DUBLIN CORE METADATA INITIATIVE – działalność i projekty

1. DUBLIN CORE METADATA INITIATIVE – działalność i projekty Agnieszka Brachfogel Biblioteka Narodowa Pracownia Teorii i Organizacji Bibliografii 18 czerwca 2009 r.

2. 1994 – 2.ga Międzynarodowa Konferencja W3 (WWW)  zawiązanie nieformalnej grupy informatyków oraz bibliotekarzy 1995 – warsztaty OCLC i NCSA (National Center for Supercomputing Applications) w Dublin(Ohio, USA) nt. opracowania odpowiednich metadanych do opisu zasobów internetowych (bibliotekarze, informatycy, archiwiści, wydawcy etc.)  Dublin Core Metadata Element Set (DCMES v.1.1) Dublin Core Metadata Initiative (DCMI) Początki DCMI

3. Dublin Core Metadata Initiative (DCMI) jest organizacją pożytku publicznego działającą w ramach prawodawstwa singapurskiego. Do grudnia 2008 r. DCMI podlegała OCLC; obecnie jest już w pełni niezależną organizacją. Członkami założycielami „nowego” DCMI są: National Library Board Singapore (urząd ds. bibliotek Singapuru) Biblioteka Narodowa Finlandii. Pozostali członkowie to: brytyjska Joint Information Systems Commission (JISC) Biblioteka Narodowa, Archiwa Państwowe oraz Komisja ds. służb państwowych Nowej Zelandii Biblioteka Narodowa Korei. DCMI – jako instytucja

4. DCMI – zakres działań Dublin Core Metadata Initiative Limited (DCMI) jest organizacją rozwijającą wymienne standardy metadanych do wszechstronnego zastosowania w środowisku online. Do najważniejszych zadań DCMI należy: • rozwój i upowszechnianie Dublin Core’u i pochodnych rozwiązań oprac. przez DCMI • wspieranie międzynarodowych środowisk użytkowników metadanych DC i implementujących je kadr zawodowych (informatyków, bibliotekarzy …) Działalność DCMI obejmuje: • pracę nad strukturami danych (modele, aplikacje) • inicjowanie dyskusji i współpracę w ramach Kół tematycznych (DCMI Communities) oraz Grup Zadaniowych (DCMI Task Groups) • organizowanie corocznych konferencji i warsztatów • współpracę z innymi organizacjami ustanawiającymi standardy pokrewne DC

5. Struktura DCMI • Koła tematyczne (DCMI Communities) – ogólne problemy wynikające ze stosowania DC, także w danej dziedzinie (np. opis kolekcji, materiałów edukacyjnych) • Grupy zadaniowe (DCMI Task Groups) – ściśle określone zadanie do wykonania (np. stworzenie konkretnego profilu DC)

6. DCMI Accessibility Community DCMI Collection Description Community DCMI Education Community DCMI Environment Community DCMI Government Community DCMI Identifiers Community DCMI Kernel Community DCMI Knowledge Management Community DCMI Libraries Community DCMI Localization and Internationalization Community DCMI Preservation Community DCMI Registry Community DCMI Scholarly Communications Community DCMI Science and Metadata Community DCMI Social Tagging Community DCMI Standards Community DCMI Tools Community DCMI Agents Task Group DCMI Collection Description Application Profile Task Group DCMI Education Application Profile Task Group DCMI Government Application Profile Task Group DCMI Kernel Task Group DCMI Libraries Application Profile Task Group Joint DCMI/IEEE LTSC Taskforce DCMI/RDA Task Group DCMI Registry Task Group Koła tematyczne (DCMI Communities) Grupy zadaniowe (DCMI Task Groups)

7. Dokumentacja DCMI Najważniejsze materiały: • DCMES (Dublin Core Metadata Element Set ver. 1.1) 15-elementowy zestaw metadanych DC, także w opublikowany w postaci norm międzynarodowych: RFC 5013/2007, ISO 15 836:2009 oraz ANSI/NISO Z39.85-2007 (PN-ISO 15836:2006). • DCMI Metadata Terms wykaz wszystkich elementów metadanych utrzymywanych przez DCMI • DCAM (Abstract Model) struktura metadanych: elementy i relacje sformułowane wg RDF • DCAP (Application Profiles) struktury danych dla konkretnych zastosowań (np. opisu kolekcji) • Schematy prezentacji danych i języki formalne RDF, XML • User Guide podręcznik użytkownika

8. Metadane DUBLIN CORE– informacje podstawowe • Dublin Core to zestaw elementów opisu (metadanych) dokumentów dostępnych w sieci (repozytoria cyfrowe, repozytoria tekstowe, multiwyszukiwarki) • Zawiera elementy opisu formalnego (autor, tytuł, opis fiz. …) i rzeczowego (temat, zasięg…) • Zaleca używanie słowników kontrolowanych i tezaurusów (np. UKD) oraz identyfikatorów numerycznych (ISBN) • Elementy DC przedstawiane są wg schematu RDF w języku XML • Każdy element identyfikowany jest przez URI (Uniform Resource Identifier)

9. Twórca Tytuł (+ wariant tyt.) Temat Opis (+ spis treści, abstrakt) Wydawca Współtwórca Data (+ utworzenia, wyd., mod.) Kwalifikatory dodatkowe Odbiorca (+ pośrednik, poziom kształcenia) Pochodzenie Prawa własności Metoda szkolenia Sposób nabycia obiektu Częstotliwość nabywania obiektów Warunki nabycia obiektu DCMES (Dublin Core Metadata Element Set ver. 1.1) Elementy Dublin Core (+ kwalifikatory) • Typ • Format (+ rozmiar, nośnik) • Identyfikator • Źródło • Język • Relacja (+ jest wersją-ma wersję, jest częścią-złożony z…) • Zasięg (+ miejsce, czas) • Prawa

10. DCMI Metadata Terms Wykaz wszystkich elementów metadanych DC, w podziale na: • własności (twórca, tytuł, data, format …) • słowniki kontrolowane (UKD, MeSH, TGN …) • schematy kodowania danych (URI, ISO 3166 …) • klasy danych (agent, lokalizacja, typ nośnika …) • terminy związane z DCMI Abstract Model

11. DCMES (stare) i Metadata Terms (nowe) DCMES Nazwa terminu: CREATOR URI:http://purl.org/dc/elements/1.1/creator Etykieta: Twórca Definicja: Jednostka w głównej mierze odpowiedzialna za powstanie zasobu. Komentarz:Twórcą może być osoba, organizacja lub usługa. Zazwyczaj nazwa Twórcy powinna wskazywać jednostkę. DCMI Metadata Terms Nazwa terminu: CREATOR URI: http://purl.org/dc/terms/creator Etykieta: Twórca Definicja: Jednostka w głównej mierze odpowiedzialna za powstanie zasobu. Komentarz:Twórcą może być osoba, organizacja lub usługa. Zazwyczaj nazwa Twórcy powinna wskazywać jednostkę. Rodzaj terminu: Property Zawęża: http://purl.org/dc/elements/1.1/creator Zawęża się do: http://purl.org/dc/terms/contributor Należy do zakresu: http://purl.org/dc/terms/Agent Wersja: http://dublincore.org/usage/terms/history/#creatorT-001 Rodzaj terminu: Property Wersja: http://dublincore.org/usage/terms/history/#creatorT-001 Uwaga: Druga własność o tej samej nazwie występuje w przestrzeni nazwowej dcterms (http://purl.org/dc/terms/). Wytłumaczenie tego znajduje się we wstępie niniejszego dokumentu.

12. DCAM (Abstract Model) Cechy: • przedstawia strukturę metadanych (rekordów): elementy i relacje zachodzące między nimi • skonstruowany na bazie RDF (Resource Description Framework) • niezależny od terminów DCMI Trzy modele: • Zasobu (DCMI Resource Model) • Opisu (DCMI Description Set Model) • Słownictwa (DCMI Vocabulary Model)

13. DCAP (Application Profiles) Cechy: • schematy metadanych do lokalnego, konkretnego zastosowania (np. schemat opisu kolekcji) • DCAP konstruowane są zgodnie z DCMI Abstract Model • współdziałają z innymi aplikacjami, bo korzystają ze wspólnej terminologii i bazują na tych samych modelach danych  w DCAP używa się terminów zdefiniowanych w RDF (+ terminy z innych potrzebnych przestrzeni nazwowych np. w Education AP – elementy z IEEE Learning Object Metadata) Profile: • Dublin Core Collections Application Profile • Dublin Core Education Application Profile (w oprac.) • Dublin Core Government Application Profile (w oprac.) • Dublin Core Libraries Application Profile (w oprac.) Opracowania dot. DCAP: • Guidelines for Dublin Core Application Profiles (05/2009) • The Singapore Framework for Dublin Core Application Profiles (01/2008)

14. Materiały podręczne: Schematy RDF i XML User Guide – podręcznik użytkownika Działalność DCMI: struktura współpraca konferencje DOSTĘPNE MATERIAŁY - podsumowanie Zasoby: • Dokumentacja • Materiały konferencyjne • Materiały szkoleniowe • Tłumaczenia • Projekty • Narzędzia i software (konwersje, ekstrakcje metadanych, generowanie metadanych etc.) • Słowniczek • Bibliografia

15. Wyszukiwarka wszystkich elementów DC, tj: własności (71) klas (35) słownikowych schematów kodowania (9) syntaktycznych schematów kodowania (11) Kilkanaście wersji językowych, także polska (niepełna). Możliwość ustawienia wersji językowej dla etykiet pól haseł, jak i przetłumaczalnych wartości rekordu hasła (np. definicję tak, ale nie nazwę terminu). DCM Registry

19. Projekty – informacje ogólne Alfabetyczny wykaz projektów, w których wykorzystano metadane DC (najczęściej elementy DC uzupełniane są dodatkowymi metadanymi wg lokalnych potrzeb). Każdy projekt zawiera krótką charakterystykę i link. Do DCMI zgłoszono 47 projektów, z czego 11 jest zawieszonych.

20. Projekty wg krajów

21. Projekty wg typów instytucji

22. Projekty wg dziedzin

23. Projekty wg typów gromadzonych danych

26. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!