Pamięć o Powstaniu Styczniowym w gminie Michałowo

1. Pamięć o Powstaniu Styczniowym w gminie Michałowo Paulina Ławniczuk Patrycja Ławniczuk

2. "O Powstaniu co przypomniało Polskę" Czy przekleństwo to, czy straszne położenie, że historia jak bumerang się powtarza i wciąż któreś nas – Polaków pokolenie musi wszystko na ojczystych kłaść ołtarzach? Zamknij oczy, wspomnij swych pradziadów twarze. Odmrożone, poczerniałe z mrozu ręce. Chociaż Polskę swoją znali tylko z marzeń, to gorące jej ponieśli, wierne serce. Cecylia Pasławska (fragment)

3. Mieszkam w gminie, w której powstanie w 1863 roku miało nieco większy rozmach niż powstanie listopadowe. W pierwszych tygodniach do powstaniu dołączyło ponad 100 uczestników z takich wsi jak: Jałówka, Juszkowy Gród, Kuchmy i Zaleszany. Po upływie kolejnych dni wzrosła liczba chętnych do pomocy swojej ojczyźnie. Pierwszą bitwę którą odbyli była w dniu 12 września pod Rudnią w Puszczy Białowieskiej. Płk Walery Wróblewski podzielił oddziały na mniejsze grupy, aby ochronić go przed całkowitą likwidacją. Jedna z grup składających się przeważnie z mieszkańców starostwa jałowskiego rozbiła obóz w okolicach Juszkowego Grodu. Dnia 20 września obóz został otoczony przez dwie roty piechoty rosyjskiej. Nielicznym powstańcom udało się przetrwać, lecz większość zginęła. Tych, którym udało się ujść z okrążenia, w 1864 roku schwytano, skazano i zesłano na Syberię. A byli to: Łukasz Wasilczyk, Matwiej Gudel, Józef Burda, Józef Ulepszyn i Benedykt Gorbacz.

4. Walki powstańców miały charakter wojny partyzanckiej. Za pomoc powstańcom wielu mieszkańców okolicznych wsi zostało zabitych lub zesłanych na Syberię. Kilka lat po ostatniej walce mieszkańcy JuszkowegoGrodu w miejscu obozowania powstańców w lesie postawili trzy dębowe krzyże. Jeden krzyż upamiętniał poległych, drugi wziętych do niewoli, trzeci zesłanych na Syberię. Obecnie w tym miejscu stoi jeden dębowy krzyż. W 1997 roku mieszkańcy i władze gminy upamiętnili to miejsce stawiając dwa duże, metalowe krzyże i tablicę pamiątkową.

5. Jeden z trzech oryginalnych krzyży.

6. Krzyże ufundowane przez władze gminy Michałowo.

7. Tablica pamiątkowa w miejscu walki 20 IX 1863 r.

8. Z przekazów ustnych w okolicy Zaleszan istniał folwark Rusinowo, który ukazem carskim został zlikwidowany za sprzyjanie powstańcom w 1863 roku. Grunty folwarczne zostały rozparcelowane między chłopów. Dziś jest to niewielki obszar pola o nazwie Dworna.

9. SYGNAŁ W krwawym polu srebrne ptaszę, Poszły w boje chłopcy nasze. Hu, ha, krew gra, duch gra, hu, ha! Niechaj Polska zna, jakich synów ma! /bis Obok Orła znak Pogoni, Poszli nasi w bój bez broni. Hu, ha, krew gra, duch gra, hu, ha! Matko-Polsko, żyj! Jezus, Maria! Bij! /bis Naszym braciom dopomagaj, Nieprzyjaciół naszych zmagaj. Hu, ha, Wiatr gra, krew gra, hu, ha! Niechaj Polska zna, jakich synów ma. /bis

10. „Monografia Gminy Michałowo” Leszek Nos • Internet • Przekazy ustne