Inroepbaarheid van EU-recht (inclusief Handvest van de grondrechten) en de prejudiciële procedure

1. Inroepbaarheid van EU-recht (inclusief Handvest van de grondrechten) en de prejudiciële procedure K.U. Leuven - 30 april 2010 Piet Van Nuffel

2. EU-recht (Unierecht) • EG-Verdrag → VWEU • Nieuwe nummering vanaf 1 december 2009 • Ook voor vroegere feitensituaties? • Cf (sommige) post-Lissabon arresten HvJ • 11 februari 2010, C-541/08, Fokus Invest • 16 maart 2010, C-325/08, Olympique Lyonnais K.U. Leuven 30 april 2010

3. Inroepbaarheid EU-recht • Inroepbaarheid blijft ongewijzigd: • rechtstreekse werking • voorrang • Nog steeds jurisprudentieel • Zie wel verklaring n° 17 bij VvLissabon • Unierechtconforme interpretatie K.U. Leuven 30 april 2010

4. EU-wetgeving • Behoud instrumentarium • Dus geen ‘wetten’ en ‘kaderwetten’ • Maar nog steeds ‘verordeningen’ en ‘richtlijnen’ • Enkel ‘beschikkingen’ worden ‘besluiten’ • individuele strekking (cf mededinging) • algemene strekking K.U. Leuven 30 april 2010

5. Uitvoeringshandelingen • Nieuwe instrumenten: • Gedelegeerde verordeningen, richtlijnen, besluiten: art. 290 VWEU (Commissie) • Uitvoeringsverordeningen, -richtlijnen, -besluiten: art. 291 VWEU • binnenkort van de Commissie • reeds van de Raad K.U. Leuven 30 april 2010

6. EU-recht = gemeenschapsrecht • Ook wetgeving inzake politiële en justitiële samenwerking in strafzaken • Vóór Lissabon: « derde pijler » (Titel VI EU-Verdrag) met aparte instrumenten (bv kaderbesluit) • Nu gebruik van « gewone » instrumentarium • Nu zelfde statuut als voorheen gemeenschapsrecht (maar voor pre-Lissabon-handelingen: pas vanaf 1 december 2014 → Protocol No 36, art. 9) • Ook gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (voordien « tweede pijler ») • Maar uitsluiting bevoegdheid HvJ (art. 275 VWEU) K.U. Leuven 30 april 2010

7. EU-recht: ook grondrechten • Binnen toepassingsgebied EU-recht: verenigbaarheid met grondrechten is vraag van EU-recht ! • EVRM: al lang inspiratiebron voor “algemene beginselen van gemeenschapsrecht” • Art. 6, lid 2, VEU: EU treedt toe tot EVRM • Na toetreding: klacht tegen EU voor EVRM • Toetreding kan op vlak van EU én Raad van Europa • Nu onderhandelingen te openen • Uitputting interne rechtsmiddelen? • Rechter voor EU? K.U. Leuven 30 april 2010

8. Handvest van de grondrechten van EU • Modernste cataloog van grondrechten • Rechten, vrijheden en beginselen • Toelichting • Zelfde juridische waarde als Verdragen (art. 6, lid 1, VEU) • Toepassingsgebied (art. 51 Handvest) • EU-instellingen en organen • Lidstaten als zij EU-recht ten uitvoer brengen • Uitzondering voor Polen, VK (Tsjechische Rep.) • Protocol No 30 K.U. Leuven 30 april 2010

9. Handvest van de grondrechten (2) • Verhouding met andere grondrechtcatalogen • Art. 52, lid 3: rechten die corresponderen met rechten uit EVRM → identieke inhoud en reikwijdte, tenzij EU-bescherming ruimer is • Art. 52, lid 4: rechten voortvloeiend uit grondwettelijke tradities → uit te leggen in overeenstemming met die tradities • Art. 53: hoe dan ook is ruimste bescherming van toepassing • Art. 52 lid 5: “beginselen” • regelgeving daaraan te toetsen als zij er uitvoering aan geeft • toch ook andere regelgeving te toetsen… K.U. Leuven 30 april 2010

10. Prejudiciële vragen aan HvJ • Basis: art. 267 VWEU (art. 350 Euratom ingetrokken) • Aan Hof van Justitie van de Europese Unie • Voor alle rechters in alle domeinen • geen apart systeem meer voor “Titel IV EG” • Zaak gedetineerde, zo spoedig mogelijk uitspraak (art 267, vierde alinea, VWEU) • Prejudiciële spoedprocedure (PPU) • Voor ‘ruimte van vrijheid, veiligheid en recht’ • Art. 104ter Regl. procedure HvJ K.U. Leuven 30 april 2010