GOSPODARKA ODPADAMI jako element szerszej wizji rozwoju lokalnego

1. GOSPODARKA ODPADAMI jako element szerszej wizji rozwoju lokalnego Lubartów, 16 grudnia 2010 r.

2. Dzień dobry Państwu! • Nazywam się Wojciech Kłosowski • Jestem ekspertem w dziedzinie strategicznego planowania rozwoju lokalnego. Doradzam samorządom lokalnym w Polsce i kilku innych krajach. • Zajmuję się także zawodowo problematyką tworzenia systemów usług komunalnych. • Chciałbym się podzielić z Państwem moją wiedzą i doświadczeniem z tej dziedziny:

3. Co to jest rozwój lokalny? • Aby sensownie umiejscowić gospodarkę odpadami w procesie rozwoju lokalnego, trzeba na wstępie zastanowić się, czym w istocie jest rozwój lokalny. Co Państwu kojarzy się z pojęciem „rozwój lokalny”?

4. Pierwsza próba odpowiedzi: • W starej literaturze ekonomicznej można natrafić na definicję rozwoju lokalnego jako lokalnego wzrostu gospodarczego. • Jego miarami zaś miałyby być np.: • wzrost PKB per capita, • wzrost produkcji materialnej ogółem, • wzrost dochodów ogółem… • W takim ujęciu rozwój lokalny to wzrost bogactwa i produktywności To błędne ujęcie! PKB ani produktywnośćnie są sensownymimiarami rozwoju.

5. Druga próba odpowiedzi… • Wobec tego, skoro nie bogactwo i nie produktywność, to — co w takim razie może być dobrą miarą rozwoju? • Może dobrobyt? ale – czym w istocie jest dobrobyt?

6. Czym jest dobrobyt? • Wg ekonomistów dobrobyt, to suma użyteczności (satysfakcji, zadowolenia) z nabytych dóbr. • Ale niektóre kluczowe dla nas dobra uzyskujemy poza rynkiem wymiany ekonomicznej: • czyste środowisko, • przyjazne sąsiedztwo • poczucie bezpieczeństwa

7. Trzecia próba – tym razem skuteczna… • Wobec tego, skoro nie bogactwo, ani nie satysfakcja, to — co w takim razie może być dobrą miarą rozwoju? • Najnowsza teoria ekonomii odpowiada: dostępne szanse indywidualnego rozwoju!

8. Trzecia próba – tym razem skuteczna… • Definicja rozwoju lokalnego: Rozwój lokalny to proces wzbogacania pola szans indywidualnego rozwoju poszczególnych mieszkańców

9. Szanse indywidualnego rozwoju a odpady… Gospodarka odpadami wpływa na szanse indywidualnego rozwoju poszczególnych mieszkańców co najmniej w następujących sferach: • w sferze ekologicznej i zdrowotnej; • w sferze gospodarczej; • w sferze planistyczno-przestrzennej (wartość nieruchomości, dysponowanie terenem…); • w sferze wizerunkowo-promocyjnej. Warto pamiętać: błędy w gospodarce odpadami mogą skutecznie zahamować rozwój lokalny!

10. Lokalny system gospodarki odpadami • W Polsce to samorządy odpowiadają za gospodarkę odpadami, ale to, czy odpady trafią do recyklingu, zależy nie od samorządów a od przedsiębiorców branży „odpadowej”.  • Utrudnia to kontrolę nad przepływem strumienia odpadów i prowadzenie racjonalnej gospodarki. • Pomiędzy krajami europejskimi istnieją bardzo duże różnice  w sposobach zagospodarowani odpadów. Porównamy dla przykładu sytuację: Szwecji, Dani, Niemiec i Polski.

11. Lokalny system gospodarki odpadami • Przeciętny mieszkaniec Danii produkuje rocznie 801 kg odpadów, lecz tylko 5 proc. z nich trafia na składowiska. W wielkościach bezwzględnych jest to zaledwie 35 kg odpadów. • W Szwecji to 15 kg, a wNiemczech tylko 3 kg.   • Natomiast statystyczny Polak co roku lokuje na składowiskach 228 kg odpadów. • Na wysypiskach ląduje u nas aż  93,5 proc. odpadów biodegradowalnych i 86,6 proc pozostałych frakcji odpadów komunalnych

12. Lokalny system gospodarki odpadami • Wg Eurostatu porównanie gospodarki odpadami dla czterech krajów za 2007 r. wygląda wymownie. Tabela pokazuje ilości odpadów (w kg na głowęrocznie) i sposoby postępowania z nimi (procentowo).

13. Lokalny system gospodarki odpadami • WNIOSEK: W Polsce trzeba zmienić całkowicie system gospodarki odpadami. Inaczej wszyscy utoniemy w śmieciach.

14. Lokalny system gospodarki odpadami

15. Lokalny system gospodarki odpadami • Rozsądna filozofia gospodarki odpadami:

16. Lokalny system gospodarki odpadami • Odzyskiwanie energii w procesach termicznych od lat ma swoich zwolenników i przeciwników. • Warte uwagi są być może najnowsze technologie termiczne, ale potrzebna jest wokół nich otwarta debata społeczna. • Polska musi stawiać na szybkie i powszechne wprowadzenie systemów recyklingowych: • powtórnego użycia (np. opakowania zwrotne!) • recyklingu materiałowego. Warunkiem jest selektywna zbiórka u źródła!

17. Lokalny system gospodarki odpadami

18. Lokalny system gospodarki odpadami • Trzeba też myśleć o filozofii unikania powstawa-nia odpadów. To wyzwanie na najbliższe 20 lat. • Bardzo ważnym nurtem jest tu wzornictwo odnawialne (cradle to cradle design). • CZTERNAŚCIE SUROWCÓW KRYTYCZNYCH: Unia Europejska nie ma na swoim terenie złóż żadnego z czternastu pierwiastków niezbędnych do rozwoju najnowszych technologii (Raport dla Komisji Europejskiej grupy ad hoc z czerwca 2010)

19. UE: lista czternastu surowców krytycznych: • Wykorzystanie surowców podstawowych i krytycznych w naszym otoczeniu:

20. Lokalny system gospodarki odpadami • Lista czternastu surowców krytycznych dla UE (Memorandum 10/236 z 17 czerwca 2010): • antymon, ind, beryl, magnez, kobalt, niob, fluoryty, gall, german, tantal, grafit, tungsten • platynowce: platyna, pallad, iryd, rhod, ruthen, osm. • pierwiastki ziem rzadkich:itr, skand, lantan i lantanowce (cer, praseodym, neodym, promet, samar, europ, gadolin, terb, dysproz, holm, reb, tul, iterb i lutet)

21. UE: lista czternastu surowców krytycznych:

22. Lokalny system gospodarki odpadami • Bez tych surowców nie da się rozwijać najnowszych technologii innowacyjnej gospodarki. • Wobec politycznej niestabilności świata Europa nie może liczyć na stałą możliwość kupowania ich z innych obszarów geograficznych. • Ale Europa ma własne zasoby tych surowców: • zasoby na wysypiskach śmieci, gdzie trafiały przez lata nasze urządzenia techniczne, • zasoby ‘zahibernowane’ w nieczynnym sprzęcie w naszych garażach, piwnicach i na strychach.

23. Lokalny system gospodarki odpadami WNIOSEK: • To, co dziś uważamy za odpady, powinniśmy być może traktować jako potencjalne surowce przyszłości, od których zależy nasz rozwój