1 / 46

TÜRKİYE’NİN SU GÜNDEMİ

TÜRKİYE’NİN SU GÜNDEMİ. Su Yönetimi ve AB Su Politikaları ÖZDEN BİLEN 16 ARALIK 2008. SUNUM İÇERİĞİ. Bölüm 1 : Temel Kavramlar Bölüm 2 : Su Yönetişimi ve Küreselleşme Bölüm 3 : Su Zengini ve Fakiri Tartışması Bölüm 4 : Su ve Çevresel Göstergeler Bölüm 5 : Kuraklık ve Kuraklık Yönetimi

alaina
Download Presentation

TÜRKİYE’NİN SU GÜNDEMİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. TÜRKİYE’NİN SU GÜNDEMİ Su Yönetimi ve AB Su Politikaları ÖZDEN BİLEN 16 ARALIK 2008

  2. SUNUM İÇERİĞİ • Bölüm 1 : Temel Kavramlar • Bölüm 2 : Su Yönetişimi ve Küreselleşme • Bölüm 3 : Su Zengini ve Fakiri Tartışması • Bölüm 4 : Su ve Çevresel Göstergeler • Bölüm 5 : Kuraklık ve Kuraklık Yönetimi • Bölüm 6 : AB Su Politikalarının Evrimi • Bölüm 7 : AB Su Çerçeve Yönergesi • Bölüm 8 : AB Su Çerçeve Yönergesine İlişkin Tartışmalar • Bölüm 9 : Su Çerçeve Yönergesinin Uygulanması • Bölüm 10 : AB Ülkeleri Arasında Sınıraşan Su İlişkileri • Bölüm 11 : AB’nin Sınıraşan Su Politikaları ve Türkiye • Bölüm 12 : Türkiye’de AB Su Mevzuatına Uyum Çalışmaları • Bölüm 13 : Su Sektöründe Kurumsal Yapılanma

  3. Bölüm 1 : Temel Kavramlar • Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi NEDİR? • Su Kaynaklarının Geliştirilmesi; Fiziksel yapılar ile mühendislik ilkeleri doğrultusunda kaynakların değerlendirilmesi. • Su Kaynaklarının Yönetimi; Yasal ve kurumsal yapı içinde sosyal, çevresel ve ekonomik ihtiyaçların karşılanması için politik kararları standartları su tahsisi, su hakları ekonomik düzenlemeler gibi unsurları kapsar. • Su Yönetimi kaynak geliştirmesini de kapsayabilir!

  4. Bölüm 1 : Temel Kavramlar (Devam) • Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi NASIL YAPILMALIDIR? • Yönetim Ölçeği ne olabilir? • Havza mı? • İdari Teşkilatlanma mı? • Havza yönetimi düşünüldüğü gibi yeni bir kavram değildir. 1950lerden beri uygulanmaktadır. • Havza yönetimine itirazlar vardır. (AB öncesi İsveç örneği) • Klasik havza yönetiminin 3 aşaması; • Etüd/Araştırma – Planlama – Uygulama • Klasik havza yönetimine karşı eleştiriler; • Su arzının ön plana alınması, • Eko sistemlerin korunmasına yeterli önem vermemesi, • Su bedelinin tüm maliyet unsurlarını içermemesi, • Katılımcı olmaması, • Alternatif yaklaşım : Bütüncül Su Kaynakları Yönetimi (Integrated Water Resources Management) • Bütüncül Su Kaynakları Yönetimi, Hayati önemi haiz ekosistemlerin sürdürülebilirliğinden ödün vermeden, eşitlik ilkesi esas alınarak, ekonomik ve sosyal refahın en üst düzeye çıkarılması için su, toprak ve ilgili kaynakların eşgüdüm içerisinde geliştirilmesi ve yönetiminin teşvik edilmesi dir (Küresel Su Ortaklığı, 2000) • Integrated Water Resouces Management is a process which promotes the coordinated development and management of water, land and related resources, in order to maximize the resulted economic and social welfare in an equitable manner without compromising the sustainability of vital ecosystems • Alternatif yaklaşıma karşı eleştiriler; • Karmaşık, soyut, hayata geçirilmesi güç, amaç mı araç mı ? • AB Su Çerçeve Yönergesi Bütüncül Su Kaynakları Yönetimini hayata geçirmek için bir metodoloji ortaya koymaktadır.

  5. Tablo-1.1: Klasik ve Bütüncül Su Kaynakları YönetimininKarşılaştırılması

  6. Bölüm 2 : Su Yönetişimi ve Küreselleşme • Yönetişim (Governance) = Birlikte Yönetim • Küresel Ölçekte Yönetişim • İklim Değişikliği Ülkeleri Birbirine bağlıyor, • Su Kirliliği Küresel Bir Olgu (deniz kirliliği), • Sanal Su Ticareti (Virtual Water Trading), • Suyun Sosyal ve Ekonomik Değeri, • Sınır Aşan Sular • Dünya Su Konseyi (WWC)/Politikalar ve Küresel Su Ortaklığı (GWP,1996)/Stratejiler • Dünya Su Forumları (1997 Marakeş, 2000 Lahey, 2003 Kyoto, 2006 Meksika, 2009 İstanbul) • Muhafazakar ve Neoliberal Su Gündemleri • UNDP Raporu (2006) • BM Bin Yıl Hedefi (2000) • Tartışmalar

  7. Tablo-2.1: Özel Sektör Katılım Modelleri

  8. Bölüm 3 : Su Zengini ve Fakiri Tartışması • Kişi başına yıllık ortalama su miktarı ne ölçüde doğru bir yaklaşım? • Çeşitli Göstergeler Tablo-3.1: Falkenmark Göstergesi Tablo-3.2: Shiklomanov Göstergesi • Dünya ölçeğinde bilgi bankaları (EUROSTAT, AQUASTAT vb.) Su Çevriminin ana unsurları : Yağış, yüzeysel sular, YAS ve buharlaşma-terleme

  9. Tablo-3.3: AB ve ASTB Ülkeleri ile Türkiye’nin Su Kaynakları (milyar m3)

  10. Tablo-3.4: Eurostat ve FAO Verilerinin Karşılaştırılması

  11. Tablo-3.5: AB Üyesi Ülkeler ile Türkiye’de Kişi Başına Yıllık Ortalama Su (1950-2050)

  12. Tablo-3.5 (DEVAM)

  13. Şekil-3.1:Türkiye ve AB Üyesi Ülkelerde Kişi Başına Ortalama Yıllık Su Miktarı (2005 Yılı)

  14. Bölüm 4 : Su ve Çevresel Göstergeler • AÇA (EEA) 37 adet temel çevresel gösterge var; • Su konulu çevresel göstergeler, • Tatlı Su Kaynaklarının kullanımı (CSI–018) • Nehirlerde Oksijen Tüketen Maddeler (CSI–019): Organik maddeler ve amonyum yoğunluğu • Tatlı Sulardaki Besin Maddeleri (CSI–020): Nitrat ve fosfor yoğunluğu • Kıyı ve Deniz Sularında Besin Maddeleri (CSI–021): Nitrat ve fosfor • Yüzme Suları Kalitesi (CSI–022): Yüzme suyu yönergesine uyum • Kıyı ve Deniz Sularında Klorofil Miktarı (CSI–023) • Kentsel Atık Su Arıtımı (CSI–024): Arıtma tesisleri ile hizmet verilen nüfus yüzdesi

  15. Tablo-4.1: Türkiye ve AB Üyesi Ülkelerde Su Kullanım Göstergesi (1990, 2002)

  16. AB’de Sektörel Su Kullanımı Tablo-4.2: Sulama Alanları (hektar)

  17. Tablo-4.3: İşletmede Olan Büyük Barajlar (AB üyesi Akdeniz ülkeleri ve Türkiye)

  18. Bölüm 5 : Kuraklık ve Kuraklık Yönetimi • Kuraklık NEDİR? • BM Çölleşme Anlaşmasına göre “yağışların kaydedilen normal düzeylerin önemli ölçüde altına düşmesi sonucu toprak kaynağının üretim yeteneğini etkileyen ve ciddi hidrolojik dengesizliklere yol açan doğal olay “ • Kuraklık türleri; • Meteorolojik, • Tarımsal, • Hidrolojik • Türkiye’de Kuraklık • 1874 ve 1927/1928/1929 kuraklıkları tarihi kuraklık • Kuraklık Yönetimi : Gediz vaka çalışması

  19. Şekil-5.1: Türkiye Yıllık Yağış Dağılımı (1970–2007) Türkiye genelinde 1972-1973, 1988-1989, 1994-1995, 2000-2001, 2006-2007 kurak yıllar. Ortalama 6 yılda bir “orta”, 18 yılda bir şiddetli kuraklık yaşanmış (DMİ). Dünya Meteoroloji Örgütü kuraklık riski taşıyan 76 ülke arasında sayıyor.

  20. Şekil-5.2:Ankara Şehri Su İhtiyacının Karşılanması

  21. Suyun büyüme üzerinde etkisi Su güvenliği toplum ve ekonomi üzerinde pozitif bir etkiyi haiz ++ Su güvenliği sağlanmış bölge Geçiş düzlemi Alt-yapı ve kurumsal yapılanma yatırım miktarı A Su toplum ve ekonomi üzerinde negatif bir etkiyi haiz Su güvenliği temin edilmemiş bölge _ A Simgesi: Minimum düzeyde alt yapı ve kurumsal yapılanma ihtiyacı Şekil-5.3:Su Güvenliği ve S-Eğrisi Su güvenliği toplum ve ekonomi üzerinde pozitif bir etkiyi haiz Su toplum ve ekonomi üzerinde negatif bir etkiyi haiz Belirli noktaya kadar su güvenliği için büyük yatırımlara ihtiyaç var. Bu noktadan Sonra nispeten düşük yatırımlar ve su tasarrufu ile su güvenliği artırılabiliyor. (CSIS, 2005)

  22. 100% 80% Avrupa Kuzey Amerika 60% 40% Türkiye Güney Amerika Asya (Çin dahil) 20% Afrika 0% Şekil-5.4:Kıtalara Göre Geliştirilmiş Hidroelektrik Enerji Potansiyeli

  23. Şekil-5.5: Bazı Ülkelerde Kişi Başına Depolanan Su Hacmi

  24. Bölüm 6 : AB Su Politikalarının Evrimi • 1.Dönem (1973-1986) • Suların kullanım amaçlarına göre yönergeler çıkarıldı (içme suyu amaçlı, yüzme amaçlı, kabuklu deniz canlıları amaçlı …) • 3 adet Çevre Eylem Planına göre yönlendirme yapıldı • Bilin oluşturma ve şeffaflığın sağlanması dönemi • 2.Dönem (1987-1992) • Tek Avrupa Senedi (1987) ile Çevre bağımsız politika alanı olarak benimsendi • Çevre Bakanlarının 1988 Frankfurt Toplantısında Çevre Eylem Planının uygulanmasındaki başarısızlıklar saptandı • Tarımsal kirlenme ile ilgili “Nitrat Yönergesi” ile “Kentsel Atık Suların Arıtılması Yönergesi” uygulamaya konuldu • Yönergelerin getirdiği yüksek maliyetlerin AB Fonlarında karşılanmasına karar verildi • 3.Dönem (1993-2000) • 1993 yılında Maastricht Anlaşması ile “Ulusal, bölgesel veya yerel düzeyde AB organlarınca ele alınmaları uygun olmayan konuların üye ülkelere devri” ilkesi (Yetki İkamesi) benimsendi • “Yetki İkamesi İlkesinin” açık olmaması yasal düzenlemelerin denetlenmesinin AB organları eliyle mi yerel koşulları dikkate alan çok merkezli bir yönetim anlayışı tartışmaları yoğunlaşıyor, • Su Çerçeve Yönergesi üzerinde çalışmalar başlatılıyor ve sonuçlandırılıyor

  25. Bölüm 7 : AB Su Çerçeve Yönergesi Şekil-7.1: SÇY ile Bağlantılı Diğer Yönergeler • Kullanım amaçları değil suyun kendisi odak

  26. Amaçlar : • Ekosistemlerin devamlılığı ve korunması, sürdürülebilir kullanım, tehlikeli bazı kirleticilerin kademeli olarak kaldırılması, YAS’ın kirliliğinin önlenmesi, su kullanımının fiyatlandırılmasında çevresel maliyetlerin dikkate alınması • Havza ve Havza Bölgeleri Temelli Kurumsal Yapılanma • Amaçlara ulaşımda Bütüncül Su Kaynakları Yönetimi • SÇY’nin getirdiği yenilikler ; • Su ortamları kullanım amaçlarına göre sınıflandırılmamış, yüzeysel sular ; nehirler, doğal göller, geçiş zonları, kıyı suları olarak tasnif edilmiştir. Ayrıca YAS ve büyük ölçüde değişime uğramış su ortamları (heavily modified water bodies) sınıflandırması yapılmıştır • Sular morfolojik özelliklerine göre (yükselti, jeoloji, hız vs.) tipleştirilmiştir. • Mevcut durum ekolojik olarak çok iyi (high) – iyi (good) – vasat (moderate) – kötü (bad) şeklinde tanımlanmıştır • Kimyasal yönden iyi – kötü şeklinde tanımlanmıştır • Bütün suların iyi duruma ulaştırılması hedeflenmiştir • Alıcı su ortam kalitesi ve emisyon eşik değerleri müşterek ele alınmış • “Full-cost pricing” benimsenmiştir

  27. Fark Analizi Çevresel amaç Gelecekteki su kalitesine ait beklentiler 6-yıllık dönemler Önlemler paketi Şekil 7.2- Fark Analizinin Kavramsal Açıklaması

  28. Sapma Kalite durumu 1 Yüksek kalite Yok, veya çok az Az İyi kalite Vasat kalite Orta Vasat altı kalite Kötü kalite 0 Gözlenen biyolojik parametre değeri Ekolojik kalite oranı (EQR) = Referans biyolojik değer Şekil 7.3 - Ekolojik Kalite Ölçeği

  29. Şekil 7.4- Su Ortamlarının Kalite Haritası

  30. Bölüm 8 : AB Su Çerçeve Yönergesine İlişkin Tartışmalar • Tartışmaların 2 boyutu var; • Su Kullanıcıları ; Avrupa Çevre Bürosu ve diğer çevre grupları, Endüstri, Tarım Sektörü, Ulusal ve Yerel Yönetimler • Farklı politika alanları ; Suyun Fiyatlandırılması, Su Miktar ve Kalite Yönetimi, Zararlı Maddeler, Uygulama Takvimi, Hukuki Bağlayıcılık

  31. AB Organları Ulusal baskı grupları (STK) Avrupa düzeyinde uluslar arası STK’lar AB Parlamentosu AB Komisyonu Bilim adamları ve teknokrat platformları AB Bakanlar Konseyi Üye Devlet Hükümetleri Ulusal düzey Avrupa düzeyi Şekil 8.1 – AB Su Politikalarında Etkin Aktörler

  32. Bölüm 9 : Su Çerçeve Yönergesinin Uygulanması • Nehir havzalarında mevcut durumun tespiti • Farklı “su ortamları”[1] için çevresel amaçların saptanması • Her “su ortamı” için izleme programlarının hazırlanması • Su ortamlarının mevcut durumu ile Yönerge’nin hedefleri arasındaki farklılaşmanın analizi • Alınması gereken önlemlerin programlanması • Nehir havzası yönetim planı raporlarının düzenlenmesi • Kamuoyunun bilgilendirilmesi ve danışma • Önlemlerin uygulamaya konulması • Planın ve alınan önlemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi • [1] “Su ortamı” terimi, Yönerge’nin İngilizce metninde yer alan “water body” yerine kullanılmıştır.

  33. Bölüm 10 : AB Ülkeleri Arasında Sınıraşan Su İlişkileri • İspanya - Portekiz

  34. Tablo 10.1- Sınıraşan Nehirler ve İspanya’daki Tesisler 1998 İşbirliği Anlaşması; • Sınıraşan ortak nehir havzalarının yönetiminde işbirliğine ilişkin olarak Anlaşma’da yer alan temel kavram, karşılıklı olarak egemenlik haklarına saygı göstererek, her Devlet’in kendi sınırları içinde kalan havza topraklarında suların yönetiminde işbirliği yapılması olup, suların bölüştürülmesi veya müştereken yönetilmesi değildir. Böylece, ortak havza sularının iyi duruma getirilmesi ve korunması için her Devlet’in sınırları içinde kalan su kaynaklarının geliştirilmesi ve kullanılması bağımsız olarak yönetilecek, Anlaşma’da öngörülen mekanizmalar aracılığı ile eşgüdüm sağlanacaktır. Komşu halklar arasında iyi ilişkiler kurulması ilkesinden hareketle, [Eşgüdümün kapsamı] su yönetimi önlemlerinin etkinliğine bağlı olarak ortaya çıkabilecek sınıraşan etkilerle kısıtlanmıştır. Bu anahtar kavram, Su Çerçeve Yönetmeliği, Helsinki ve Espoo Sözleşmeleri ile tam uyumludur….[1] • [1] Henriques; A.G. (1999):‘The Portuguese-Spanish Convention on Shared River Basins’, International Workshop on River Basin Management, 27-29 October 1999 Proceedings , The Hague p.193.

  35. Tablo-10.2: Hidrolojik Plan Yatırımları (2001-2008)

  36. İspanya – Portekiz Arasındaki Sınıraşan Su İlişkilerine Ait Temel Sonuçlar • Ülkeler arasında işbirliği ve güven ortamı mevcutsa yukarı kıyıdaş ülkedeki tesisler aşağı kıyıdaş ülkeler için tehdit değil su arz-güvenliği sağlayan bir unsurdur. • Dış müdahalelere kapalı işbirliği anlayışı başarıda büyük rol oynar. • Ülkelerin sosyal ve ekonomik kalkınma düzeyi birbirine yakın ise yani simetrik bir tablo mevcutsa işbirliği artar. • Su tahsisi yerine su yönetiminde işbirliği daha kolaydır. • Su kalitesinin yönetiminde işbirliği, uzlaşma arayışlarının başlangıç noktası olmalıdır. Bu konuda işbirliği taraf ülkelere eşdeğer fayda sağlayabilir. Taraflar kazanır toplam pozitiftir.

  37. Bölüm 11 : AB’nin Sınıraşan Su Politikaları ve Türkiye • SÇY’nin yaklaşımı • “Uluslararaı havza” terimi (3.) ve (13.) madde “International River Basin District” BM Sözleşmesinde “uluslar arası su yolu (water course)” kullanılmıştır. • AB, BM Sözleşmesine taraf değil ancak atıfta bulunuyor • İlerleme Raporları ve diğer belgeler (Katılım Ortaklığı) • Uluslar arası sözleşmeler (AB taraf) • Helsinki : Sınıraşan Su Yolları ve Uluslar arası Göllerin Korunması ve Kullanılması • Espoo : Sınıraşan Boyutta Çevresel Etki Değerlendirilmesi • Aarhus : Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Karar Alma Sürecine Halk Katılımı ve Yargıya Başvuru)

  38. Bölüm 12 : Türkiye’de AB Su Mevzuatına Uyum Çalışmaları Tablo-12.1:-Su Sektörü Uyum Takvimi

  39. Tablo-12.2: Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Sektörel Dağılımı

  40. Tablo 12.3-Su Sektöründe Yönergelere Göre Yatırım İhtiyacı (2007–2023)

  41. Şekil-12.1: Yüksek Maliyetli Su Sektörü Yatırımları

  42. Bölüm 13 : Su Sektöründe Kurumsal Yapılanma • Kurumsal yapılanma türleri • Kurumsal yapılanmada değişim ve uyum

  43. Şekil 13.1-Kalkınma Düzeyine Göre Su Altyapısı ve Yönetim Yatırımları AltyapıYatırımları Yatırım getirileri Yönetim Yatırımları 2. Grup 3.Grup 1.Grup Gelişmiş Gelişmekte Yatırım Getirileri

More Related