AŞILAMA VE YENİ AŞILAR 15. Pratisyen Hekimlik Kongresi 29/10/2010, Antalya

1. AŞILAMA VE YENİ AŞILAR15. Pratisyen Hekimlik Kongresi29/10/2010, Antalya Dr. Nilgün Çöl Araz Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD. Sosyal Pediatri BD.

2. Sunum Planı • Aşılamanın amacı • Aşılama uygulamaları hakkında genel bilgiler • Aşı sonrası istenmeyen etkiler • Aşı kontrendikasyonları ve yanlış kontrendikasyonlar • Aşı uygulamasında dikkat edilecek noktalar • Ulusal aşı programı • Aşılar hakkında genel bilgiler

3. Çocuklarda aşılamanın amacı • Yakalanıldığında yan etki, sakatlık ve ölüm olasılığı yüksek olan enfeksiyon hastalığına karşı korumak • Sağlanan yüksek aşılama hızları ile aşılanmamış kişilerde o hastalığa karşı bağışıklık sağlamak • Patojen ajanın geçişini azaltarak toplumda hastalığın azalmasını veya kaybolmasını sağlamak (herd immunite) • Salgınları önlemek • Hastalığın yeryüzünde ortadan kalkmasını sağlamak

4. Bağışıklama • Kişileri enfeksiyon hastalığının görülme riskinin en yüksek olduğu yaş döneminden önce aşılayarak hastalığa karşı yüksek koruma sağlayan • Maliyet-yararlılık oranı en düşük olan • Koruyucu sağlık hizmeti

5. Aşı sonrası sistemik reaksiyonlar-1 • Ateş: En sık • Aşırı duyarlılık reaksiyonları: • Proteinler: • Yumurta: Grip, sarı humma, kızamık, kabakulak • Jelatin: Kızamık, kızamıkçık, Kabakulak, suçiçeği • Human albumin: Kuduz • Antibiyotikler: Neomisin, streptomisin, polimiksin B • Civa bileşikleri: Tiomersal • Deri reaksiyonları: • Ürtiker • Makülopapüler döküntü • Eklem reaksiyonları: (Kızamıkçık)

6. Aşı sonrası sistemik reaksiyonlar-2 • Nörolojik komplikasyonlar: • Konvulziyon (Boğmaca) • Ensefalopati (Boğmaca) • Paralitik poliomyelit (OPV) • Gullian Barre poliradikulonevrit’i (tetanoz, polimyelit, kızamıkçık) • Trombositopeni ve purpura (Kızamık, kızamıkçık) • Huzursuzluk, ağlama, iştahsızlık • İshal, kusma • Aşının koruduğu hastalık ile ilgili bulgular • Canlı virus aşılarında hastalığın kuluçka zamanına bağlı olarak 1-2 hafta sonra ateş ve döküntü

7. Aşı sonrası lokal reaksiyonlar • Hassasiyet, kızarıklık, şişlik: • Olası nedenler: • Aşı içeriğine hassasiyet • Kanda koruyucu antikor düzeyinin yüksek olması • Kas içi aşıların yeterince derine yapılmaması • Donmuş çözülmüş aşı kullanılması • Steril olmayan enjeksiyon tekniği • Kullanılmadan önce yeterince karıştırılmaması • Yanlış sulandırıcı kullanılması • Aşı yada sulandırıcının yerine başka madde (ilaç) kullanılması

8. Aşı kontrendikasyonları-1 • Aşı ve aşı komponentlerine karşı ciddi allerjik reaksiyon(anafilaksi) • Önceki aşılamada anafilaksi gelişimi • Ensefalopati (DTaP sonrasında 7 gün içinde gelişen, başka bir neden bulunamayan) • İlerleyici nörolojik bozukluklar, infantil spazm,kontrol edilemeyen epilepsi, ilerleyici ensefalopati,nörolojik tablo belirgenleşinceye kadar DTaP yi ertele

9. Aşı kontrendikasyonları-2 • İmmun yetmezliği olan çocuklarda canlı aşılar • İmmun yetmezliği olan çocukla teması olanlarda oral polio • Hamilelerde canlı aşılar • 2 mg/kg/gün veya 20 mg/gün dozunda steroid kullananlarda canlı aşılar • Süre 14 günden az ise; tedavi biter bitmez • Süre 14 günden fazla ise: aşılar tedavi bitiminden 1 ay sonra

10. Dikkat edilmesi gereken durumlar-1 • Ateşin eşlik ettiği veya etmediği orta-ağır hastalık tablosu • Tetanoz toksoidi bulunduran bir aşıyı takiben 6 hafta içerisinde Guillain-Barre sendromu görülmesi • DTaP aşısı için: • Bir önceki aşıdan sonraki 48 saat içerisinde 40.5°C ve üzerinde ateş • Aşılamayı takiben 48 saat içerisinde şok benzeri tablo oluşması • Aşılamayı takiben 3 gün içinde nöbet görülmesi • Aşılama sonrasındaki 48 saat içerisinde 3 saat ve üzerinde süren durdurulamayan ağlama krizleri

11. Dikkat edilmesi gereken durumlar-2 • MMR aşısı için: • Geçen 11 aylık dönem içinde antikor bulunduran kan ürünü almış olmak (zaman aralığı kullanılan ürünün cinsine göre değişir) • Trombositopeni veya trombositopenik purpura hikayesinin bulunması • Kızamık aşısı geçici bir süre için (4-6 hafta) tüberkülin yanıtını baskılayabilir. • PPD testinden sonra MMR yapılabilir, ancak MMR’den sonra PPD 4 hafta sonra yapılmalı

12. Yanlış kontrendikasyonlar-1 • Nonspesifik allerji öyküsü • Aşı bileşenlerinden birine allerji dışında • Sağlıklı bir çocukta 38.5°C’nin altında seyreden solunum yolu enfeksiyonu veya ishal gibi hafif hastalıklar • Devam eden antibiyotik tedavisi • Ailenin bir ferdinde aşıyı takiben yan etki görülme öyküsü • Ailede konvülziyon, felç veya epilepsi bulunma öyküsü • Kronik kalp, akciğer, böbrek veya karaciğer hastalıkları • Lokal reaksiyonlar

13. Yanlış kontrendikasyonlar-2 • Serebral felç, Down sendromu gibi kalıcı nörolojik bozukluklar • Ameliyat öncesi ve sonrası • Malnütrisyon • Yenidoğan sarılığı öyküsü • Topikal, aerosol şeklinde veya lokalize steroid kullanımı • Anne sütü ile beslenme • Prematürelik • Penisilin alllerjisi

14. Aşı dozları arasında bırakılması gereken minimum süre: • 2 inaktive aşı: • Aynı anda veya istenen aralıkla • İnaktive ve canlı aşı: • Aynı anda veya istenen aralıkla • 2 canlı aşı: • Aynı yoldan uygulanacak iki canlı virus aşısı aynı gün yapılamamışsa etkileşimi önlemek için aralarında en az 4 hafta bırakılmalı • 4 hafta geçmeden 2. aşı uygulanmışsa interferans nedeniyle 2. aşıya karşı immun yanıt yetersiz olabilir, 2. aşı en az 4 hafta sonra tekrarlanmalı • Farklı yoldan uygulanacak aşılar için bu kural geçerli değil

15. 2010 yılı ulusal aşı programı

16. BCG (Bacille Calmette-Guerin) Aşısı • Canlı attenüe aşı • Ülkemizde 2. ayda tek doz olarak uygulanır • Yenidoğan döneminde uygulandığında lokal ülserasyon ve bölgesel lenfadenit riski daha yüksek • Aşı sol kol deltoid bölgeye intradermal olarak yapılır • Yapılırken 6-10 mm.lik bir papül oluşur • Aşıdan 3-6 hafta sonra aşı yerinde küçük bir papül belirir • Papül büyüyerek vezikül şeklini alır. • Aşı yerinden pürülan bir materyal boşalarak yerinde yüzeyel bir ülserasyon bırakır. • Lezyon 2 ay içinde iyileşerek skar bırakır.

17. Yan etkiler • Bölgesel yan etkiler: • Lokal ülserasyon :(uygulama hatası, aşırı doz verilmesi, sekonder enfeksiyon) • Bölgesel lenfadenit :(Aşıdan 2-3 ay sonra, sıklıkla tek taraflı, daha çok aşı yapılan tarafta gözlenir, kendiliğinden düzelir, 2.5 cm.’in üzerinde veya birden fazla bölgede görüldüğünde olgu incelenmeli) • Koch fenomeni (Erken aşı reaksiyonu): Aşı yerinde daha önce tbc basili ile karşılaşmış kişilerde aşıdan 1-2 hafta sonra şişlik ve akıntı oluşur Bunu önlemek için 3 ayın üstündeki çocuklarda PPD kontrolü ile aşı yapılmalı • Sistemik yan etkiler: • Ateş • İrritabilite • Osteomiyelit • Generalize BCG enfeksiyonu

18. Yeni BCG aşı çalışmaları • Subunit (asellüler aşılar) • DNA aşıları • Vrusla taşınana aşılar • Oksotrof ve mutantlar • Rekombinant BCG aşıları

19. Hepatit B Aşısı • Rekombinant DNA aşısı • Aşı deltoid kasa veya uyluk anterolateraline IM olarak uygulanır. • Aşılanan bireylerin %5-10’unda koruyucu yanıt gelişmiyor • 3 doz aşıdan sonra anti HBs düzeyi≤10 mIU/ml olanlara • 1 ay ara ile 2 doz aşı yapılır

20. Temas sonrası HBV enfeksiyonunda immünoprofilaksi • Karşılaşan kimse: • Aşılanmamış→HBIG (0.06 mL/kg)+ Aşılama • Önceden aşılı→ • Yanıtlı: Aşı ve HBIG gerekmez • Yanıtsız: HBIG + yeniden aşılama programı • Yanıt bilinmiyor => Anti-HBs bak: • Yeterliyse: Aşı ve HBIG gerekmez • Yetersizse:HBIG + rapel aşı

21. HEPATİTLİ ANNE BEBEĞİ • Anne HBsAg pozitif ise; • 1.doz aşı 0.5 ml ilk 12 saat içerisinde IM • Hepatit B immünglobulini (HBIG) 0,5 ml IM ilk 12 saat içinde aşı ile ayrı anatomik lokalizasyonlardan yapılır. 2. doz aşı 1. ayda 3. doz aşı 6. ayda • 9-15. ayda Anti-HBs; HBsAg çalışılması • HBsAg ve Anti HBs negatif ise • 2 ay aralıklı olarak 3 doz Hepatit B aşısı • Annenin HBs Ag durumu bilinmiyorsa • 1.doz aşı ilk 12 saat içinde, • Bu sırada anne HBs Ag (+) bulunursa HBIG ilk bir hafta içinde yapılır.

22. Yeni Hepatit B aşıları • Yeni bir adjuvan içeren aşı • Bu aşı ASO4 (3-deacylated monophosphariyl lipid A(MPL) + aluminyum tuzları) adjuvanı ve 20 µg HBsAg içerir. • Yeni adjuvan immun cevabı arttırıyor • Avrupa da KBY hastaları için lisanslı • İki doz aşı ile %99.7 seropozitivite sağlanıyor.

23. DaBT-Hib-IPV (Pentaxim) Aşısı • Difteri:Toksoid aşı • Boğmaca: Asellüler aşı • Tetanoz: Toksoid aşı • Haemophilus Influenzae Tip B: Konjuge aşı • İnaktive polio: • Üç serotip içerir • Canlı virus yok • Virüsün antijenitesi mevcut • Mukozal koruyuculuk zayıf • Aşı sonrası poliomyelit gelişme riski yok

24. Yaralanmalarda tetanoz proflaksisi-1 Aşılanması olmayan, aşı durumu bilinmeyen veya 3 dozun altında olanlar: Temiz ve küçük yaralanmalarda; Aşı yapılır TIG veya TAT yapılmaz Ezik ve riskli yaralanmalarda; Aşı + TIG veya TAT yapılır

25. Yaralanmalarda tetanoz proflaksisi-2 Yaralı 3 doz ve üzerinde aşılanmış ve son aşıdan sonra 5 yıldan az bir zaman geçmişse: Temiz ve küçük yaralanmalarda; Aşı da TIG veya TAT da yapılmaz Ezik ve riskli yaralanmalarda; Aşı da TIG veya TAT da yapılmaz

26. Yaralanmalarda tetanoz proflaksisi-3 Yaralı 3 doz ve üzerinde aşılanmış ve son aşıdan sonra 5-10 yıldan fazla bir zaman geçmişse: Temiz ve küçük yaralanmalarda; Aşı yapılır (Son dozdan sonra 10 yıl geçmişse) TIG veya TAT yapılmaz Ezik ve riskli yaralanmalarda; Aşı yapılır (Son dozdan sonra 5 yıl geçmişse) TIG veya TAT yapılmaz

27. Oral Polio Aşısı (OPV) Polio virüsünün üç serotipini de içerir (trivalan) Canlı attenüe OPV aşılama ile intestinal immünite de elde edilir. İlk dozdan sonra aşıya bağlı paralitik poliomyelit gelişme riski var Hafif ishalli çocuklara gerektiğinde yapılabilir 4 hafta sonra yeniden verilmesi önerilmektedir 10 dakika içinde kusarsa o doz tekrar verilmelidir OPV ile aşılananlar ile temas edenler de immünite geliştirirler Böylece sokak virüsünün toplumda dolaşımı engellenmiş olur

28. Pnömokok Aşıları • Pnömokok için risk grupları: • Aspleni, dalak disfonksiyonu, splenektomi • Orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopatiler • Çölyak hastalığı • Immun supresif hastalar • Organ transplantasyonu yapılanlar • Kronik akciğer ve karaciğer hastalıkları • Koklear implant takılan hastalar • Diabetes mellitus dahil herhangi bir metabolik hastalık • Konjenital veya edinilmiş kranyal defektler ve dermal sinüsler dahil BOS sızıntısına neden olan durumlar • Kronik böbrek yetersizliği ve nefrotik sendrom

29. Polisakkarid aşı (PPA, Pneumo 23) 23 serotip içermekte 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, 33F İnaktive bakteri aşısı 2 yaş ve üzerinde kullanılır AOM’yi önlemiyor Risk grubunda yer alanlara KPA ile aşılanma tamamlandıktan sonra PPA uygulanması önerilmekte 5 yılda bir tekrar öneriliyor PPA sonrası KPA yapılırsa antikor yanıtı yetersiz

30. Konjuge aşı (KPA-7, Prevenar) • 7 serotip içermekte • 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F • Sistemik bağışık yanıt yanında nazofarengeal taşıyıcılıkta da azalma sağlar • Dozlar arsındaki süre uzatılması aşı serotiplerinin nazofarengeal taşıyıcılığını arttırıyor • Türkiyede 5 yaş altında görülen yayılımcı pnömokok infeksiyonlarının %75’i KPA-7’nin kapsamında yer almakta

31. Konjuge aşı (KPA-10,Phid C, Synflorix) • 10 serotip içermekte • 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F, 23F • 2 yaşa kadar ruhsatlı • Konjugasyon için tiplendirilemeyen H. İnfluenza D proteini kullanılmış • Küresel pnömokok mortalite ve morbiditesinin %15’ini oluşturan 1, 5, 7F serotiplerini de içeriyor. • KPA-7 ile sağlanan primer bağışıklamanın ardından rapel doz için kullanılabilir. • Otitleri engelliyor

32. Konjuge aşı (PCV-13, Prevenar-13) • 13 serotip içermekte • PCV 7 (4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F) +1, 3, 5, 6A, 7F, 19A serotiplerini içerir • Güvenlidir ve diğer çocukluk çağı aşıları ile birlikte iyi tolere edilir • 5 yaşa kadar kullanılabilir • İlave 6 serotip nedeniyle pnömokokal hastalıktan korunmada daha etkili • 2, 4, 6 ila 12-15. aylarda uygulanır

33. Rotavirus Aşıları-1 • Canlı attenüe aşı için 2 yol kullanılıyor: • Serotiplerin attenüasyonu→Rotateq :G1, G2, G3, G4, P[8] (pentavalan) • 6-12 haftada başlayarak 4-10 hafta ara ile 3 doz uygulanır • İlk doz 12 hafta, son doz ise 32 haftadan önce yapılmalı • Jeneriğin değiştirilmesi ile canlı reaasortan (hayvan/insan reaasortan) →Rotarix: P[8]G1(monovalan) • 2 doz yeterli • İlk doz 6-12 hafta da 2. doz en erken 4 hafta sonra, 16. haftada tamamlanmalkı • İlk doz 12 hafta, son doz ise 24 haftadan önce yapılmalı

34. Rotavirus Aşıları-2 • İnvaginasyon da artış yok • Rapel gerekmez • Aşı kusulursa doz yinelenmez • Diğer aşılarla eş zamanlı yapılabilir • Ciddi ateşli hastalıklarda aşı ertelenmeli • Hafif ishalde yapılabilir, orta ve ağır ishalde yapılmaz • Virus atılımı az • İmmun suprese kişilerin ev temaslıları aşılanabilir • Ev halkı en az 1 hafta el yıkama kuralllarına uymalı

35. MMR Aşısı(Kızamık, kızamıkçık, kabakulak) • Canlı attenüe, SC uygulanır • Yan etkiler: • Kızamık: • Aşıdan 5-12 gün sonra 39.4°C’in üzerinde ateş, geçici döküntü • Aşıdan 2 ay sonra trombositopeni • Kabakulak: • Ateş, parotit • Aseptik menenjit (aşıdan 23 gün sonra) • Kızamıkçık: • Aşının 6-12. günlerinde ateş ve döküntü • Lenfadenopati • Artralji ve artrit (aşılamanın 7-21. gününde başlar, 1-3 haftada düzelir) • Kol ve bacaklarda geçici parestezi ve ağrı • Trombositopeni

36. Temas sonrası proflaksi • Kızamık: • Temastan sonraki 72 saat içinde aşı veya • Temastan sonraki 6 gün içinde standart gama globulin(0.25 mg/kg, max.15 ml) (1 yaş altında 0.5 mg/kg) • Kabakulak, kızamıkçık: • Temas sonrası aşı koruyucu değil • Ancak aşı uygulanır (eğer hastalığı geçirmezse korunsun diye)

37. Su çiçeği Aşısı • Canlı attenüe (Okavax, Varilrix) • 12 ay -12 yaş arasındaki çocuklarda varisella hikayesi yoksa tek doz, • 13 yaş ve üzerinde ise serolojik test sonrası en az dört hafta ara ile 2 doz önerilir. • Temas sonrası proflaksi: • Temastan sonraki ilk 3 gün içinde aşı yapılırsa koruyucu • Su çiçeğinin önemli risk oluşturduğu kişilere temastan sonraki 96 saat içinde VZIG verilmeli (125 Ü=1.25 mL/10 kg IM Max. Doz 625 Ü=5 amp.) • Yan etki: • Enjeksiyon bölgesi yakınında döküntü • Yaygın döküntü (Aşılamanın 5-42. günlerinde)

38. MMRV Aşısı • ProQuad veya Priorix-tetra • İmmunite her ikisinde eşdeğer • 12-23 aylık çocuklarda ilk uygulandığında aşıdan sonraki 5-12 günlerde görülen febril reaksiyon MMR + VZV aşısı ayrı ayrı yapılanlardan daha fazla görülmekte. • 2. Dozdan sonra da hafif lokal reaksiyonlar MMRV de daha fazla görülüyor • 12-47 aylık çocuklarda ilk doz yapılırken aileye sorulması, aile özellikle MMRV’yi tercih etmedikçe ayrı ayrı yapılması

39. Hepatit A Aşısı • İnaktive aşı • Aşılar içerdikleri hepatit A virus suşu, inaktivasyon yöntemi ve içerdikleri adjuvanlar açısından farklı • Havrix (GSK): 720, 1440 ELU • Avaxim (Sanofi Pasteur): 80 U2, 160 U2 • Twinrix (hepatit A+B)(0, 1, 6. aylarda uyg) • 12 ay üzerinde 6 ay ara ile 2 doz öneriliyor • Mümkünse 2 aşı aynı firmanın olmalı • 6 yaş altına test yapmadan aşı yapılabilir • ≥6 yaşta ise Anti HAV IgG bakılır, negatifse yapılır.

40. Temas sonrası profilaksi • Temastan sonraki 2 haftada Ig %80-90 etkili • 12 aydan büyük çocuklarda: • Sağlıklı ise: tek doz aşı • İmmunsuprese, kr. karaciğer hastası veya aşı kontrendike ise: IG

41. Tdap Aşısı -1 • Boğmaca vakaları iki yaş grubunda artış yapmaktadır: • 6 aydan küçük bebeklerde ve özellikle henüz aşılanmamış olan 8 haftadan küçük bebeklerde • Henüz yeterli korunamadıkları ve çevrelerinde hasta olup bunu fark etmeyen erişkinler olması nedeni ile • 11-18 yaş arası adolesanlar ve erişkinlerde • Aşı ile oluşan korumanın kaybolması nedeni ile

42. Tdap Aşısı-2 • 2005 te 2 farklı Tdap aşısı ruhsat aldı; • Boostrix (10-64 yaş için) • Adacell-polio (Tdap-IPV, 11-64 yaş için,3 yaş üzeri ruhsatlı) • İkisinin immunojeniteleri eşit • IM uygulanır • Diğer aşılarla aynı anda yapılabilir

43. Tdap-3 • Kimlere uygulanmalı: • DTaP ile primer aşılanması tamamlanmış çocuklara 11-12 yaşta uygulanması • Daha önce hiç aşılanmamış 11-18 yaş arası ergenlerde 3 doz aşının 1 dozu Tdap, diğerleri Td olarak önerilmektedir • 10-64 yaş arası yapılacak olan dT dozunun Tdap olarak yapılması • Boğmaca geçirenlere yapılabilir • Yaralanma sonrası tetanoz proflaksisi için kullanılabilir

44. Meningokok Aşıları • Etken: Neisseria meningitidis (A, B, C, Y ve W-135) • Meningokok için risk grupları • Anatomik veya fonksiyonel aspleni • Kompleman veya properdin eksikliği olanlar • Hacca gidecek olanlar • Meningokokla temas edecek laboratuvar personeli • Askerler • Salgınlarda hastalarla temas edenler • >56 yaş olan HIV hastaları • 11-24 yaş arası adolesanlar

45. Polisakkarit aşı • Polisakkarit (MPSV 4 A, C, Y, W-135, Mencevax ): • 2 yaş üzerinde, SC. kullanılır • Salgınlarda 3 aydan büyük çocuklara yapılabilir • Oluşan bağışıklık süresi kısa • Hacca gidenlere uygulanır • Afrikada menenjit kuşağında yer alan ülkelerin bazılarında rutin aşı programında yer alır • 2-10 yaş risk grubunda öneriliyor

46. Konjuge aşı • Konjuge : 3 tipi mevcut • Monovalan (Men C, Men A) • Bivalan (DTPHepHibMenAC) • Tetravalan (MenACYW135, Menectra Sanofi-pasteur) • Diğer çocukluk çağı aşıları ile beraber uygulanabilir • IM uygulanır • ABD.’de tetravalan aşı 11-55 yaş için onay almış • Ergenlikte tek doz uygulanmakta • İngiltere gibi bazı ülkelerde konjuge MenC aşısı 2. aydan sonra (2, 4, 6. aylarda) bebeklik çağı aşı programı içinde uygulanmakta

47. INFLUENZA AŞILARI • Influenza virusunun insanlarda epidemi yapan A ve B olmak üzere 2 tipi var. • Bu yılın aşısı: 2010-2011 • A/California/7/2009 (H1N1) • A/Perth/16/2009 (H3N1) • B/Brishbone/60/2008 • 2010-2011 sezonu için 6 aydan büyük herkese mevsimsel grip aşısı öneriliyor • H1N1 virusunun dolaşıma devam edeceği ve yeni bir virus olması nedeniyle sadece risk grubu kişilerin değil herkesin risk altında olduğu öne sürülüyor.

48. Trivalan inaktive (TIV, Vaxigrip, Fluarix) • İnaktif virus içerir • IM uygulanır • 6 aydan büyük yüksek riskli herkese yapılabilir • 9 yaş altındaki çocuklara o yıl ilk defa yapılacaksa 1 ay ara ile 2 doz uygulanır • İkinci doz aralık ayından önce yapılmalı • 6 ay-3 yaş arası: 0.25 ml (yarım doz) • 3 yaş ve üzeri : 0.5 ml (tam doz) • Yan etkiler: • Aşı yerinde ağrı, eritem, şişlik • Önceden virus antijeni ile karşılaşmamış çocuklarda ateş, kırgınlık, miyalji ve diğer sistemik belirtiler • Ürtiker, anjioödem, allerjik astım, sistemik anaflaksi

49. Canlı attenüe (LAIV, Flumist) • Canlı, attenüe • Intranasal yolla spreyle uygulanır • 2-49 yaşları arasında gebe olmayan ve altta yatan ciddi sağlık sorunu olmayan sağlıklı kişilerde kullanılır (FDA onaylı) • 2-4 yaş arası çocuklarda son 1 yılda wheezing atağı geçirenlerde ve immunsuprese kişilerde uygulanmamalı • Yan etkiler: • Burun akıntısı, baş ağrısı, kusma, miyalji • Aşı sonrası viral atılım vardır

50. HPV Aşısı • Kadınlarda en sık görülen ve en çok öldüren 2. kanser tipi olan serviks kanserinin etkeni human papillomavirusa karşı etkili • Aşının etkili olabilmesi için cinsel etkinlik çağından önce aşılanma gerekli • Aşı 9-26 yaş arası kızlara • 2009 yılından beri 9-26 yaş arası erkeklere de öneriliyor • APA 11-12 yaşta HPV’yi herkese öneriyor