Ruda Śląska – przewodnik po moim mieście

1. Ruda Śląska – przewodnik po moim mieście Opracowali: Patryk Bzdyra Jakub Jaskóła Daniel Anioł

2. Zabytki

3. Zabytki c.d.

4. Historia Rudy Śląskiej

5. Ruda • Pierwsza wzmianka o Rudzie pochodzi z 1295 roku. Jest wtedy wymieniana w Rejestrze ujazdowskim, czyli spisie dóbr biskupstwa wrocławskiego. • Właścicielami wsi byli między innymi: Rudzcy, Gierałtowscy, baron von Stechow, hrabia von Ballestrem. W 1497 roku wzmiankowany jest tu zamek, później przekształcony w rezydencję pałacową. • Huta ołowiu w Rudzie powstała już przed rokiem 1401, natomiast kuźnica żelaza "Ruda" jest wzmiankowana w 1642 r. To właśnie od jej nazwy pochodzi nazwa miejscowości. • Wybudowano tu największą hutę cynku w Europie Wschodniej. Nosiła nazwę "Carlshütte" (Huta Karol), a działała w latach 1816-1908. Obok huty w 1855 r. powstała huta żelaza "Bertha".

6. Orzegów • Nazwa Orzegów pochodzi od tego, iż miejscowi rolnicy gdy orali ziemie, znajdowali ludzkie czaszki. Czaszki te najprawdopodobniej pozostały po najazdach tatarskich. • Początkowo wieś rozrastała się wzdłuż obecnej ul. Bytomskiej. Dopiero w XX wieku powstała część rozbudowana wokół kościoła, był to tzw. "Nowy Orzegów".Orzegów był określany jako dobra rycerskie. Istniał tu dwór. Właścicielami byli między innymi: Gierałtowscy, baron von Voglar. W 1826 roku cały Orzegów wykupił Karol Godula. • Pierwszą kopalnią węgla kamiennego w tym rejonie była kopalnia "König David", która jest wzmiankowana w roku 1768.Jedną z większych kopalń była kopalnia "Orzegów" wybudowana przez Karola Godulę w roku 1829. W roku 1844 została wchłonięta przez powstałą kopalnię "Paulus" (Paweł).W latach 1860-62 wybudowano 2 nowe szyby "Godulla" i "Schaffgotsch". • Przystanek kolejowy w Orzegowie powstał w roku 1899 na trasie z Chebzia do Tarnowskich Gór. Ochotniczą straż pożarną utworzono w tym samym roku, natomiast nową remizę otrzymała w 1906 roku. Pocztę uruchomiono w 1894 roku. Orzegów w wodę bieżącą zaopatrzono w roku 1895, kanalizację i prąd elektryczny doprowadzono w 1906 r. Aptekę otwarto po roku 1905. • Pierwsza szkoła powstała w 1858 r. Kolejną wybudowano w roku 1879. Dwie kolejne szkoły to szkoła męska powstała w latach 1889-1901, oraz szkoła żeńska powstała w latach 1908-1910. • Kaplica w Orzegowie powstała w szkole w roku 1882. Dopiero w latach 1894-95 wybudowano kościół pw. św. Michała Archanioła według projektu Wilhelma Wieczorka. Do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Orzegów. Orzegów przyłączono do Rudy w 1951 roku, a wraz z Rudą została włączona jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959 roku.

7. Godula • W 1875 roku utworzono obszar dworski Orzegów, w którego skład wchodziła między innymi Godula. Uległ on likwidacji w roku 1924, wtedy to dopiero oficjalnie powstała gmina Godula. W chwili powstania liczyła ona 9 000 mieszkańców. Ratusz gminny mieścił się w budynku przy obecnym Placu Wolności 6. • Ochotniczą straż pożarną w Goduli utworzono w roku 1888, a w 1930 otrzymała nową remizę. W 1892 roku otworzono aptekę. Pocztę uruchomiono w roku 1903. Pierwsze tramwaje zaczęły jeździć w latach 90. XIX wieku. Kanalizację zbudowano w roku 1908, w tym samym roku uruchomiono elektryczne oświetlenie. Szpital powstał w roku 1896. • Pierwsza szkoła powstała w roku 1861, w niej mieściła się kaplica św. Józefa. • Do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Godula. Godulę przyłączono do Rudy w 1951 roku, a wraz z Rudą została włączona jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959 roku.

8. Bykowina • Wieś założono na wzgórzu należącym do Kochłowic. W 1907 roku nadano Bykowinie niemiecką nazwę Friedrichsdorf, którą nosiła do 1922 r. oraz w latach 1939-1945. • Pierwszą hutę cynku, o nazwie "Turzo", założył hrabia Henckel von Donnersmarck. Działała ona aż do roku 1919. Kolejną hutę cynku, o nazwie "Franz" (Franciszek), wybudował Fritz Saeftel w 1876 r. Fabrykę blach dziurkowanych założył w 1888 roku Josef Kuntze. Nadał jej nazwę "Friedrichswerk". Pracowała we wsi również cegielnia. W dalszym ciągu, aż do ok. 1935 r., funkcjonował kamieniołom. • Straż pożarną założono w 1908 roku. • Pierwszą szkołę uruchomiono w 1864 r., natomiast w 1872 r. została ona rozbudowana. Szkołę wieloklasową wybudowano w 1905 r. W 1912 roku wzniesiono drugi budynek szkolny, piętrowy ze spadzistym dachem, który przebudowano w latach 60. XX w. na dodatkowe piętro. • W 1864 roku zbudowano pierwszą kapliczkę niedaleko obecnego cmentarza. W 1935 r. wzniesiono kościół .

9. Halemba • Obecnie Halemba jest największą dzielnicą Rudy Śląskiej, zamieszkiwaną przez blisko 30 tys. mieszkańców. Pomiędzy Halembą a Wirkiem biegnie autostrada A4, krzyżująca się na granicy tych dzielnic z ulicą 1 Maja (DW925), tworząc węzeł Wirek. • Sama Halemba dzieli się na mniejsze jednostki. Halemba I (nazywana również Starą Halembą) określa się na tereny położone wokół Kościoła Matki Boskiej Różańcowej, na północ od rzeki Kłodnicy. Halemba II to z kolei głównie nowoczesne osiedla o zabudowane blokami mieszkalnymi, położone na południe od Kłodnicy.W granicach administracyjnych Halemby znajdują się także Kłodnica oraz Stara Kuźnica.

10. Nowy Bytom • Tereny Nowego Bytomia były prawie w całości porośnięte lasem. Z tego okresu pochodzi pierwsza nazwa dzielnicy Beuthener Schwarzwald – Bytomski Czarny Las. W 1891 roku tereny Nowego Bytomia stały się jedną z dzielnic Bytomia. Pozostałością tej nazwy jest nazwa ulicy Czarnoleśna. Następnie, po uruchomieniu huty, miejscowość nazwana została Friedenshütte. W roku 2005 od Nowego Bytomia została odłączona część ulicy "Czarnoleśnej" tworząc nową dzielnicę Rudy Śląskiej - Czarny Las.

11. Wirek • Najstarsze dzieje (do końca XVII w.) • Pierwsza wzmianka, gdzie występuje nazwa Wirek to czeski dokument, w którym jest mowa o wzgórzu o tejże nazwie. Początkowo wieś, na której dzisiaj opiera się Wirek zwano Nową Wsią. Wieś powstała nad Kochłówką na obszarze wsi Kochłowice. Dopiero w 1828 wydzieliła się z Nowej Wsi gmina Wirek, która była niezależna, aż do 1870. • W wieku XX • W Plebiscycie w 1921 padło w Nowej Wsi 2 935 głosów za Polską i 1 438 za Niemcami, natomiast w Wirku oddano 2 634 głosy za Polską i 2 851 za Niemcami. W 1932 zaczęła w Wirku działać grupa miejscowa towarzystwa Schlesischer Wintersportverein, z której najprężniejsza była sekcja narciarska. • Obszar dworski Wirek połączono z gminą Nowa Wieś w 1924. Wybudowano nowy ratusz w latach 1929-30. Nazwę gminy Nowa Wieś zmieniono w 1948 na gmina Wirek. Wirek otrzymał prawa miejskie w 1949. Wirek przyłączono do Nowego Bytomia w 1951, a wraz z Nowym Bytomiem został włączony jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959. Dzisiejsza powierzchnia Wirku to 5,9 km².

12. Bielszowice • Bielszowice (niem. Bielschowitz) − dzielnica Rudy Śląskiej, którą wg danych z 2006 roku zamieszkiwało 9 505 osób. Godłem Bielszowic jest skrzyżowany topór z siekierą. • Do XVIII wieku • Pierwsza wzmiankę o Bielszowicach można znaleźć w źródłach historycznych z roku 1472. Dotyczy ona niejakiego Macieja Bielczowskiego. Badania archeologiczne wskazują jednak na wcześniejsze osadnictwo na tych terenach. Początkowo wieś Bielszowice rozwijała się nad jednym z dopływów Kochłówką.

13. źródła • ht http://mkzruda.pl/ • tp://pl.wikipedia.org