Doktryny polityczno-prawne Zajęcia nr 6 Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawna

1. Doktryny polityczno-prawneZajęcia nr 6 Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawna • Doktryna kontrrewolucji – teokraci we Francji • Ewolucyjny konserwatyzm Edmunda Burke’a • Romantyzm polityczny w Niemczech • Niemiecka szkoła historyczna • Współczesny kształt konserwatyzmu • dr Michał Urbańczyk • Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych • i Filozofii WPiA UAM Poznań

2. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawna konserwatyzm 1. silne przywiązanie do tradycji i niechęć do zmian; 2. ideologia społeczno-polityczna broniąca tradycyjnego ładu społecznego. http://sjp.pwn.pl/slownik/2564378/konserwatyzm Nowoczesny konserwatyzm narodził się jako reakcja na rewolucję francuską 1789 roku, zaś za jego ojca uważa się Edmunda Burke’a, który w swym dziele Rozważania o rewolucji we Francji sformułował podstawy ideologii konserwatywnej.

3. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscy Najbardziej skrajne i krytyczne reakcje przeciw rewolucji pochodziły od samych Francuzów. Ich poglądy cechował prymitywizm i anachronizm. Przyjęto zasadę negacji wszystkiego co nowe. Krytykowano rozwój, filozofię oświecenia, liberalizm i socjalizm. Popularność takiej doktryny znaleźć można było w wąskich kręgach ludzi, którzy stracili na rewolucji - arystokracja, konserwatywna szlachta i kler.

4. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscy Francuska doktryna kontrrewolucji różniła się od niemieckiej tym, że kierował nią skrajny katolicyzm a nie nacjonalizm. Wszystko argumentowali religią: historię, system społeczny, państwowy. Społeczeństwo, uważali za organiczną jedność grup o różnym statusie, a źródło ma w woli Boga. Tworem Opatrzności jest społeczeństwo stanowe, a rewolucja jest karą bożą za grzechy, która stworzyła parodie społeczeństwa. Bóg jest suwerenem, który czuwa nad porządkiem. Suwerenność monarchy jest tak oczywista jak nieomylność papieża. Chcieli powrotu Burbonów, jednak poddanym zwierzchnictwu papieża. Przykładowo Bonald porównywał kształt państwa do Trójcy Św.-państwo składa się z trzech części: władcy( jako Bóg), ministrów( szlachta obsadzająca urzędy) i poddanych( bierny przedmiot).

5. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscy Uważali, że społeczeństwo i narody pochodzą od Boga i dopiero one tworzą człowieka. Skoro społeczeństwo jest starsze od jednostki to naturalnym jest ich podział na narody, stany itd. Człowiek nie może egzystować poza społeczeństwem. Rousseau mylił się twierdząc, że władza to wynik kontraktu. Nie stanu ludzi dzikich ani umów społecznych. Fakt, że są narody a z nich wyłoniły się stany i król, jest zdeterminowane przez Boga. Zawsze było społeczeństwo, zawsze była hierarchia i absolutny władca. Monteskiusz też się mylił z podziałem władzy- król reprezentujący Boga i społeczeństwo musi mieć pełnie władzy.

6. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscy Joseph de Maistre (1754-1821): • „Rozważania o Francji”, • „Rozprawa o zwierzchności”, • „O papieżu”, • „Wieczory petersburskie”. • teoretyk kontrrewolucji i teokracji, zwolennik tradycjonalizmu oraz idei konserwatywnych i legitymistycznych we Francji po rewolucji, • Pochodził ze starej sabaudzkiej rodziny arystokratycznej, • Starannie wykształcony, • Pełnił liczne wysokie stanowiska (senator Piemontu i poseł sardyński w Petersburgu, regent kancelarii w Turynie) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Jmaistre.jpg

7. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscyJoseph de Maistre • prymitywizm i anachronizm - negacja współczesnych mu nurtów intelektualnych, • był przeciw absolutyzowaniu znaczenia jednostki i rozumu, • zasady ustroju państwa „odkrywa się” Bóg jako prawodawca, • natura ludzka jest zła, • instytucja kata – jest ona niezbędna w każdej wspólnocie, prawo bowiem trzeba często egzekwować siłą, • przynależność do wspólnoty decyduje o tożsamości człowieka,

8. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscyJoseph de Maistre • Ultramontanizm (z franc. „za górami”) – doktryna religijna, moralna i polityczna uznająca papieża za nieomylnego, absolutna władza papieża w kościele, mająca także wymiar polityczny; skrajny katolicyzm, • Wolność i równość to hasła nierealne, zaś rewolucja to kara za grzechy, • Organiczna umowa społeczna • „nie ma wcale człowieka na świecie. Widziałem w swoim życiu Francuzów, Włochów, Rosjan … ale co do człowieka, oświadczam, że nie spotkałem go w życiu; jeśli istnieje, to nic o tym nie wiem”.

9. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscyLouis de Bonald Louis de Bonald (1754-1840) • za czasów Ludwika XV służył w wojsku, • w l. 1791-1797 na emigracji w Niemczech, • po 1810 radca uniwersytetu, deputowany z Aveyron, • członek Akademii Francuskiej, • jako legitymista nieuznający dynastii orleańskiej zrezygnował z przyznaje mu w 1823 roku godności para. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Louis_de_Bonald_by_Julien_L%C3%A9opold_Boilly.jpg

10. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaTeokraci francuscyLouis de Bonald • Tradycja tworzy społeczeństwo, podstawą tradycji jest język: Bóg język idee tradycja wspólnota • społeczeństwo jest funkcjonalna całością, • Człowiek nie tworzy społeczeństwa, • Hierarchia (triada) władza wykonawcy poddani

11. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny François-René de Chateaubriand • pochodził ze starej bretońskiej rodziny szlacheckiej, • w 1791 roku rozpoczął podróż po Ameryce, • służył w armii próbującej przywróci tron Burbonom, • członek Akademii Francuskiej, • po upadku Napoleona pełnił liczne funkcje polityczne (był m.in. minister spraw zagranicznych Francji). http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/Fran%C3%A7ois-Ren%C3%A9_de_Chateaubriand_by_Anne-Louis_Girodet_de_Roucy_Trioson.jpg

12. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Chateaubriand http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e9/Portrait_of_Francois_Rene_Vicomte_de_Chateaubriand%2C_1828.jpg • pismo „Konserwatysta”, • rojalizm i katolicyzm, • potępienie rewolucji, jednak Ch. widział jej nieodwracalność, • zwolennik monarchii konstytucyjnej,własność gwarantem wolności, • nieufny wobec postępu materialnego. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Chateaubriand_Cond%C3%A9.jpg

13. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki W Niemczech rewolucja budziła niepokój we wszystkich kręgach społecznych. Oficjalnym stanowiskiem niemieckich władców był legitymizm, którego realizowano przy pomocy policji i represji. Jednak niezbędne było również teoretyczne uzasadnienie negatywnego stosunku do rewolucji - i tym stał się niemiecki romantyzm polityczny.

14. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki Romantyczni ideowcy żerowali na opłakanym stanie ekonomicznym i politycznym kraju. Winę zganiali na Napoleona, który zamiast wolności, przyniósł okupacje. Grali na strunach nacjonalizmu, który prowadził do kultu państwa absolutystycznego, stanowego i katolickiego. Negowali racjonalizm i umowę społeczną, uważali, że są to utopie niebezpieczne dla państwa.

15. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki Przedstawicielami tego ruchu byli m.in. bracia Schlegelowie oraz Adam Muller. Punktem ich wyjścia były kult germańskiej przeszłości i kult chrześcijaństwa. Obrona tradycja równała się z pochwałami porządku feudalnego. Stanowość było wzorem struktury narodu. Im bardziej naród trzyma się starych instytucji, tym bardziej jest narodowy. Siłą i kwiatem narodu jest szlachta. Stany są organicznymi całościami, które podtrzymują monarchiczny aparat państwowy. Stany w społeczeństwie są konstrukcją organiczną. Kult przeszłości łączyli z kultem chrześcijaństwa, uważając, że rewolucją jest karą bożą za ateizm klas wyższych.

16. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki Romantyzm był rehabilitacja państwa, protestem wobec oświeceniowej idei traktującej go jako zło konieczne. Państwo stawało ponad społeczeństwem, wchłaniało życie społeczne i narodowe.

17. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki Adam Muller widział państwo jako pozaindywidualny organizm społeczny, który obejmuje całokształt życia jednostek. Jednostka była nie do pomyślenia poza państwem. Państwo miało charakter uniwersalistyczny. Państwo to więź społeczna, przejaw ducha narodu, występujący we wszystkich sferach życia społecznego, zapewniający jego ciągłość. Stąd krytykował liberalizm polityczny i gospodarczy, krytykował Smitha, uważając, że źródłem bogactwa jest kapitał duchowy. Uważał, że państwowa powinna też być nauka i kultura, a nauki które zerwą z narodem muszą ulec degeneracji. Kryzysy gospodarcze tłumaczył rozwojem techniki, rodzącego klasowe antagonizmy. Pieniądz nie zastąpi chleba i słowa bożego. Był antysemitą, uważał, że Żydzi są wrogami narodu.

18. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki Romantyzm polityczny łączył nacjonalizm z ideami solidaryzmu w organicznie zbudowanym społeczeństwie. Był to sentyment do ludu i kult folkloru. W wojnie z Napoleonem nie zdradził tylko lud. Lud ciemny był przywiązany bardziej do irracjonalnych tradycji i dzięki temu stanowił ostoję narodowości. Odróżniano oczywiście lud dobry od złego, buntowniczego. Romantycy niemieccy byli również przeciwni edukacji chłopów, uważając, że nie jest to potrzebne.

19. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaRomantyzm polityczny Romantyzm niemiecki • Romantyzm niemiecki charakteryzował się więc: kultem państwem, narodowej przeszłości i antyracjonalizmem. • Był ostoją starego ładu - monarchii, stanów, legitymizmu, zasad Świętego Przymierza. • Był ciosem wobec burżuazyjnej równości, wolności, reform. • Do tej ideologii nawiążą zwolennicy rasizmu i faszyzmu.

20. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaNiemiecka szkoła historyczna • Było to przeniesienie ideologii romantyzmu na grunt prawoznawstwa. W połowie XIX wieku szkoła historyczna uzyskała dominującą pozycję w niemieckiej nauce prawa. Nazywano ją „szkołą profesorską” ze względu na jej głównych przedstawicieli: Gustaw von Hugo, Friedrich Karl von Savigny, FredrichPuchta. Oprócz refleksji nad prawem szkoła ta poruszała problemy polityki prawa, działalności państwa.

21. Historyzm. Szkoła historyczna była reakcja na narastający w Niemczech układ kapitalistyczny, reakcją na francuską rewolucję, przezwyciężenia oświeceniowych ideologii( zwłaszcza prawa natury) oraz reakcją na głosy domagające się stworzenia kodyfikacji prawa w Niemczech- za przykładem codecivil.

22. Pierwsze tezy sformułował Hugo, który uważał, że ustawy nie są jedynym źródłem prawa, a prawo tworzy przede wszystkim historia. Powstaje ono w długim rozwoju w sposób samoczynny, niezależnie od aktualnych potrzeb i decyzji człowieka. Twórcą reguł jest zwyczaj. Oczywiście może się zdarzyć, że aktualne prawo różni się od tego co jest w rzeczywistości, jako rezultat starego zwyczaju, jednak wtedy nie obowiązuje prawo stanowione, lecz stare prawo będące ucieleśnieniem ducha narodu.

23. Tezę tę rozwinął Savigny w dziele O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa, które było protestem przeciwko idei kodyfikacji prawa, głoszonej przez prof. Thibaut. Savigny uznał ten pomysł za przedwczesny i niedorzeczny.

24. Odrzucał prawo natury, uważając, że nauczycielką życia jest historia, cała teraźniejszość jest wytworem przeszłości. Przeszłość nie tylko panuje nad teraźniejszością, ale jest tym co najcenniejsze w narodzie- jego duchem. Naród to nie tylko suma jednostek, ale spójnia psychiczna, organiczna całość. Tym co wiąże społeczeństwo jest właśnie duch narodu w postaci języka, obyczajów, prawa.

25. Teoria prawa. Historyzm i irracjonalizm tworzyły podstawę poglądów szkoły na prawo. Savigny uważał prawo za jeden z produktów ducha narodu, który rozwija się wraz z rozwojem tego ducha. Prawo jest częścią życia narodu. Przedstawia się ono różnie w odpowiednich okresach narodu. Początkowo prawo jest częścią ogólnej świadomości narodowej. Później wyodrębnia się dwie warstwy norm: te które są nadal związane z życiem narodu i te, które wchodzą w skład świadomości prawników. Te ostatnie są elementem technicznym. Prawo zwyczajowe jest ważniejsze, wyraża przejawy świadomości narodowej. Prawo prawnicze odkrywają zasady prawa zwyczajowego. Kodyfikacja powinna ograniczać się jedynie do uchwycenia zasad już istniejących. Prawa się nie tworzy lecz odkrywa.

26. Ostatecznej systematyki prawa dokonał Puchta. Uważał, że istnieją trzy drogi powstawania prawa: zwyczaj, ustawodawcza działalność państwa oraz nauka prawa. A więc jest prawo zwyczajowe, ustawodawcze i prawnicze. Prawo zwyczajowe to prawo powstałe w świadomości narodu i objawiające się w zwyczajach. Prawo ustawowe jest to takie, które obowiązuje wskutek ogłoszonej legalnie woli władzy prawodawczej- lecz jej moc jest słabsza od p. zwyczajowego i ma charakter posiłkowy. Podobny charakter uzupełniający ma prawo prawnicze, które powinno zawierać wykładnie zasad obowiązującego prawa.

27. Zasługą szkoły historycznej było ujęcie prawa jako historycznego zjawiska społecznego. Prawo należy badać w ścisłym związku z życiem narodu. Szkoła ta zwróciła uwagę na konieczność wiązania prawa i świadomości prawnej z życiem społecznym i kulturalnym.

28. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaEdmund Burke • Dla triumfu zła potrzeba tylko, żeby dobrzy ludzie nic nie robili. • Nie oglądając się na naszych przodków, nie widzimy naszych potomków. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/Burke-Edmund-LOC.jpg

29. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaEdmund Burke • podważenie optymistycznej kategorii postępu, • błędna jest absolutyzacja racjonalnych rozwiązań – rozumowe nowinki są cechą ludzi małych, • religia jest naturalnym elementem łączącym społeczeństwo, • Człowiek jest kształtowany przez środowisko społeczne, w którym żyje,

30. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaEdmund Burke • prawo – kształtuje się spontanicznie, w procesie historii, • naród sam nie może zmieniać ustroju politycznego według własnego widzimisię, • rewolucja to zerwanie ciągłości życia narodu, • definicja narodu – organiczny związek przeszłych, przyszłych i obecnych pokoleń, • zwolennik monarchii parlamentarnej, • zwolennik wolnego rynku i nienaruszalności własności prywatnej.

31. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaEdmund Burke Angielski filozof i publicysta. Przeciwnik absolutystycznych dążeń króla, a obrońca systemu partyjnego, który uważał za najwyższą zasadę w angielskim ustroju. Był zwolennikiem autonomii amerykańskich kolonii, uznawano go za następcę Monteskiusza i przedstawiciela szkoły historycznej epoki oświecenia. Ale u schyłku życia zmienił poglądy i na wybuch rewolucji zareagował negatywnie. Dało mu to zwolenników w kręgach przeciwników rewolucji, szczególnie w Niemczech. Dziś uznawany jest za ojca angielskiego konserwatyzmu.

32. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaEdmund Burke Swoją krytykę rewolucji oparł na koncepcji narodu i tradycji narodowej. Uznał naród jako organiczna całość, która istnieje dzięki swej tradycji. Naród nie jest chwilowym zespoleniem jednostek, lecz ciągłością. Nie jest wyborem jednej generacji, ale świadomym wyborem wieków i generacji, stworzonym przez warunki, kulturę, okoliczności, zwyczaje itd. Naród jest organicznym związkiem pokoleń przeszłych, teraźniejszych i przyszłych (przywiązanie do tradycji historycznej). Jest to antyindywidualizm, odrzucający umowę społeczną jako źródło władzy.

33. Konserwatyzm jako doktryna polityczno-prawnaEdmund Burke Celem było nie dopuścić do rewolucji, są one bowiem nienaturalne, zrywają ową ciągłość. Skoro każdy stanowi związek pokoleń to nie można egzystować poza swą przeszłością. Nie można wychowywać synów wbrew naukom ojców i dziadów. Nie można zmieniać ustroju ukształtowanych przez przodków przez rewolucję, bo tak niszczy się cały dorobek przodków. Polityka to sztuka a nie nauka. Był za zmianami ale ewolucyjnymi. Francuzi popełnili ten błąd, że zamiast żyć w zgodzie z tradycją, szukali rozwiązań rozumowych. Źródłem jakobinizmu była racjonalistyczna filozofia oświecenia i wrogowie chrześcijaństwa. Domagał się powrotu Burbonów, społeczeństwa stanowego i systemu na katolicyzmie.

34. Współczesny kształt konserwatyzmu • TRADYCJA, • LUDZKA NIEDOSKONAŁOŚĆ, • SPOŁECZEŃSTWO ORGANICZNE, • HIERARCHIA I WŁADZA, • WŁASNOŚĆ.

35. Głównym wątkiem służącym obronie istniejącego porządku (niechęci do zmiany) jest obrona tradycji (z łacińskiego traditio – „przekaz”)

36. tradycja przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe: • poglądy, • wierzenia, • sposoby myślenia i zachowania, • normy postępowania, • obyczaje, • uznane przez daną zbiorowość za społecznie doniosłe dla jej współczesności i przyszłości.

37. Konserwatyści wierzą w istnienie nadrzędnego (opartego na prawie naturalnym), z reguły boskiego porządku społecznego (ta wiara połączona jest z przekonaniem, że problemy społeczno-polityczne to przede wszystkim problemy moralne, co oznacza, iż w działaniach politycznych należy zmierzać do realizacji dobra, stosując aprobowane moralnie metody). • „Tradycja oznacza przyznanie głosu najmniej widocznej ze wszystkich klas, naszym przodkom. Jest demokracją umarłych. Tradycja odmawia poddania się aroganckiej oligarchii tych, którzy jedynie chodzą wokół nas” (Gilbert Keith Chesterton).

38. Konserwatyści podnoszą wartość tradycji także jako tworzywa poczucia tożsamości, dzięki czemu jednostka ma poczucie zakorzenienia i przynależności do większej grupy. • Szacunkowi wobec tradycji i przeszłości, którą konserwatyści skłonni uznawać za najważniejszą wartość towarzyszy uznanie istnienia pewnych niezmiennych zasad moralnych, politycznych, społecznych, obyczajowych. • Krytyka rewolucji i gwałtownych zmian, przeciwstawianie im naturalnych powolnych przemian ewolucyjnych.

39. Ludzka niedoskonałość • Konserwatyści uważają, że w ludzkiej naturze leży niedoskonałość, a co za tym idzie odrzucają wiarę w możliwość udoskonalenia ludzi. Człowiek jest ograniczony uwarunkowaniami psychicznymi, obawia się braku stabilizacji i izolacji.

40. Odrzucają liberalny pogląd na ludzką jednostkę – wolność to konieczność wyborów.

42. Jednocześnie konserwatyści uważają, że źródła niemoralnego lub przestępczego zachowania tkwią nie w społeczeństwie, ale w samym człowieku – gdyż to właśnie jednostki są ułomne pod względem moralnym, a nie społeczności. • Narzędziem służącym zapobieganiu przestępczości jest silne państwo i twardo egzekwowane prawo. Według nich rola prawa nie jest ochrona wolności jednostki, ale zachowanie porządku.

43. Wreszcie konserwatyści nie wierzą w ludzki rozum, charakteryzuje ich generalny sceptycyzm co do ludzkich możliwości świadomego kształtowania życia społeczno-politycznego – po prostu świat jest zbyt skomplikowany, by można skutecznie świadomie projektować kształt społeczeństwa. • Konserwatystom towarzyszy niewiara w ideę postępu, przekonanie, że na świecie zawsze istnieć będzie dobro i zło, dlatego nie da się tego świata zmienić na lepsze.

45. Tradycyjni konserwatyści (libertariańscy konserwatyści mają poglądy w tej mierze zbliżone do klasycznego liberalizmu) odrzucają atomistyczną wizję społeczeństwa. • Człowiek nie istnieje i nie może istnieć bez społeczeństwa. stąd w tradycyjnym konserwatyzmie inaczej pojmuje się wolność, nie jak liberałowie – jako wolność negatywną, lecz raczej jako świadome wypełnianie swoich obowiązków. • Konserwatyści wiążą mocno sferę wolności z powinnościami, kładąc nacisk na wypełnianie swych zobowiązań wobec społeczności.

46. Jednocześnie jednak konserwatyści wierzą, że wolność i własność są nieodłączne jako przynależne każdemu człowiekowi naturalne prawa, co połączone jest z krytyką wszelkich programów nacjonalizacji i kolektywizacji.

47. Społeczeństwo jest tradycyjnie postrzegane jako żyjący podmiot, organizm, którego części współpracują ze sobą. Społeczeństwo nie jest więc jakąś maszynerią. Niesie to ze sobą dwa ważne skutki: a) społeczeństwo nie jest zwykłym zbiorem pojedynczych elementów, które mogą być dowolnie przekładane, b) społeczeństwo jest kształtowane przez naturalne czynniki, a nie przez ludzką pomysłowość – rodzina nie została przez nikogo wynaleziona, była wynikiem naturalnych skórności człowieka.

48. Organicystyczne pojmowanie społeczeństwa skutkuje także postrzeganiem jego struktur i instytucji – zostały one ukształtowane poza ludzką kontrolą, a może nawet poza jego pojmowaniem świata. Instytucje rozwijają się i trwają z jakiegoś powodu – sam fakt ich istnienia wskazuje na ich funkcjonalną wartość.

49. Organiczne ideały odbijają się także w konserwatywnych poglądach na rodzinę, ustalonymi wartościami i na naród. Zdrowe życie rodzinne ma zasadnicze znaczenie dla stabilności społeczeństwa. Spójności społecznej zagraża jednak moralny i kulturowy pluralizm. Społeczeństwa wielokulturowe są niestabilne, dlatego konserwatyści domagają się wspólnej kultury i wspólnie podzielanych wartości.

50. Hierarchia i władza • Konserwatyście nieufnie podchodzą do egalitaryzmu i wszelkiego uniformizmu. Uważają, że hierarchia oraz istnienie grup społecznych i elit rządzących jest nieodłącznym elementem ładu społecznego. Zaś równość jest niepożądana i niemożliwa do osiągnięcia, gdyż dystrybucja władzy, statusu i własności nigdy nie jest równa.