sieci coraz więcej czasu. Przejawia się również w obsesyjnym myśleniu, a nawet w snach o tym, co może zdarzyć się w Internecie.

7. Z własnego warsztatu pracy „W 1999 roku w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono poważne i reprezentatywne badania wśród użytkowników sieci Internetowej. Okazało się wówczas, że około 10 procent ankietowanych wykazało objawy chorobowe. Za osobę uzależnioną przyjmuje się taką, która korzysta średnio 5 godzin dzienne z Internetu. W roku 1999 liczbę użytkowników Internetu szacowano na około 200 milionów, co oznaczało, że wówczas na świecie u 20 milionów ludzi występował syndrom uzależnienia od Internetu. Leczenie jest równie trudne jak nałogowych hazardzistów. Terapia prowadzona przez specjalistów staje się konieczna, gdyż większość maniaków klawiatury nie poradzi sobie z tym nałogiem o własnych siłach. Najbardziej radykalny sposób, jakim jest pozbycie się komputera, daje krótkotrwałe efekty. Ponad 90 procent osób, po takiej decyzji w ciągu miesiąca kupuje nowe urządzenie, by znowu wpaść w uzależnienie.” Piotr Ożarski - „Edukacja Medialna” – nr 4/2001

8. Literatura „Globalna komputeryzacja zrewolucjonizowała percepcję ciała i umysłu oraz rozszerzyła horyzonty postrzeganego przez nas świata i kosmosu. Nanotechnologia na równi z fizyką kwantową otworzyły nowe granice, które są tak pojemne, jak międzygwiezdne przestrzenie.” prof. Derrick de Kerckhove Uniwersytet Toronto, „Powłoka klutury”, program McLuhana „Narodziny Internetu i Sieci dokonały przełomu, który można porównać do wynalezienia prasy drukarskiej. Dopiero teraz zaczynamy pojmować ogrom wpływu, jaki będzie on miał nie tylko na pojedynczych ludzi, ale i na całą ludzkość”. prof. Derrick de Kerckhove „Inteligencja otwarta” • Manuel Castalles - „Galaktyka Internetu refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem” • Patricia Wallace - „Psychologia Internetu”

9. Literatura • Nesssia Laniado, Gianfilippo Pietra – „Gry komputerowe, Internet i telewizja” • Parry Aftab - „Internet a dzieci. Uzależnienia i inne niebezpieczeństwa” • Mark Griffiths - „Gry i hazard - uzależnienia dzieci w okresie dorastania” • Aleksandra Gała, Iwona Ulfik-Jaworska - „Oddziaływanie agresywnych gier komputerowych na psychikę dziecka” • Maria Braun-Gałkowska,Iwona Ulfik-Jaworska „Zabawa w zabijanie” • Edwin Bendyk – „Zatruta studnia”, „Antymatrix”

10. Momenty... w historii, w których zjawiska techniczne generują nowe sytuacje społeczne.

11. A teraz - Internet!!! Internet, który może burzyć tradycyjne bariery poprzez: • nowe formy komunikowania się ludzi między sobą, • komunikowania się ludzi i komputerów, • czy też samych komputerów pomiędzy sobą.

12. Zagrożenia można podzielić na kilka rodzajów: • fizyczne - wzrok, postawa, • psychiczne - uzależnienie, wirtualna rzeczywistość oderwana od życia, • moralne - łatwy dostęp (niekontrolowany) do informacji (np. instrukcja budowy bomby, pornografia), • społeczne - zachowania nieetyczne, anonimowość, brak hamulców, • intelektualne - a) „szok informacyjny” b) bezkrytyczne zaufanie do możliwości maszyny.

13. Zagrożenia fizyczne • wzrok • postawa Ile on ma lat?

14. Zagrożenia fizyczne • wzrok • postawa Dzieci i młodzież w okresie intensywnego rozwoju narażone na: • wady wzroku, • skrzywienia kręgosłupa.

15. Co robić? • dbać o higienę pracy przy komputerze • zapewnić bezpieczne warunki pracy • właściwy sprzęt i oświetlenie • uczyć prawidłowej postawy podczas pracy przy komputerze • uczyć relaksu • zmuszać do czynienia przerw rekreacyjnych podczas pracy M. Rostkowska, P. Ożarski

16. Zagrożenia psychiczne • uzależnienie • wirtualna rzeczywistość oderwana od życia

17. Zagrożenia psychiczne Uzależnienie: • izolacja • lęk przed kontaktami z ludźmi • rozładowywanie napięć poprzez maszynę coś w zastępstwie...

18. Zagrożenia psychiczne UZALEŻNIENIE Kiedy należy się zacząć niepokoić? • gdy hobby wyrządza szkody • gdy rezygnuje się z kolejnych spraw • gdy odczuwa się przymus np. grania • gdy nie można się obejść bez komputera • gdy zaczyna się bagatelizować szkody • gdy pojawia się rozkojarzenie, zaburzenia pamięci zamierają przyjaźnie dziecięce

19. UZALEŻNIENIE Objawy internetowego nałogu: 1. Silna potrzeba korzystania z komputera i trudności w kontrolowaniu tego zachowania (internauta przebywa w sieci przy każdej okazji i dłużej, niż naprawdę potrzebuje).2. Uporczywe powracanie do sieci, mimo szkodliwych następstw (na przykład zaległości w nauce, pracy). 3. Przedkładanie korzystania z Internetu ponad inne zajęcia i zobowiązania (sieć zastępuje normalne kontakty międzyludzkie, powoduje zaniedbywanie pracy, rodziny itd.). Playstation!

20. UZALEŻNIENIE Objawy internetowego nałogu c.d.: 4. Zwiększona tolerancja (internauta może coraz dłużej przesiadywać przy komputerze bez zmęczenia czy znudzenia).5. Występowanie zespołu abstynencyjnego (użytkownik pozbawiony dostępu do sieci źle się czuje, jest podenerwowany itd.).

21. Dlaczego ludzie w ogóle uzależniają się od komputera? Bo nie lubią siebie! Bo szukają tego, czego nie znajdują w normalnym świecie na co dzień. Czego? >:( zły humor, złość :-) – uśmiech  :-(( - smutek 

22. Zagrożenia psychiczne - wirtualna rzeczywistość W grach w których: • trup ściele się gęsto • wszystko można zacząć od nowa • dodać życie swojemu bohaterowi + agresja widziana w telewizji Wypacza się wizja realnego świata, uodparnia się na zło!!!

23. Co robić? Bardzo ważna rola nauczycieli - wychowawców! • uświadamiać te zagrożenia rodzicom • zainteresować dzieci grami rozwijającymi ich osobowość • zapewnić dzieciom dostęp do encyklopedii i programów edukacyjnych • nie zostawiać dzieci samych sobie! • otoczyć dzieci życzliwym zainteresowaniem! M. Rostkowska, P. Ożarski

24. Zagrożenia moralne Łatwy i niekontrolowany dostęp do informacji (np. instrukcja budowy bomby, sex, pornografia).

25. Co robić? Bardzo ważna rola WYCHOWANIA w domu i szkole! • niezbędna bliskość i zainteresowanie tym co robią podopieczni • zorganizowanie lekcji i takie skierowanie zainteresowania uczniów, aby byli zafascynowani tematem, nawet w chwili, kiedy nauczyciel na nich nie patrzy M. Rostkowska, P. Ożarski

26. Zagrożenia społeczne • zachowania nieetyczne • anonimowość • brak hamulców

27. Co robić? Bardzo ważna rola WYCHOWANIA w domu i szkole! • rozmawiać, uświadamiać, czasem zawstydzać • komputer w ogólnie dostępnym miejscu! Kultura i dobre wychowanie są wartościami samymi w sobie, także wobec anonimowego rozmówcy. M. Rostkowska, P. Ożarski

28. Zagrożenia społeczne Głosy przestrzegające: • przed osaczeniem jednostki, • odebraniem jej prywatności, wolności, może nawet i świadomości, • uświadamiające problem bezpieczeństwa w ogóle. http://www.kidprotect.pl/

29. Zagrożenia intelektualne intelektualne – a) bezkrytyczne zaufanie do możliwości maszyny. + = machina?

30. Co robić? Koniecznie nauczyć dzieci i młodzież korzystać z komputera jako narzędzia. Przekazać im właściwe odniesienie do maszyny, gdyż inaczej zuboży się ich psychikę i nie rozwinie ich możliwości intelektualnych! M. Rostkowska, P. Ożarski

31. Zagrożenia intelektualne „szok informacyjny” - gdy napływ informacji jest zbyt szybki i mózg traci zdolność racjonalnej selekcji wiadomości na sensowne i nic nie warte Ubóstwo informacji przy największej nawet wiedzy tworzy źle przystosowanego do życia odludka, zaś nadmiar poinformowania bez odpowiedniej dozy wiedzy definiuje osobnika płytkiego intelektualnie.

32. Zagrożenia intelektualne Paradoks Rozwój wiedzy w szybkim tempie prowadzi do rozwoju środków komunikacji, coraz skuteczniej służąc zachwianiu proporcji w stronę nadmiaru informacji i względnego ubóstwa wiedzy w naszych umysłach. machina?

33. Co robić? Pomóc młodym ludziom aby: • nie utonęli w potopie informacji, • umieli korzystać z informacji, • umieli się bronić przed komputerowo-sieciową manipulacją, • rozwijać ich intelekt, aby świadome umieli wybierać. Nauczyciel - MISTRZ - przewodnik po informacyjnej „wacie” M. Rostkowska, P. Ożarski

34. PODSUMOWANIE Dr Kimberly Young wskazuje kryteria, z których pięć musi być spełnionych, aby można było powiedzieć o uzależnieniu. Aby rozpoznać, czy Twoje dziecko jest uzależnione od Internetu, odpowiedz sobie na następujące pytania: • Czy czujesz że Twoje dziecko jest zaabsorbowane Internetem (myśli o poprzednich, bądź następnych pobytach w sieci)? • Czy czuje potrzebę używania Internetu przez coraz dłuższe okresy czasu? • Czy wielokrotnie miało nieudane próby kontroli, ograniczenia czasu lub zaprzestania korzystania z Internetu?

35. Kryteria uzależnienia wg dr K. Young cd. • Czy dziecko czuje się niespokojne, markotne, zirytowane, przygnębione gdy nie może korzystać z Internetu? • Czy pozostaje w sieci dłużej niż pierwotnie planowało? • Czy ryzykuje utratę znajomości z przyjaciółmi, zaniedbuje naukę z powodu Internetu? • Czy oszukuje Ciebie, aby ukryć narastający problem Internetu? • Czy używa Internetu jako sposobu na ucieczkę od problemów lub sposobu na pogorszony nastrój (uczucia bezradności, winy, lęku, depresji)?

36. Bądźmy czujni!!! Bądźmy czujni!!! Bądźmy czujni!!! Korzystajmy z komputera i Internetu w sposób mądry, z dystansem! Bądźmy czujni!!! Bądźmy czujni!!! Bądźmy czujni!!!

37. Dziękuję za uwagę pozarski@pcen.rzeszow.pl