A(l/S)S het samen kan

1. A(l/S)S het samen kan De rol van EMDR in gezinnen Petra Spuijbroek 2013

2. Inhoud presentatie • Kleine theoretische inkijk • Videobeelden • Casus meisje van 14 • Uitleg aan de hand van window of tolerance en uitwerking van levenslijn van het gezin • Casus meisje 10 • Storytelling doel: moeder en kind helpen in hechtingsproces • Casus jongen 7 • Storytelling preverbaal trauma: herijken van gezins relatie

3. Wie ben ik • Levensgenieter bij uitstek dat is terug te zien in werk en privé leven Systemisch: - oudste kind in gezin van drie - moeder in gezin van drie - partner - mantelzorger

4. Wat doe ik? Centrum Autisme onderdeel van Rivierduinen Leiden: Leidinggevende van twee teams (30 personen) • Diagnostiek • Ouderbegeleiding • Infant Mental Health team: diagnostiek en behandeling • Systeembehandeling • EMDR • Groepen: psycho-educatie, verwerking en oudertraining • Cursus aanbod GGZ, scholen enzovoort Ziezo: • systeembehandeling • Leer en opvoed problemen • EMDR • Cursus aanbod artsen, scholen, GGZ, • RINO, systeemopleiding docent ISSOOH, docent NSPOH

5. Theorieën verbinden • Bowlby, (1989) InternalWorking Model of AttachmentTheory • Shapiro (2001) AdaptiveInformation Processing Beiden geven aan dat de vroege levensgebeurtenissen van grote invloed zijn op perceptie en emoties in het latere leven

6. Theorieën verbinden 2 • EMDR kan voor zowel ouder als kind een methode zijn om spanningsvolle gebeurtenissen in de vroege ontwikkeling te desensitiseren, ieder op eigen wijze (bv. artikelen van Ironson, Freund, Strauss & Williams,2002, Jaberdhaderi, Greenwald, Rubin & Zand, 2004). • EMDR kan ouders en kind helpen disfunctioneel opgeslagen informatie uit de vroege ontwikkeling, inclusief negatief affect, somatische reacties en negatieve gedachten (Shapiro , 2007) helpen te verwerken • Het proces van reprocessing van negatief opgeslagen materiaal, in relatie met onopgelost verlies of trauma, geeft ouders de mogelijkheid om een positieve ervaring van verbondenheid te ervaren in relatie met hun kind.

7. Stap 1 therapie proces • Start met een gezinsbijeenkomst waarin je een band opbouwt met alle gezinsleden bv door tekenen van genogram en vervolgens circulair vragen naar dingen die gezinsleden goed kunnen of leuk vinden om te doen. Wat is de betrokkenheid van gezinsleden (en soms ook grootouders) op elkaar. (tekenen van die relaties in het genogram) • Geef uitleg over het gezinsfunctioneren in begrijpelijke taal voor alle gezinsleden (hiërarchie, fasen van kind en ouders) • Geef uitleg over EMDR in het algemeen

8. Stap 2 preparatie fase • ‘Prettige plek’ laten maken door alle gezinleden (tekenen, opschrijven in steek woorden,collage) • Sta stil bij opvallend gedrag en reframe zo nodig het gedrag of help ouders met mentaliseren. • Introduceren van tapping met gebruik van de prettige plek • Introduceren van de imaginaire container om verstorende, heftige onprettige emoties en beelden tussen de sessies op te bergen.

9. Gezin 1 voorstellen • Vader, moeder twee kinderen in de latentie fase en een puber • Twee kinderen gediagnosticeerd met ASS • Allen intelligent • Nederlands expat gezin, terug in Nederland vanwege oorlogsomstandigheden • Aanleiding incident met oudste meisje

10. Stap 3a • Uitleg van de werking van stress aan de hand van de window of tolerance(Ogden & Minton, 2000)

11. Window of Tolerance Van opstaan tot naar bed gaan

12. Window of Tolerance Bij stress of ASS

13. Stap 3b • Inventariseren van stressvolle situaties bij ieder gezinslid apart

14. Stap 3c • Stil staan bij het totale overzicht

15. Overzicht levensgebeurtenissen van het gezin

16. Verder verloop van de behandeling • Eerst EMDR behandeling voor het oudste kind met beide ouders • Psychoeducatie voor ouders en de kinderen en het oudste kind • Geen EMDR voor ouders: vader wil het helemaal niet, moeder ziet er later van af

17. Voorstellen gezin 2 • Vader, moeder, puberzoon en dochter in de latentie fase, • Beide kinderen geadopteerd uit Ethiopië op verschillende momenten • Dochter met ASS • Aanleiding: moeder ervaart geen band op te kunnen bouwen met dochter

18. Voorbeeld bij preverbaaltrauma en mogelijke verstoring van de hechtingsrelatie • Chronische disfunctionele responsen zullen een uitkomst van onvoldoende educatie modeling kunnen veroorzaken of kunnen worden veroorzaakt door onverwerkte negatieve gebeurtenissen die in het heden steeds opnieuw getriggerd worden. • De onverwerkte gebeurtenissen resulteren in onvoldoende affect, afwijkende houding en ander gedrag

19. Verder verloop van de behandeling • Moeder heeft voor het eerst het hele verhaal van de reis gehoord. Door de impact die het hele verhaal heeft op de individuele gezinsleden heeft ze het idee een nieuwe start te kunnen maken. (vervolg gezinsgesprekken, loopt nog) • Vader is opgelucht dat hij het hele verhaal een keer heeft kunnen delen met het gezin: eerder beschermde hij de individuele gezinsleden en had het min of meer weggestopt. • Konjit: gedrag is evenwichtiger, ze zoekt moeder vaker op.

20. Voorstellen gezin 3 • Vader, moeder en zoon in latentiefase • Ouders zeer intelligent • Zoon ASS • Aanleiding ouders ervaren grote problemen door niet communiceren van hun zoon en de zorg die hij nodig heeft/houdt. • Ouders zijn als partners uit elkaar gegroeid.

21. Preverbaal trauma Uitgangspunten: • Preverbale herinneringen worden opgeslagen • De geheugenbestanden zijn op te roepen • De nadruk ligt op emoties en lichaamssensaties • Klachten verdwijnen • EMDR kan de hechtingrelatie verbeteren

22. Verder verloop van de behandeling • Ouders zijn in relatie therapie • N breid zijn woordenschat na de sessies (2) uit. Naast echolalie gebruikt hij functioneel ook woorden

23. Fasen in de behandeling protocol Shapirofase 2 • belang van de uitleg EMDR • Veilige plek installeren • Ontspanningstechnieken bespreken (soms zelfs oefenen) • Rol van individuele gezinsleden in behandeling (bv niet reageren op wat er gezegd wordt ( dus associaties), wat te doen als je moe wordt, wat te doen als je moet stoppen) • Bepalen van de stimulatie per gezinslid • Wat te doen tussen de sessies

24. Fase 3 • Bepalen van target: voor wie, door wie • NC, • PC, • (emotie), • plaats in het lijf, • SUD, • VOC

25. Fase 7 • Verslag van met EMDR behandelde cliënt • De co-therapeut ontslaan uit zijn functie aan het eind van de sessie • De co-therapeut laten verwoorden wat zijn/haar gevoel is (niet interpreteren, labelen, of oplossingen delen) • Bespreken van mogelijke reacties komende dagen bv dromen, herinneringen • Bijhouden van dagboek(en) • Niet verder bespreken van de EMDR in de thuissituatie, maar bewaren tot volgende sessie • Bespreken van de geziene inzet en betrokkenheid

26. contraindicaties • Dissociatie bij een van de gezinseden • Als een van de gezinsleden echt niet wil • Huwelijksproblemen staan op de voorgrond • Tijdsdruk (bv 5 sessies ST) • Een van de gezinsleden heeft complex trauma (eerst behandelen, soms door andere therapeut!)

27. tips • Altijd filmopnamen maken en terug kijken • Co therapeut inzetten (goede afspraken maken en deze communiceren met de gezinsleden)

28. Literatuur • Bowlby,J. (1989). The role of attachment in personalitydevelopment and psychotherapy. In S.I.Greenspan & G.H.Pollack (eds), the course of life volume 1 Infancy (p119-136).Madison, C.T: International UniversitiesPress. • Broeke, E.ten,Jongh,A.de,Oppenheim,H.J.(red)(2008). Praktijkboek EMDR-casusconceptualisatie en specifieke patienten • Ehlers & Clark, (2000). A cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behavior Research & therapy, 38,319-345) • Fonagy, 2001 Attachmenttheory and psychoanalysis New York; OtherPress; • Ironson, Freund, Strauss & Williams,(2002) Comparisson of twotreatmentsfor traumatic stress:a communitybasedstudy of EMDR and prolongedexposure. Journal of Clinical Psychology58,113-128

29. literatuur • Jaberdhaderi,N., Greenwald, R., Rubina.S.D., & Zand, S.O.(2004). A comparison of CBT and EMDR forsexualabusedIraniangirls. ClinicalPsychology and Psychotherapy, 11, 358-368 • Kolk, van der, (2003).The neurobiology of childhood trauma and abuse: Child & Adolescent PsychiatricClinics of NorthAmerica,12,293-317 • Lovett, J. (1999). Small wonder healingchildhood trauma with EMDR. New York; the free press. • Ogden, P. & Minton, K. (2000) Sensormotor psychotherapyonemethodfor processing traumatic memory. Traumatology, 6: 149-173. • Perry & Szalavitz, (2007) de jongen die opgroeide als hond en andere verhalen uit het dagboek van een kinderpsychiater, New York: basicBooks • Shapiro, F., (2001). Eyemovementdesensitisation and reprocessing. Basicpriciples, protocols and procedures (2nd ed.). New York GuilfordPress • Shapiro, F., Kaslow, F.W., Maxfield, L. (2008). Handbook of EMDR and Family TherapyProcesses.