Madde Bağımlılığı Nedir

2. ? Sayfa 2-3 Madde Bağımlılığı Nedir Madde bağımlılığı, vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.

3. Sayfa 4-5 Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir? • Çeşitli uyuşturucular • Uyarıcı ve hayal gördüren maddeler • Sigara • Alkollü içecekler • Reçete ile alınması gerektiği hâlde doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar • Bazı yapıştırıcılar, tiner ve çakmak gazı gibi uçucu maddeler

4. Sayfa 6-7 Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? Bağımlılık bir sendromdur. Sonraki iki slaytta sayılan durumlardan sadece üçü 12 aylık bir süreç içerisinde görülen kişi bağımlıdır: → → → 1

5. Sayfa 6-7 Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? • Kullanılan madde miktarının, aynı etkiyi sağlamak amacıyla giderek arttırılması • Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında fiziksel ve ruhsal yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması • Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için gösterilen çabanın sürekli boşa çıkması • Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için çok fazla zaman harcanması 2

6. Sayfa 6-7 Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? • Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin madde kullanımı nedeni ile azaltılması ya da tamamen bırakılması • Fiziksel ya da ruhsal sorunlara yol açmasına rağmen madde kullanımına devam edilmesi • Kişinin tasarladığından daha fazla madde kullanması 3

7. Sayfa 8-9 Gençler Bağımlılık Yapıcı Maddeleri Neden Deniyorlar? • Merak • Sınırlarını aşma çabası • Asilik • Farklı olma dürtüsü • Arkadaşlarına uyma • Gruptan kopmaktan çekinme • Sorunlarını çözebileceğini zannetme • Sorunlarını unutmak isteği • iddialı olma

8. Sayfa 10-13 Beyin ve Madde Bağımlılığı Araştırmalar bağımlılık yapıcı maddelerin gelişmekte olan beyne verdiği zararın kısa süreli değil, kalıcı olabileceğini göstermektedir. Madde kullanımı nedeniyle beyinde oluşan olumsuz yönlü değişimler şu bölgelerde gerçekleşir: • Frontal (Ön) Lob • Hipotalamus • Beyincik • Temporal (Şakak) Lob

9. Sayfa 10-13 Bağımlılık Döngüsü

10. Sayfa 14-19 Bağımlılık Süreci Nasıl İlerler? • Madde bağımlılığı zaman içerisinde gelişip gerçekleşen bir süreçtir. • Sosyal Çevre ve Akran Baskısı • Merak ve İlk Deneme • Alışma ve Bağımlı Olmaya • Doğru İlerleme • Bağımlılığa Teslim Olma • Tedavi Süreci • Yeniden Bağımlılığa Dönüş

11. Sayfa 20-21 Bağımlı Olan Kişinin... • Kendine güveni azalır. • Kendini kontrolü zayıflar. • İnsani prensipleri ve değerleri yok olmaya başlar. • İdealleri ve geleceği ile ilgili ümitleri yıkılır. • Kullandığı maddeler vücudunun savunma mekanizmasını yok edip bağışıklık sistemini zayıflatır. • AİDS, frengi, verem, hepatit B ve hepatit C, kanser, kangren gibi birçok ölümcül hastalığa kapılma riski artar. 1

12. Sayfa 20-21 Böylece Bağımlı Kişi... • Maddeyi alabilmek için önce mevcut parasını bitirir. • Çevresindeki insanların değerli eşyalarını ve paralarını çalmaya başlar. • Para temin edebilmek için hırsızlık, gasp, yankesicilik vb. suçlara karışır. • Suç işlerken yakalanır ve özgürlüğünü kaybeder. • Maddenin vücuduna verdiği zarardan dolayı sağlığını ve en sonunda da hayatını kaybeder. 2

13. Sayfa 22-27 Doğru Zannedilen Y-a-n-l-ı-ş-l-a-r “Benim iradem güçlüdür,ben bağımlı olmam.” “Ben kendimi kontrol edebilirim.” “Madde kullanımıarkadaşlık ilişkilerini arttırır.” “Tüm bağımlılar hapsedilmelidir.” “Bağımlılık yapıcı madde kullanmak insanın sosyal çevresinin genişlemesine yardımcı olur.” “Ottur, zararı yoktur. Bağımlılık da yapmaz.” “Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz.” “Herkes kullanıyor, bir şey olmuyor.” “Madde, sadece kullanan kişiye zarar verir.” “Bir kere kullanmaktan bir şey çıkmaz.” “Sadece zayıf insanlar bağımlı olur.”

14. Sayfa 28-29 Madde Kullanımında İlk Teklifi Kim Yapar? Maddeyi tanıtan, özendiren ve kullanma fikrini oluşturan kişi hemen hemen her zaman yakın bir arkadaştır. Madde ilk teklif edilirken genelde bedava verilir. Madde ilk defa genellikle insanların kendilerini güvende hissettikleri ortamlarda teklif edilir.

15. Sayfa 30-31 Yağcılık Madde Kullanımını Reddeden Genci Bekleyen Klişeler “Sen olmazsan buranın tadı tuzu kaçar.” Yalnız Bırakma “Eğer gidersen bir daha yüzüne bakmam.” Yalvarma, Acındırma “Ne olur hatırım için bir kez… Beni kırma!” Tehdit “Kesinlikle seni bırakmayız!” Aşağılama “Hadi süt çocuğu sen de! Ana kuzusu…”

16. Sayfa 32-33 Nelere Dikkat Etmeliyim? Kişinin kendini tanıma, öfke kontrolü, stresle baş etme, iletişim, “hayır” diyebilme ve problem çözme gibi yaşam becerilerindeki eksiklikler madde kullanım riskini arttırmaktadır. • Kendini tanı! • Zaaflarını bil! • Öfkeni kontrol etmeyi öğren! • Stresle baş etme becerilerini geliştir! • İletişim becerilerini geliştir! • “Hayır!” demeyi öğren! • Problem çözme becerilerini geliştir!

17. Sayfa 34-35 Ne Zaman ve Nasıl “Hayır!” Demeli? Sizden istenilen şey; önceliklerinizle ve yapmak istedikleriniz ile çelişiyorsa, üzerinizde baskı kurmaya çalışıyor ve çok ısrarcı davranıyorsa, size veya başkalarına zarar verebilecek bir şeyse “Hayır!” demelisiniz!

18. Sayfa 36-37 Sizin “Hayır!” cümleleriniz hangileri? Örnek “Hayır!” Deme Cümleleri... • Hayır, teşekkür ederim. • Hayır, bana göre değil. • Hayır dostum, sağ ol. Ben böyle iyiyim. • Eğer anne babam beni bu durumda görse gerçekten çok üzülürdü. • İnsanda yaptığı etkiyi sevmem. • Hayır, sağlıklı kalmak için çabalıyorum. • Hayır, ben bir sporcuyum, böyle şeyler yapamam. • Hayır, teşekkürler, ben eve gitmeliyim. • Hayır, ben okula gidiyorum. • Bunu riske atmak istemem. • Hayır, yapamam. Ben işin kolayına kaçamam. “Hayır!” demek, güvenli davranışın bir göstergesidir.

19. Sayfa 38-39 Arkadaşın Kullanıyorsa... Siz tedavi etmeye çalışmayın. Madde kullanımında arkadaş tedavi edemez, ancak rehberlik edebilir. Bu uzmanlık isteyen bir alan olduğu için öncelikle okulunuzun rehber öğretmenine danışmanız gerekir. Yapabileceğiniz en önemli şey madde kullanan arkadaşınıza sıcak bir ilgi sunmaktır.

20. Sayfa 40-43 Şu tavsiyeleri de dikkate alınız • Arkadaşınızı suçlamaktan ve yargılamaktan kaçının. • Ahlak dersi vermeye kalkışmayın. • İletişim kurmaktan vazgeçmeyin, pes etmeyin. Sürekli ona yardımcı olabileceğinizi ifade edin. • Arkadaşlıktan reddetmek, ailesine söylemek, öğretmenlerine şikâyet etmek vb. şeylerle tehdit etmeyin. • Arkadaşınızın her söylediğine güvenmeyin. Çünkü madde kullanan kişiler çok fazla yalan söylerler. • Arkadaşınıza sorumluluğun kendisinde olduğunu hatırlatın. • Güvendiğiniz kişilerden (aile, rehber öğretmen vb.) bilgi desteği alın. 1

21. Sayfa 40-43 Şu tavsiyeleri de dikkate alınız • Arkadaşınızın tıbbi anlamda bir hasta olduğunu unutmayın. • Madde bağımlılığının tıbbi bir hastalık olduğunu anlatın ve bir uzmandan destek alınması gerektiğini vurgulayın. • Bu süreçte sakin ve sabırlı olmaya çalışın. Ona zaman tanıyın. • Madde kullanmak amacıyla bulundurmanın bir suç olduğunu ve bu süreçte kendinizi korumayı unutmayın. • Arkadaşınızı güvenebileceği bir uzmanla görüşmeye teşvik edin. 2