Serhat Kemal Hatipoğlu Marka Uzmanı

1. COĞRAFİ İŞARETLER Serhat Kemal HatipoğluMarka Uzmanı

2. İlgili Mevzuat • 27 Haziran 1995’den beri yürürlükte olan 555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve • 555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik

3. Tanım • Bir ürün olmak zorunda... • Bu ürün benzer ürünlerden bir takım farklılıklara sahip olmalı... • Bu farklı özellikler o ürünün belli bir yöreden kaynaklanmasına bağlı olmalı... • Bu şartları sağlayan bir ürünün hangi yöreden kaynaklandığını ifade eden ibareye coğrafi işaret denir

4. Örnek Kayseri Pastırması • Farklı lezzet, • Toprak, iklim ve coğrafi özelliklerden kaynaklanıyor, • Kayseri’deki otlaklarda otlayan ineklerin etlerinden üretilmek zorunda, • Kayseri halkının geleneksel kendine has üretim metodu ile üretilmektedir.

5. Coğrafi İşaret Korumasına Ne Gerek Var? • Bir ürün • Belli bir yörede üretildiği için • O yörenin iklim, toprak gibi özellikleri dolayısıyla • Belli bir takım farklı özelliklere sahip oluyorsa • Ve bu ürün benzerlerinden sıyrılarak tüketici nezdinde meşhur olup daha fazla talep görüyorsa • Ve bu talep doğrultusunda bu ürüne benzerlerinden daha fazla ücret ödeniyorsa

6. Coğrafi İşaret Korumasına İhtiyaç Vardır Çünkü: • Daha yüksek ücret ödenen ürünü üretmeyen, üretemeyen, üretme yetkisine haiz olmayan üreticiler, • Gerçek olmayan ürünleri coğrafi işaret ibaresini kullanarak piyasaya sürebilirler

7. Bu faaliyet engellenmezse • İlk olarak tüketici yanıltılır, üründen beklediği özellikleri üründe bulamaz • Ürünün sahip olduğu ün zedelenir, imajı bozulur ayrıca ürünle ilgili coğrafi işaret, tür adı (jenerik ad) haline gelir • Ürünün haklı üreticilerinin elde etmesi gereken gelir haksız üreticiler tarafından gasp edilmiş olur

8. Coğrafi İşaret Korumasının Faydası • Tüketiciyi korur • Ürünün gerçek üreticilerini korur • Ürünün taklitlerini engelleyerek ürünün sahip olduğu ün ile yaşamasını sağlar • Bir ülkenin tarihi ve kültürel değerlerini korur • Bölgesel kalkınmaya katkı sağlar • Bir ülkenin ihracat gelirlerinde önemli bir yere sahip olabilir

9. Bölgesel Kalkınma ve Coğrafi İşaret • Coğrafi işaret koruması ile bir ürün ancak belli şartların yerine getirilmesi ile gerçekleşir • Bu şartlardan biri de o ürünün belli bir yörede üretilmesidir • Bu şart dolayısıyla o ürünü üretip sağladığı katma değerden faydalanmak isteyen üreticiler o yöreye gidecektir ayrıca o yöredeki üreticiler de büyük şehirlere göçmek yerine o yörede kalıp söz konusu ürünü üretmeyi tercih edecektir

10. Tescile konu olabilecek ürünler • Doğal ürünler • Tarım ürünleri • Maden ürünleri • El sanatları • Sanayi ürünleri Hemen her türlü ürünü tescil etme imkanı mevzuatımız çerçevesinde sağlanmış bulunmaktadır

11. Başvuranlar • Gerçek veya tüzel kişiler • Ürünle veya yöre ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları • Tüketici dernekleri olabilir.

12. Coğrafi İşaret Türleri • Bu şekilde tanımlanan coğrafi işaretler menşe ad ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılmıştır • Menşe adın yöreyle bağı mahreç işarete göre çok daha fazladır

13. Menşe ad ve Mahreç İşaretin Farkı • Bir coğrafi işaretin menşe ad olması için ürünün tüm esas özelliklerinin ilgili yöreden kaynaklanması şarttır ve ürünün tüm üretim aşamalarının o yörede gerçekleşmesi gerekir • Mahreç işaretinde ise bir takım özelliklerinin o yöreden kaynaklanması yeterli olup üretim aşamalarından sadece birinin bile o yörede gerçekleşmesi yeterlidir

14. Başvuru nasıl yapılır? • Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ile ilgili ürünün adı • Ürünün tanımı, ürünün fiziksel, kimyasal özelliklerini açıklayıcı bilgi ve belgeler • Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını tanımlayan bilgi ve belgeler • Ürünün üretim tekniğine ilişkin bilgiler • Denetlemeye ilişkin düzenlemeler

15. Başvuru Nasıl Yapılırdevam • Ürünün menşe ad veya mahreç işareti olarak değerlendirilmesinin gerekçe ve delilleri • Coğrafi işaretin kullanım biçimine ilişkin düzenlemeler • Başvuru ücretinin ödendiğine dair belge bu bilgi ve belgelerin Türk Patent Enstitüsüne teslim edilmesi gerekmektedir.

16. Tescil Süreci • Enstitü başvuruyu alır ve inceler • Gerekli görürse ürünle ilgili bir tarafsız uzman kurumdan başvuruya ilişkin görüş istenebilir • İnceleme sonrasında herhangi bir eksiklik tespit edilirse veya değişiklik yapmak gereken bir husus söz konusu ise konuyla ilgili başvuru sahibiyle yazışma yapılarak gerekli düzenlemeler gerçekleştirilir

17. Sürec devam • Son durumunu alan başvuru Resmi Gazetede, ulusal yayın yapan iki gazetede ve ilgili yöreye ait bir yerel gazetede ilan edilir • 6 aylık bir süre boyunca ilan çerçevesinde gelecek itirazlar beklenir • İtirazlar ve başvuru sahibinin görüşü alınarak hepsi birlikte ilgili tarafsız uzman bir kuruluşa gönderilerek konu ile ilgili rapor istenir • Rapor sonucunda itirazlar karara bağlanır

18. Sürec devam • Başvuruda bir değişiklik yapılması kararlaştırılmadıysa başvuru Coğrafi İşaret Siciline kaydedilir ve başvuru sahibine tescil belgesi gönderilir • Eğer itiraz sonucu başvuruda değişiklik yapılması gerekiyorsa bu değişiklik ilk ilanda olduğu gibi ilan edilir ve tescil edilir, herhangi bir itiraz süreci tekrar başlamaz • Tüm bu işlemler sırasında başvuru sahipleri marka vekillerini kullanabilirler

19. Coğrafi işaretlerin ekonomiye 3 önemli etkisi vardır: I. Katma değer yaratması, - Ek fiyatlar - Toprağın değerlenmesi (Coğrafi işaretli ürün üretimi yapılan yerlerin kıymeti artmakta) II. Üretimin artması, III. Üretim zincirinde ilk üretici olan çiftçiler lehinedeğer dağılımı sağlaması

20. KORUMANIN KAPSAMI • Coğrafi işaret ibaresini içerecek şekilde • Tipinde stilinde tarzında kelimeleriyle birlikte kullanım • Koruma sadece coğrafi işaret ibaresini kullanan ürünler için geçerlidir • Ürünün benzerinde korunan ibare kullanılmıyorsa koruma kapsamına girmez

21. DENETİM • Denetim • Yerel bölgede denetim mekanizması tarafından yürütülür • Ülke çapında ise Tarım Bakanlığı uhdesindedir

22. CEZALAR • İhlal tespit edildiğinde • 2 yıl ila 4 yıl arasında hapis cezası • 20 bin ila 40 bin TL arasında para cezası verilebilir

23. SONUÇ COĞRAFİ İŞARETLER... • Değer yaratmakta • İstihdam ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta • Kaliteye yönlendirmekte • Üretim zinciri içerisinde katma değerin daha iyi dağılımını sağlamakta, • Kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte • Çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumakta • Ürün taklitçiliği ile mücadelede… kullanılabilen araçlardır.

24. TEŞEKKÜRLER Serhat.hatipoglu@tpe.gov.tr