Het Elysium

1. Het Elysium Afvaart van Aeneas Elysium, fantasy art van Jeffrey K. Bedrick

2. 635 Occupat Aeneas aditum corpusque recenti spargit aqua ramumque adverso in limine figit.Aeneas bereikt de ingang en besprenkelt zijn lichaam met fris water en maakt de tak vast aan de tegenoverliggende drempel (deurpost) 635 occupat – praes historicum occupat, spargit, figit: trikolon 635-6 corpus .. aqua – waarom doet Aeneas dit? Als gewone sterveling reinigt hij zich voor hij zo’n heilige plaats betreedt. Romeinen deden dit bv. ook, als ze een tempel in gingen.

3. 637 His demum exactis, perfecto munere divae, devenere locos laetos et amoena virecta639 fortunatorum nemorum sedesque beatas.Pas nadat dit was volbracht, nadat het geschenk voor de godin was voltooid, kwamen zij terecht in de vreugdevolle plaatsen en in het lieflijk groen van de gezegende bossen en de gelukzalige woonplaatsen. 637 his exactis, perfecto munere – welke constructie? abl abs (munere = abl van munus) divae – welke godin wordt bedoeld? Persefone (voor haar was de ‘munus’= Gouden Tak, zie r. 6.142) 638 devenere – welke vorm? = deven-erunt (3e mv pf) 638-9 Welke stijlfiguur zie je? 2x chiasme: locos laetos et amoena virecta (znw bnw – bnw znw) fortunatorum nemorum sedesque beatas (bnw znw – znw bnw)

4. 640 Largior hic campos aether et lumine vestit purpureo, solemque suum, sua sidera norunt.Hier bedekt de ether rijkelijker de velden en met stralend licht, en zij kennen hun eigen zon, hun eigen sterren. 640 largior – waarom compar? Waarmee wordt vergeleken? met de rest van de Onderwereld. 641 norunt – wie is het onderwerp? de zielen daar in het Elysium solemque suum, sua sidera – chiasme, asyndeton, alliteratie

5. 642 Pars in gramineis exercent membra palaestris, contendunt ludo et fulva luctantur harena;644 pars pedibus plaudunt choreas et carmina dicunt.Een deel oefent zijn ledematen in de met gras bedekte worstelplaatsen, zij wedijveren in het spel en worstelen in het bruingele zand; een deel stampt met zijn voeten reidansen en zingt liederen. 642-3 exercent, contendunt, luctantur: trikolon 644 pars pedibus plaudunt – alliteratie. Welke stijlfiguur zie je nog meer in deze regel? chiasme: plaudunt choreas et carmina dicunt ( ww znw znw ww)

6. 645 Nec non Threicius longa cum veste sacerdos obloquitur numeris septem discrimina vocum,647 iamque eadem digitis, iam pectine pulsat eburno.En ook de Thracische priester in zijn lange gewaad speelt op de zeven snaren de verschillende tonen van de snaren, en nu eens slaat hij dezelfde aan met zijn vingers, dan weer met zijn ivoren plectrum. 645 Threicus sacerdos – bedoeld is de zanger Orpheus; hij kwam uit Thracië (ten N. van Griekenland). Er bestond om Orpheus heen een hele cultus (het Orfisme), waarbij men o.a. in reïncarnatie geloofde. Vandaar dat hij als priester wordt genoemd. Poeta doctus! nec non obloquitur – litotes 646 discrimina vocum – lett: de verschillen v.d. geluiden; elke snaar heeft zijn eigen hoogte. 647 eadem – nl. de discrimina vocum een plectrum

7. 648 Hic genus antiquum Teucri, pulcherrima proles, magnanimi heroes nati melioribus annis,650 Ilusque Assaracusque et Troiae Dardanus auctor.Hier [is] het oude geslacht van Teucer, zijn zeer voortreffelijke nageslacht, edele helden geboren in betere jaren, zowel Ilus als Assaracus en Dardanus de stichter van Troje. 648 Teucer – Trojaanse held, oorspronkelijk van Kreta afkomstig, maar naar Troje geko- men. Schoonvader van Dardanus. 649 melioribus annis – nl. beter dan nu / na de val van Troje; toen was Troje nog een machtige stad. 650 Alle genoemde personen zijn beroemde voorvaderen van Aeneas.

8. 651 Arma procul currusque virum miratur inanes; stant terra defixae hastae passimque soluti653 per campum pascuntur equi. Over de wapens iets verderop en de lege wagens van de mannen verwondert hij zich; hun lansen staan vastgezet in de aarde en wijd en zijd losgemaakt in het veld grazen de paarden. 651 miratur – ond. = Aeneas arma: het gaat om wapens die gebruikt worden bij wagenrennen; currus – idem inanes – 2 mogelijke betekenissen leeg, nutteloos niet meer gebruikt ijl, schimmig  ze behoren nu ook tot het rijk der schimmen 651-2 miratur – praes historicum stant – geen praes historicum: de situatie bestaat nog altijd zo

9. 653 Quae gratia currum armorumque fuit vivis, quae cura nitentes655 pascere equos, eadem sequitur tellure repostos.De vreugde die er voor hen, toen ze leefden, was over de wagens en de wapens, de vreugde om hun glanzende paarden te weiden, diezelfde (vreugde) volgt hen nu ze zijn begraven in de aarde. 653 currum = curruum – gen mv van currus (manus-groep) 654 vivis – gesubst. bijv nw; evt. eis aanvullen (bedoeld zijn degenen die nu schim in het Elysium zijn; vroeger deden deze helden veel aan wagenrennen) nitentes – congr met …? equos 655 repostos – bedoeld zijn de zielen Eigenlijk gaat het leven, dat ze boven hadden dus door in de onderwereld.

10. 656 Conspicit, ecce, alios dextra laevaque per herbam vescentes laetumque choro paeana canentes658 inter odoratum lauris nemus,Kijk hij zag anderen rechts en links in het gras eten en in koor een vrolijke hymne zingen te midden van een bos geurig door laurieren, 657 laetum – congr met paeana (Griekse acc.) 658 lauris – deze boom was gewijd aan Apollo

11. unde superne plurimus Eridani per silvam volvitur amnis.vanwaar van boven af in zijn volle omvang de stroom van de Eridanus door het bos kronkelt. 659 Eridanus – rivier de Po, die deels ook in Onderwereld zou stromen (nu ook een sterrenbeeld)

12. 660 Hic manus ob patriam pugnando vulnera passi, quique sacerdotes casti, dum vita manebat,Hier een groep [mannen] die door voor hun vaderland te vechten wonden hebben opgelopen, en die reine priesters [waren], zolang hun leven standhield, 660 manus = 1. hand 2. groep (mannen)  zoals hier 661 passi - zegt iets over manus, maar is mv (omdat het inhoudelijk over meer mannen gaat): constructio ad sententiam

13. 662 quique pii vates et Phoebo digna locuti, inventas aut qui vitam excoluere per artes664 quique sui memores aliquos fecere merendo:en [zij] die vrome zieners [waren] en Phoebus waardige woorden spraken, of die door middel van de vaardigheden die zij hadden uitgevonden het leven hebben verrijkt en zij die hebben gemaakt dat door hun verdienste enige mensen zich hen herinneren: 662 Phoebus = Apollo digna – onz mv: waardige dingen (woorden) locuti – ppp van loqui; vul aan: sunt 663 inventas – congr met …? artes excoluere = excoluerunt; idem: fecere = fecerunt 664 qui-que = et (ei) qui facere + dubbele acc = iemand maken tot lijd vw = aliquos 2e acc = memores sui verwijst naar onderwerp (ei, qui..)

14. 665 omnibus his nivea cinguntur tempora vitta. Quos circumfusos sic est affata Sibylla,bij (van) al dezen werden de slapen omringd met een sneeuwwitte band. Dezen die zich rondom hen verdrongen sprak de Sibylle zo toe, 665 omnibus his - dat. possessivus 666 quos – rel. aansl.

15. 667 Musaeum ante omnes (medium nam plurima turba hunc habet atque umeris exstantem suspicit altis):Musaeus voor allen (want in zijn midden had een zeer dichte menigte hem en deze keek naar hem op terwijl hij boven hen uitstak met zijn hoge schouders): 667 Musaeus – mythische dichter en priester, ll. van Orpheus ante omnes – denk hierbij ‘sprak de Sibylle toe’. Hij is een soort leider v.d. groep. 668 hunc - verwijst naar …? Musaeum

16. ‘Dicite, felices animae tuque optime vates,670 quae regio Anchisen, quis habet locus? Illius ergo venimus et magnos Erebi tranavimus amnes.’‘Zeg, gelukkige zielen en u voortreffelijke zanger, welk gebied, welke plaats bevat Anchises? Ter wille van hem zijn wij gekomen en over de grote stromen van de Erebus gevaren.’ 669 tu … vates = Musaeus 670 Anchisen – Griekse acc.; lvw. bij habet illius = Anchises quis, quae – anafoor (polyptoton) 671 venimus - enjambement Erebus – andere naam voor Onderwereld Erebus – nu ook de naam van een berg op één van de meest onherberg-zame plekken ter wereld: Antarctica.

17. 672 Atque huic responsum paucis ita reddidit heros: ‘Nulli certa domus; lucis habitamus opacis,674 riparumque toros et prata recentia rivis incolimus.En haar gaf zo de held in weinig [woorden] het antwoord: ‘Voor niemand is een vaste verblijfplaats; in bossen vol schaduw wonen wij en de glooiingen van de oevers en de weiden fris door beken bewonen wij. 672 huic = Sibylle 673 nulli – dat. van nullus (nullus, nullius, nulli, nullum, nullo)

18. 675 Sed vos, si fert ita corde voluntas, hoc superate iugum, et facili iam tramite sistam.’Maar jullie, als de wil in je hart jullie hiertoe aanzet, moeten deze heuvelrug overgaan en ik zal u spoedig op een makkelijk pad brengen.’ 675 ita – nl. om Anchises te vinden

19. 677 Dixit, et ante tulit gressum camposque nitentes desuper ostentat; dehinc summa cacumina linquunt.Zo sprak hij en vooruit zette hij zijn pas(sen) en de glanzende velden van bovenaf liet hij zien; vervolgens verlieten zij de hoogste toppen. 677 campos nitentes – het Elysium wordt ook vaak ‘de Elyseïsche Velden’ genoemd. Hiernaar is de beroemde straat in Parijs genoemd. 678 ostentat, linquunt – praes historicum