Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I

1. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I Ünite I OSMANLI DEVLETİ’NDE YENİLEŞME ÇABALARI

2. OSMANLI DEVLETİNDE DURAKLAMA DEVRİNE GENEL BİR BAKIŞ • XVII. Yüzyıl Buhranın Sebepleri • Osmanlı Devleti Avrupa’da ekonomik ve sosyal hayatta meydana gelen dönüşüm ve gelişmelerden olumsuz etkilendi. • Zafer kazanmak amacıyla yapılan askeri seferlerin birçoğu başarısızlıkla sonuçlandı. Bu durum ise maddi kaynaklarını askeri ihtiyaçlar doğrultusunda harcayan Osmanlı ekonomisini dar boğaza soktu.

3. OSMANLI DEVLETİNDE DURAKLAMA DEVRİNE GENEL BİR BAKIŞ • Devrin Âlimlerinin Kaleminden Buhran • KoçiBey’e göre Buhranın sebebi reaya, memleket ve hazine kaybına rüşvetçiliğin sebep olmasıydı.

4. OSMANLI DEVLETİNDE DURAKLAMA DEVRİNE GENEL BİR BAKIŞ • Buhranın Sebepleri • Avrupa’nın merkezi hükümetler kurması ve sömürgecilik faaliyetlerinde bulunması ile zenginleşmesi, • Coğrafi keşifler sonucunda İpek yolunun önemini kaybetmesi • Osmanlı hanedan üyelerinin ve devlet adamlarının iyi yetişmemiş olması • Merkezi otoritenin zayıflaması • Yeniçeri ocağının bozulması, ganimetlerin azalması • Devlet sınırlarının genişlemesiyle birlikte merkezi otoritenin zayıflaması

5. OSMANLI DEVLETİ’NDE BUHRAN, YENİLEŞME VE EKONOMİK BAĞIMLILIK SÜRECİ (1700-1838) • Lale Devri (1718-1730) • Bu dönemde ilk kez Avrupa’nın üstünlüğü kabul edildi. • Avrupa’nın kültür, sanat, sanayi, tarım ve askeriyesini incelemek için elçiler gönderildi. • Bu dönemde sunulan raporlar arasında en dikkat çekici Yirmi Sekiz Mehmet Çelebi’nin raporudur.

6. OSMANLI DEVLETİ’NDE BUHRAN, YENİLEŞME VE EKONOMİK BAĞIMLILIK SÜRECİ (1700-1838) • Bu dönemde ilk kez imalathaneler açılarak batı tarzı üretime ağırlık verildi. • Tercüme heyetleri kuruldu. Arapça, Farsça ve Batı dillerinden eserler tercüme edildi. • İbrahim Müteferrika 1729 yılında matbaayı kurdu. • Mimari alanda da Avrupa’nın etkisi görüldü. • Yeniçeri Patrona Halil isyanı ile bu dönem sona erdi.

7. OSMANLI DEVLETİ’NDE BUHRAN, YENİLEŞME VE EKONOMİK BAĞIMLILIK SÜRECİ (1700-1838) • I Mahmut Dönemi (1730-1754) • Humbaracı ocağı ıslah edildi • Ayasofya, Fatih, Süleymaniye Camileri ile Topkapı Sarayında kütüphaneler açıldı. • Yalova’da kağıt fabrikası kuruldu.

8. OSMANLI DEVLETİ’NDE BUHRAN, YENİLEŞME VE EKONOMİK BAĞIMLILIK SÜRECİ (1700-1838) • I Abdülhamit Dönemi (1774-1789) • Baron François de Tott tarafından sürat topçuları ocağını kuruldu. • 1773 yılında Mühendishane kuruldu.

9. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI: III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT • III. Selim Nizam-ı Cedit yada Yeni Düzen adı verilen ıslahat hareketlerini başlattı. • Nizam-ı Cedit hareketi; siyasi, askeri iktisadi ve sosyal alanları kapsamaktaydı.

10. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI: III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT • Nizam-ı Cedit kapsamında; • Yeniçeri ocağının kapatılması, • Ulemanın nüfuzunun kırılması, • Şeyhülislamın siyasete yönlendiren fetvalarına son verilmesi, • Avrupa’nın ilim, sanat, askerlik ziraat, ticaret ve medeniyet hayatında yaptıkları yeniliklerin Osmanlı hayatına uygulanması amaçlanmıştır.

11. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI: III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT • Askeri Alanda Yenilikler • Nizam-ı Cedit hareketinde Avrupa tarzında bir ordunun kurulması ve eski askeri kurumların modernleştirilmesi amaçlandı.

12. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI:III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT Bu doğrultuda; • Askerlikle ilgisi olmayanlar Yeniçeri Ocağından çıkarıldı, • Ocakların kışlaları genişletilerek askere sürekli talim yapma zorunluluğu getirildi. • Askerlerin ücretleri arttırıldı, • Yeniçeri Ocağının mevcudu 30 bine indirildi.

13. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI:III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT • 1793 yılında Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu • Bu ordunun başına Fransa’dan ve İsveç’ten subaylar getirildi. • Nizam-ı Cedit ordusunun masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedit Defterdarlığı kuruldu. • İçki, tütün, kahve gibi mallara konan vergiler bu ordu için tahsis edildi.

14. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI:III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT • İdari Alanda Yenilikler • Avrupa’da daimi elçilikler açıldı. • Bu elçilikler; • Osmanlı aydınının yetişmesine, • Yabancı dil öğrenimlerine, • Avrupa’daki fikir akımlarının tanımalarına yol açtı.

15. OSMANLI YENİLEŞMESİNDE DÖNÜM NOKTASI: III. SELİM VE NİZAM-I CEDİT • Ticari ve İktisadi Alanda Yenilikler • III. Selim’e sunulan layihalarda; • İthalatın ihracatın önüne geçmemesi, • Ülkedeki madenlerinin işletilmesi, • İhtiyaç duyulmayan tüketim mallarının ithalatının yasaklanması, • Sikkelerin değerinin düşürülmemesi • Halkın israftan kaçınması yer almıştır.

16. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • II. Mahmut tahta geçtiğinde ilk olarak merkezi otoriteyi güçlendirmek için harekete geçti. • Bu doğrultuda ayanlar ile 1808 yılında Sened-i İttifak belgesini imzaladı.

17. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • Sened-i İttifak Belgesinde; • Ayanlar vergileri sarayın istekleri doğrultusunda toplayacaklardı. • Kendi bölgelerinin dışındaki yerlerde vergi toplamayacaklardı. • Sadrazam, ayanlara karşı keyfi davranışta bulunmayacaktı. • Sadrazam da ayanların yetki ve görevlerine karışmayacaktı. • Ayanların mallarının babadan oğula geçmesi yöntemi saray tarafından kabul edilecekti.

18. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • Mısır’daki yenilikler • Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın faaliyetleri

19. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • II. Mahmut Devri Yenilikleri • Sekban-ı Cedit Ocağını kuruldu. • 1826 yılında Yeniçeri Ocağının kaldırdı. • Bu olay Vaka-yıHayriye olarak adlandırıldı. • Yeniçeri Ocağının yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu.

20. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • İdari ve Mali Alanda • 1838 yılında Sadrazamlık, Başvekalet adını aldı. • İdari işleri yürütmek için Dar-ı Şur-ayı Bab-ıali kuruldu • Adli işleri yürütmek için Dar-ı Şura-yıAdliyekuruldu. • Askeri işleri yürütmek için Dar-ı Şura-yı Askeri kuruldu.

21. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • Eğitim ve Sosyal Alanda • II. Mahmut döneminde Avrupa’ya öğrenci gönderildi. • Fransız modelinde Muzika-i Hümayun ve Mekteb-i Ulum-ı Edebi açıldı. • İstanbul’da ilköğretim zorunlu hale getirildi.

22. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • Çıkarılın kıyafet nizamnamesi ile tüm sivillerin (ulema hariç) fes giymesi zorunluluğu getirdi. • İlk Türkçe Osmanlı Gazetesi olan Takvim-i Vekayi II. Mahmut döneminde çıktı

23. II. MAHMUT DÖNEMİ GELİŞMELERİ ve YENİLİKLERİ (1808-1839) • Ayrıca ilk nüfus sayımı, • Karantina uygulaması • posta teşkilatının kurulması II. Mahmut döneminin önemli reform hareketleri arasında gösterilebilir.