SPORA KATILIM ÖNCESİ DEĞERLENDİRMELER

1. SPORA KATILIM ÖNCESİ DEĞERLENDİRMELER DOÇ. DR. UFUK ŞEKİR UÜTF SPOR HEKİMLİĞİ AD.

2. SPOR ÖNCESİ DEĞERLENDİRME • Düzenli tıbbi kontrol hala sorun. • ABD’ de 6 milyondan fazla sporcu taraması • Düzenli hekim kontrolü sadece kronik hastalığı olan çocuklarda. • Sıklıkla ergenlerdeki tek muayene. • Son yıllarda öneminde artış olmakta. • Spor yapan ve spora yeni başlayan çocukların sağlık kontrolü yerine geçmekte.

3. SPORCU BAKIŞ AÇISI -GENELLİKLE OLUMSUZ -SPORDAN MEN EDİLME ENDİŞESİ

4. YARARLARI • Sporcuların %1’i spordan men edilirken, %3 ila %15’inde ek araştırmalara ihtiyaç duyulur. • Spordaki performans arttırılabilir ve yaralanmaların önüne geçilebilir. • Çocuklarda fiziksel matürasyon düzeyi belirlenir. • Doktor ile sporcu arasında olumlu ilişki sağlanır.

5. TEMEL HEDEF • SPORCUNUN VEYA SPOR YAPAN ÇOCUĞUN; • SAĞLIĞINI KORUMAK ! • VE GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK !

6. AMAÇLAR

7. SÖD’ nin ETKİSİ • 12-35 YAŞLARINDA SPORCU OLAN VE OLMAYANLAR (1979-2004) • SPORCULARDA ANİ ÖLÜM %89 AZALDI • SPORCU OLMAYANLARDA ORAN DEĞİŞMEDİ • İKİ ÖNEMLİ BULGU: • SÖD ŞÜPHELENİLMEYEN KALP HASTALIĞI TESPİTİNDE ETKİLİ (İLK KEZ) • TESPİT EDİLMESİ SPORCULARDA ANİ KARDİYAK ÖLÜMÜ AZALTIYOR Corrado D, Basso C, Pavei A, ve ark. Trends in sudden cardiac death in young competitive athletes after implementation of a preparticipation screening program. JAMA Oct. 4;296:1593-1601, 2006.

8. SÖD’ nin ETKİSİ Corrado D, Basso C, Pavei A, ve ark. Trends in sudden cardiac death in young competitive athletes after implementation of a preparticipation screening program. JAMA Oct. 4;296:1593-1601, 2006.

9. ZAMANLAMA • YAPILAN SPOR AKTİVİTESİNE BAĞLI ( SEZON DÖNEMLERİ ) • YENİ SPORA BAŞLAYAN HERKESE • SPORCULARA SEZON BAŞLAMADAN 6-8 HAFTA ÖNCE

10. İKİ ÖNEMLİ BÖLGE • KALP - DOLAŞIM SİSTEMİ • KAS - İSKELET SİSTEMİ

11. S.Ö.D. - AMERİKA YAKLAŞIMI Aile ve Kişisel Anamnez, Fizik Muayene Pozitif Negatif Spora Katılıma Uygun İleri Tetkik Negatif Pozitif İleri İnceleme

12. S.Ö.D. - İTALYA YAKLAŞIMI Aile ve Kişisel Anamnez, Fizik Muayene ve EKG Pozitif Negatif Spora Katılıma Uygun İleri Tetkik Negatif Pozitif İleri Tetkik: Eko, Efor testi, Holter, Kardiyak MRI, Anjio, EFÇ İleri İnceleme

13. EKG Taramasının Etkisi HKMP’ ye bağlı ani kardiyak ölüm (%)

14. MALİYET KONUSU (ABD BAKIŞI) • SPOR GEÇMİŞİ ANAMNEZİ VE FİZİK MUAYENE = 50$-100$ • EKG = 75$-150$ • EKO = 1000$-2000$ • 10.000.000 SPORCU • RUTİN TARAMADA EKG KULLANILMASI = 750.000.000$ / YIL • YANLIŞ POZİTİF SONUÇ  İLAVE TETKİK  MALİYET ARTIŞI • 300 SPORCUYU KURTARMAK İÇİN TOPLAM MALİYET  2 MİLYAR $ • KURTARILAN BİR YAŞAM MALİYETİ = TAHMİNEN 3-6 MİLYON $

15. TIBBİ ANAMNEZ • Kas iskelet sistemi yaralanmalarının saptanmasında %92’ lik bir özgüllüğe sahip. • Sorunların %63 ile %74’ ü ortaya konmakta. • Sporcular bazı sorunları saklayabilirler. • Çocuklarda anamnez bilgileri ebeveynler tarafından doğrulanmalı. • Hazır anamnez formlarının ayrı ayrı doldurduklarında bilgilerin %39 oranında benzerlik gösterdiği bildirilmiştir ( Risser 85 ).

16. KRİTİK SORULAR-1 • Egzersiz sırasında veya sonrasında baygınlık ? • Egzersiz sırasında göğüs bölgesinde huzursuzluk, ağrı, basınç ? • Egzersiz sırasında çarpıntı ? • Egzersiz sırasında nefes darlığı ? • Daha önce doktor tarafından yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, kalpte üfürüm olduğu ifade edildi mi ? • Daha önce ailenizde belli bir nedene bağlanmayan ölüm oldu mu? • Ailenizde 50 yaşından genç kişilerde kalp problemi olan var mı ? • Ailenizde 50 yaşından önce ani ölüm oldu mu ?

17. KRİTİK SORULAR-2 • Ailenizde veya sizde Şeker hastalığı var mı ? • İlaç kullanımı ? • Alerji ? • Geçirilmiş nöbet ? • Tek organ varlığı ? • Bilinç kaybıyla birlikte olan kafa travması ? • Daha önce hastaneye yatış, operasyon ? • Önceki kas - iskelet sistemi yaralanmaları ? • İllegal madde kullanımı ?

18. FİZİK MUAYENE • Kapsamlı olması gerekmemektedir. • Yapılacak spora göre içeriği belirlenebilir. • Tıbbi anamnez sırasında belirtilen problemler daha ayrıntılı incelenmelidir.

19. İÇERİK • Boy ve kilo ölçümü • Göz muayenesi • Kalp - dolaşım sistemi • Solunum sistemi • Abdominal muayene • Deri • Genito - üriner sistem • Matürite ( Tanner sınıflaması ) • Kas - iskelet sistemi

20. GÖZ • Görme keskinliği • Koruyucu göz cihazı • Gözlük veya kontakt lens • Eşit pupil büyüklüğü ( Anizokori )

21. KALP - DOLAŞIM SİSTEMİ • Kalp sesleri değerlendirmesi ( S1 ve S2 ) • “fizyolojik”, “sabit” ve/veya “parodoksal” çiftleşme • Üfürüm • Supin (otururken)/Ayakta & Dinamik/Statik • Valsalva manevrası veya ayakta artış gösteren üfürüm • >3/6 sistolik üfürüm • Diyastolik üfürüm • Periferik nabızlar ( radyal - femoral ) • Kan basıncı • Marfan sendromu belirtileri

22. SOLUNUM SİSTEMİ • Simetrik toraks hareketleri • Göğüs duvarı deformitesi • Solunum sesleri • Astım değerlendirmesi

23. ABDOMİNAL MUAYENE • KİTLE • ORGANOMEGALİ ( KARACİĞER - DALAK ) • BÖBREKLER

24. DERİ • AKNE • BULAŞICI CİLT HASTALIKLARI • HERPES • SCABİES

25. GENİTO - ÜRİNER SİSTEM • Özellikle erkeklerde dış genitaller • Tek testis veya inmemiş testis • Testis kitlesi • Herni • Kızlar rutinde değerlendirilmiyor • Tanner sınıflaması

26. KAS - İSKELET SİSTEMİ • Anormal bulguların %38.3’ ü kas-iskelet sistemi orjinli • (Strong ve Linder, 82). • Diz ve ayak bileği en sık yaralanan eklemler. • 13 maddeyi içeren fonksiyonel bir değerlendirme ( 2 dakika ). • Omuz, diz ve ayak bileği stabilite testleri. • Daha önceki yaralanmalar veya cerrahi uygulamaya yönelik değerlendirme.

27. KAS - İSKELET SİSTEMİ

31. SPORA İZİN VERME • YARALANMA/HASTALIK RİSKİ ARTIYOR MU ? • BAŞKA BİR SPORCU RİSK ALTINDA MI ? • TEDAVİ SONRASI ( İLAÇ - REHAB - BRACE ) ? • TEDAVİ SIRASINDA SINIRLI KATILIM ? • ALTERNATİF ?

32. SPORA KATILIM İÇİN ÖNERİLER-1

33. SPORA KATILIM İÇİN ÖNERİLER-2

34. SPORLARIN SINIFLANDIRILMASI

35. STATİK & DİNAMİK SINIFLAMA

36. SPORA BAĞLI ANİ KARDİYAK ÖLÜM • SEYREK, ANCAK TRAJİK BİR OLAY • SPORA BAĞLI ÖLÜMLERİN ÇOĞUNUN NEDENİ (%95) • 0.3 - 1 / 100.000 SPORCU / YIL • ABD’ DE YILDA 300 ÖLÜM

37. SPORA BAĞLI ANİ KARDİYAK ÖLÜM • TANIM • KARDİYOVASKÜLER KAYNAKLI BEKLENMEDİK - ANİ ÖLÜM • SEMPTOMLARIN BAŞLAMASINDAN 1 - 12 SAAT SONRA • BİLİNÇ KAYBI • SPORCULARDAKİ ANİ ÖLÜMLERİN ÇOĞU SPOR SIRASINDA VEYA • HEMEN SONRASINDA OLUR • BAZI ÖLÜMLER İSTİRAHAT VEYA UYKU SIRASINDA OLUR

38. SPOR DAĞILIMI (ABD VERİLERİ) SAYI

39. SAAT ARALIĞI (ABD VERİLERİ) SAYI

40. NEDENLERİ (ABD VERİLERİ) ˂ 35 YAŞ

41. NEDENLERİ (ABD VERİLERİ) ˃ 35 YAŞ

42. NEDENLERİ (İTALYA VERİLERİ, VENETO BÖLGESİ)

43. NEDENLERİ (KALP DIŞI) • HİPERTERMİ • RABDOMİYOLİZ • ASTMA • GASTROİNTESTİNAL KANAMA • EGZERSİZ ANAFİLAKSİSİ • BELİRSİZ (KOKAİN ?)

44. NEDENLERİ (MİYOKARD İSKEMİSİ) • ATEROSKLEROTİK KORONER ARTER HASTALIĞI • ( 35 YAŞ ÜSTÜ SPORCULARDA EN SIK ÖLÜM NEDENİ ) • KORONER ARTER SPAZMI • KORONER ARTER TROMBOZU • MİYOKARD İÇİ KÖPRÜLENME (BRIDGING) • HİPOPLASTİK KORONER ARTER • ANOMALİLİ KORONER ARTER ORJİNİ • KORONER ARTER DİSEKSİYONU

45. NEDENLERİ (YAPISAL ANOMALİ) • HİPERTROFİK KARDİYOMİYOPATİ • ( 35 YAŞ ALTI SPORCULARDA EN SIK ÖLÜM NEDENİ ) • AORT STENOZU • SAĞ VENTRİKÜL DİSPLAZİSİ • MARFAN SENDROMU • KALP KAPAK HASTALIĞI, ÖRN: MİTRAL KAPAK • DİLATE KARDİYOMİYOPATİ

46. NEDENLERİ (ARİTMİ) • WOLFF - PARKINSON - WHITE SENDROMU • UZUN QTc SENDROMU • VENTRİKÜLER ARİTMİLER • BRUGADA SENDROMU • POST-OP KONJENİTAL KALP HASTALIĞI

47. NEDENLERİ (FARKLI NEDENLER) • MİYOKARDİT • ANABOLİK STEROİD KULLANIMI • KOKAİN / DİĞER İLLEGAL İLAÇ KULLANIMI • SARKOİDOZ • PENETRE EDİCİ OLMAYAN GÖĞÜS TRAVMASI • ( COMMOTIO CORDIS )

48. RÖLATİF İNSİDANS (SEDANTER) Koroner Ateroskleroz 80 Miyokardit Kardiyomiyopati  Hipertrofik ---Dilate % Koroner Anomaliler Konjenital Q-T Sendromu 10 SV displasizi 15 30 40 Yaş Aralığı

49. RÖLATİF İNSİDANS (SPORCU) Koroner Ateroskleroz 80 Kardiyomiyopati  Hipertrofik ---Dilate Koroner Anomaliler % Miyokardit Aort Stenozu – Hastalığı 10 RV dysplasia 15 30 40 Yaş Aralığı

50. SONUÇ • Sporcu ve spora yeni başlayanlar için önemli ve gerekli. • Temel amaç sağlığın korunması ve güvenliğin sağlanması. • Spor arenasını sporcular için biraz daha güvenli kılar. • Aktivite seçiminde yardımcı olabilir. • Hekim ile olumlu ilişkiler sağlar. • Yaralanmalardan korunma, tedavi, ilaç kullanımı ve alışkanlıklar hakkında bilgi verebilmelidir.