5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU VE UYGULAMALARA İLİŞKİN SUNUM

1. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU VE UYGULAMALARA İLİŞKİN SUNUM Mehmet Emin ÇOBAN Mali Hizmetler Uzmanı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı 28-29.05.2009

2. Kanunun Amacı

3. Reform Öncesi sosyal güvenlik kurumları • T.C. Emekli Sandığı, • Sosyal Sigortalar Kurumu, • Bağ-Kur, • 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu 20 Mayıs 2006 tarihli 26173 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve Sosyal Sigortalar Kurumu, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur tek çatı altında birleştirilmiştir.

4. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile devredilen Sosyal Güvenlik Kuruluşları tarafından sigortalılara verilen sağlık ve sosyal güvenlik haklarındaki farklılıklar kaldırılarak, tüm vatandaşlara eşit sağlık ve sosyal güvenlik hakkı tanınması amaçlanmıştır. • Reformun yürürlüğe girmesiyle birlikte ilk defa memur, işçi, köylü, esnaf ve işadamı arasında sağlık ve sosyal güvenlik yönünden ayrıcalıklı uygulamaların sona erdirilmesi düşünülmüştür.

5. 5510 Sayılı Kanunda Sigortalılar 5510 Sayılı Kanunun 4. maddesi

6. Diğer Bir Deyişle Bu Kanunda • İşçiler 4/ a • Esnaflar 4/ b • Memurlar ise 4/ c Olarak anılmaktadır.

7. Sigorta Primleri • Kısa vadeli sigorta kolları: İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kollarını, • Uzun vadeli sigorta kolları: Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarını, • Genel sağlık sigortası: Kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı, ifade etmektedir.

8. 5510 Sayılı Kanuna Göre Prim Oranları

9. 1 Ekim 2008 tarihinden önce iştirakçi olan memurlar için; Bu kanunun geçici 4 üncü maddesine göre İştirakçi payı : % 16 İşveren (Devlet) Payı : % 20 Artış farkları: % 100 Kesilmeye devam edilecektir.

10. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra iştirakçi olan memurlar için; Prime Esas Kazanç • Aylık gösterge ve ek gösterge, • Taban aylık ve kıdem aylığı, • Makam, temsil ve görev tazminatları. • Özel hizmet tazminatı, • Üniversite ödeneği. • Ek ders ücretleri ve döner sermaye katkı payları prime esas kazanca dahil edilmez. • Sağlık giderleri 1 ay prim ödemek şartıyla SGK tarafından karşılanacaktır ve kurum tarafından kesinlikle sağlık karnesi verilmeyecektir.

11. 4/c Kapsamında Sigortalı Çalıştırılan İşyerlerinin Tescili • 5510 sayılı Kanunun 4/c bendi kapsamında sigortalı çalıştıran işverenler, işyeri bildirgesini düzenleyerek, en geç sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihte Kuruma e-sigorta ile göndermek zorundadır.

12. 4/c Kapsamında Sigortalı Sayılan Kişilerin İşe Giriş ve İşten AyrılışBildirimi • Sigortalı işe giriş bildirgesi işe başlama tarihinden itibaren on beş gün içinde, • Sigortalı işten ayrılış bildirgesi sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde kamu idaresince e-Sigorta ile Kuruma bildirilir. • Aynı kamu idaresinin farklı birimleri arasındaki naklen tayin ve görevlendirmelerde sigortalı tekrar işe giriş bildirgesi ile bildirim yapılmaz.

13. 4/c Kapsamındaki Sigortalılar Yönünden Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Düzenlenmesi, Verilmesi ve Primlerin Ödenmesi • İşverenler, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalılara ilişkin prim ve hizmet belgesini maaş ödemelerinin yapılması gereken takvim ayının son gününe kadar, “E-SGK” bölümünde bulunan “Kesenek Bilgi Sistemi”nden internet ortamında Kuruma göndermek zorundadır.   • Ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri, ödemenin yapıldığı tarihi takip eden günden başlayarak on beşinci günün sonuna kadar verilmesi gerekir. • İşveren sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili üniteye durumu bildirmekle yükümlüdür.

14. 4/c Kapsamındaki Sigortalılar Yönünden Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Düzenlenmesi, Verilmesi ve Primlerin Ödenmesi Primlerin Ödenme Süresi Aylık prim ve hizmet belgesi ile cari aya ilişkin olarak yapılan bildirim tutarı, maaş ödemelerinin yapılması gereken takvim ayının son gününe kadar Strateji Geliştirme Daire Başkanlığınca ödenir. Her ne kadar bildirim ve ödeme süresi aynı tarihte sona erse de ödeme konusunda sorun yaşanmaması amacıyla son ödeme gününden 1 hafta önce bildirgeye ilişkin tahakkukların Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı muhasebe birimineteslim edilmesi gerekmektedir.

15. Uygulanmayacak Sigorta Kolları • 5510 sayılı Kanunun 4/c bendine tabi sigortalılar için, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile işsizlik sigortası hükümleri uygulanmaz.

16. www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr

17. Üniversitemizde 5510 4/a Kapsamında Çalışanlar • Ders ücreti karşılığı görev verilenler , • 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 4/b bendi kapsamında çalıştırılanlar, • Daimi işçiler, • Yabancı uyruklu personel, • 2547 sayılı Kanunun 46. maddesine göre kısmi zamanlı olarak çalışan öğrenciler, • Yükseköğrenimi sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler, 4/a bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.

18. Prime Esas Kazanç

20. Zorunlu Staja Tabi Öğrenciler Yükseköğrenim aşamasında zorunlu staja tabi öğrenciler, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası’na göre sigortalı sayılmıyorlardı. 5510 sayılı Yasa ile Yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacağı (Brüt Asgari Ücret Üzerinden % 1) hüküm altına alınmıştır.

21. Üniversite Dışından Ders Vermek Üzere Görevlendirilen Personel • Emekli olanlardan ders görevi verilenlere ödenecek ders ücretlerinden sosyal güvenlik destek primi kesilecektir. • 4/a kapsamında sigortalı olan veya herhangi sosyal güvencesi olmayanlara ödenecek ders ücretlerinden bütün sigorta kollarından kesinti yapılacaktır.

22. İŞYERİ TESCİLİ İLE İŞVEREN UYGULAMALARI

23. İşyeri bildirgesinin verilmesi gereken süre; • 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran işverenlerin, işyeri bildirgesini,en geç sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihte Kuruma vermeleri gerekmektedir. • Tebliğe göre işveren en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı gün işyeri bildirgesi vermekle yükümlü ise de; Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin kuruma verilme süresinde göreceğimiz gibi Zorunlu Stajyerlerin sigortaya bildirimleri işe başlamadan önce yapılması gerekmektedir. İşe giriş bildirimini yapabilmek için İşyerinin de açılmış olması gerektiğinden İş yeri tescil işleminin öğrenciler staja başlamadan en az 1 hafta önce yapılmasında fayda vardır.

24. İşyeri bildirgesinin Kuruma gönderilmesi; • Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 29 uncu maddesinin birinci fıkrasında, işyerinde, Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) …. bendi kapsamında sigortalı çalıştıran, böyle bir işyerini devir alan veya bu nitelikte işyeri kendisine intikal eden işverenler, işyeri bildirgelerini e-sigorta ile Kuruma göndermekle zorunlu tutulmuşlardır. • Ancak, Kurum gerekli alt yapıyı henüz oluşturmadığından dolayı işyeri bildirgesi, gerekli alt yapı oluşturuluncaya kadar Kuruma kağıt ortamında verilecektir.

25. 4/a Kapsamında Sigortalı Çalıştırılan İşyerlerinin Tescili • iş yeri bildirgesi (SGK İl Müdürlüğüne) • Ekinde İş Yeri Açılış Talep Yazısı • Damga vergisi Muafiyeti Tanımlama Talep Yazısı • Henüz internet üzerinden düzenlenemediği için Kurumun İl Müdürlüğüne elden verilmesi gerekiyor.

26. Örnek İş yeri Açılışı Bildirim Yazısıİş Yeri Bildirgesinin Ekinde Verilir Sosyal Güvenlik Kurumu Şanlıurfaİl Müdürlüğüne Fakültemiz/ Yüksekokulumuzda okuyan öğrencilerimizin zorunlu staj işlemlerini yürütmek üzere aşağıda tatbiki imzası bulunan …..……………………… yetkili kılınmıştır. Yetkili İmza ( İşveren) Tatbiki İmza Ek: 1- İşverenin kimlik fotokopisi 2- İşverenin ikametgah Belgesi

27. Örnek Damga Vergisi Muafiyet Talep Yazısıİş Yeri Bildirgesinin Ekinde Verilir Sosyal Güvenlik Kurumu Şanlıurfa İl Müdürlüğü Zorunlu Staja tabi öğrencilerimiz için işveren numarası alınması ve e-bildirge verilmesi gerekmektedir. Üniversite olarak resmi kurum statüsünde olmamız dikkate alınarak, 488 Sayılı Damga Vergisi Kanununa göre damga vergisinden muaf tutulmamız konusunda gereğini arz ederiz. Yetkili İmza ( İşveren)

28. SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI VE BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

29. Stajyer Öğrenciye Kurumuna Vermek Üzere Verilecek Belge İlgili Makama 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 87 nci maddesinin ( e ) bendi uyarınca zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerimizin sigorta primleri fakültemiz/yüksekokulumuz tarafından karşılanacaktır. Yetkili İmza (İşveren)

30. 5510 Sayılı Kanun Sigortalılığın Başlangıcı 4-a bendi kapsamında sigortalı sayılan stajyerlerin sigortası zorunlu staja başladıkları tarihten itibaren başlar. BİLDİRİM SÜRESİ: Zorunlu staja tabi öğrencilerin sigortalı bildirim süresini çalışmaya başladıkları tarihten önce olarak belirlemiştir.

31. BİLDİRİM YÜKÜMLÜSÜ: 5510 sayılı kanunda; Yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler için ise öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumlarınca yapılır diyerek bildirim yükümlülüğünü yüksek Öğretim Kurumlarına vermiştir. Bu nedenle Fakülte ve Yüksekokullar yöneticileri öğrenciler staja başlamadan önce tescil işlemlerini yaparak elektronik ortamda işe giriş ve ayrılış bildirgesini vermekle yükümlüdürler.

33. Örnek İşe Giriş Bildirgesi

34. İşe Giriş Bildirgesinde Sigortalılık Kodları (4-a) • (0) Mecburi sigortalı • (2) Sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde çalışan Türk işçileri • (5) Göçmenler • (6) Yurtdışı borçlanması yapanlar • (7) Çıraklar ve stajyer öğrenciler • (8) Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar • (10) Cezaevlerindeki hükümlü ve tutuklular • (11) Sanatçılar, düşünürler ve yazarlar • (12) Sözleşmesiz ülkeler yabancı uyruklu sigortalılar • (13) 4081 Sayılı Kanuna göre çalışanlar • (14) Umumi kadınlar • (15) Usta ve sözleşmeli öğretici • (16) Sendika konfederasyon başkanlıkları, yönetim kurulu üyeleri • (17) 657 sayılı Kanunun 4/b kapsamında çalışanlar • (18) 657 sayılı Kanunun 4/c kapsamında çalışanlar

35. AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİNİN SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA VERİLMESİ VE PRİMLERİN ÖDENMESİ

36. 5510 Sayılı Kanun Madde 87Prim Ödeme Yükümlüsü Yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumu, prim ödeme yükümlüsüdür.

37. Prim Hesaplama 1 Temmuz 2009 Tarihinden itibaren; • Prime Esas Kazanç:693,00/30*Staj Gün Sayısı • Ödenecek Prim Tutarı: PEK*%1 • Staj görülen her gün için: 0,23

38. Prim Hesaplama • Aylık 20 saat ders veren 4/a ‘lı veya sosyal güvencesi olmayan bir kişiden; • 20/7,5 saat=2,66 ==>3 gün bildirilecek • 20*8,56=171,20 TL ders ücreti • 3*22,20(Günlük Asgari Ücret)=66,60 • Ders ücreti asgari ücretin üzerinde olduğundan 171,20 üzerinden bütün sigorta kollarından kesinti yapılacaktır.

39. e-Sigorta uygulamasına başvurulması, sözleşmenin düzenlenmesi ve şifre zarfının teslimi; • İşverenin kamu kurum veya kuruluşu olması halinde, ilgili kurum ve kuruluş tarafından kullanıcı kodu ve şifresi verilmesi talep edilmiş olan kişiler başvuruda bulunabileceklerdir.Bu durumda, ilgili kamu kurum veya kuruluşu tarafından düzenlenmiş görevlendirme yazısı başvuru formuna eklenecektir.

40. Şifre Talep Formu Ekinde VerilecekÖrnek e-sigorta Şifre Talep Yazısı Sosyal Güvenlik Kurumu Şanlıurfa İl Müdürlüğü Fakültemiz/ Yüksekokulumuzda okuyan öğrencilerimizin zorunlu staj işlemlerini yürütmek üzere internet kullanıcı kodu ve şifresini almak üzere aşağıda tatbiki imzası bulunan ……………………………… yetkili kılınmıştır. Yetkili İmza (İşveren) Tatbiki İmza

43. Belge Düzenlenirken ilk olarak Belge Türü Seçilmelidir

44. Öğrencinin Eksik Çalışma Nedeni Hizmet Belgesine Kodlanmalıdır

45. Sigortalının ay içinde işten ayrılması halinde, işten çıkış tarihi sisteme girildikten sonra, işten ayrılma nedeninin aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilmesi gerekmektedir.

46. 1/10/2008 tarihinden itibaren sosyal güvenlik numarası olarak sigortalıların Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları esas alınacağından, aylık prim ve hizmet belgesinin “Sosyal Güvenlik Sicil Numarası” bölümüne, sigortalıların 11 haneli TC kimlik numaraları kaydedilecektir.

47. Sigortalı Öğrenci Yabancı Uyruklu İse • Sigortalının yabancı uyruklu olması halinde ise, söz konusu bölüme, bu kişiler için İçişleri Bakanlığınca verilecek olan kimlik numarası sisteme girilecektir.  • Yabancı uyruklu sigortalıların aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilmesi sırasında bu kişilerin kimlik numaralarının Kurum veri tabanında kayıtlı bulunmaması halinde, öncelikle kimlik numaralarının İçişleri Bakanlığından öğrenilmesi, ardından söz konusu numaraların sigortalı tescil kütüklerine kaydedilmesi amacıyla işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekmektedir.

48. AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİNİNKURUMA VERİLME SÜRESİ • Resmi işyeri İşverenleri, APHB ait olduğu ayı izleyen takvim ayın 23 üne kadar Kuruma e-sigorta yoluyla göndermek zorundadırlar. • Ancak Birimlerin iş yükünü azaltmak adına Sağlık Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığı tek ödeme emri belgesi ile gönderimini yapacağından ilgili bildirimin izleyen ayın 15 ine kadar SKSD Başkanlığına verilmesi önem arz etmektedir.

49. SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ VE BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

50. Sigortalılığın sona ermesi ve bildirim yükümlülüğü • Zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerin sigortalılığı eğitim veya öğretimlerinin/staj sürelerinin bittiği tarihten itibaren sona erer ve bu tarih, eğitim ve öğretim gördükleri kurumlarca, 10 gün içinde Kuruma bildirilir.