Leader – metoda rozwoju lokalnego

1. Leader – metoda rozwoju lokalnego Wielkopolskie Forum Lokalnych Grup Działania 07-04-2014 Bruksela Katarzyna Jórga

2. Leader – czyli co? „Wyobraźmy sobie społeczeństwo nieprzykładające wagi do przekazów i tradycji, nieznające piśmiennictwa historycznego i niepoświęcające uwagi swoim korzeniom. Byłoby ono niezdolne do istnienia. Wspólnota bowiem powstaje na gruncie – często przeżytej boleśnie - historii. Zatem zarówno prywatnie, jak i jako członkowie społeczności jesteśmy stale zakotwiczeni w czasach minionych. Żyjemy i działamy - choć nie jest nam to zwykle świadome – w oparciu o doświadczenie i pamięć.” (Władysław Bartoszewski Warszawa 2008)

3. Leader – zagubione idee czy przyszłość

4. Leader – podejście całościowe • Działanie oparte na podstawie opracowanego dokumentu będącego lokalną strategią rozwoju i realizacji przyjętego planu strategicznego • To wdrożenie na lokalnym rynku, na obszarach wiejskich 214 374 824,16 zł przez projektodawców • To wzmocnienie lokalnej gospodarki poprzez funkcjonowanie lokalnych biur i prowadzoną przez nie działalnością kwotą ponad 48 mln.

5. Leader – współpraca partnerska Organizacje pozarządowe stanowiące partnerstwo trójsektorowe składające się z przedstawicieli różnorodnych sektorów: • Publicznego • Organizacji społecznych • Podmiotów gospodarczych

7. Leader – współpraca partnerska • Partnerstwo – współpraca, wzajemność, zaufanie, pomoc, współudział • Zależność finansowa od jednego z partnerów zagraża idei partnerstwa • Wzmacnia partycypację społeczną w mechanizmach zarządzania, jest narzędziem do budowania polityk partycypacyjnych • Wzmacnia współodpowiedzialność za dobro publiczne

8. Leader – podejście terytorialne • Działaniami objęty jest spójny pod względem geograficznym, gospodarczym, historycznym, kulturowym i przyrodniczym obszar • To działanie na obszarze 26 394,60 km2 • na rzecz 1 803 678,00 mieszkańców • Granice administracyjne nie mają tu znaczenia

9. Leader – lokalne finansowanie i zarządzanie • LGD dysponują środkami finansowanymi, którymi zarządzają lokalnie i przeznaczają je na wsparcie projektodawców z obszaru swego działania • To zarzadzanie lokalne wykonywane przez ponad 80 wykwalifikowanych pracowników etatowych • To 441 osób posiadających kwalifikacje do analizy wniosków i podejmowania decyzji o ich zgodności z lokalnymi strategiami • To organizacje współpracujące z ponad 1500 podmiotami gospodarczymi dla osiągnięcia celów objętych strategią

10. Leader – lokalne finansowanie i zarządzanie • To od 5 lat umiejętność dostosowywania się do ciągłych zmian, interpretacji, procedur, zasad • To ponad 2300 beneficjentów objętych doradztwem w biurach • To ponad 7 tysięcy przeszkolonych liderów lokalnych • To setki podejmowanych działań aktywizujących

11. Leader – Innowacyjność i podejście lokalne • Miejsce i przestrzeń do testowania nowych podejść do zintegrowanego i zrównoważonego rozwoju

12. Leader – nowa perspektywa Polska ma dość dobre zapisy nt. RLKS w Umowie Partnerskiej. Co prawda zapisy o formułach wdrażania (bezpośrednia, pośrednia, mieszana) nie są do końca jasne (brak wytycznych wdrażania), ale wskazany tam możliwy zakres zastosowania RLKS, zarówno geograficznie, jak i merytorycznie, jest dość szeroki. Moim zdaniem tylko formuła bezpośrednia jest de facto mechanizmem RLKS

14. Leader – nowa perspektywa RLKS w Polsce jest wdrażany przez MRiRW w zakresie Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMiR) oraz przez Samorządy Województw w zakresie Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego (EFRR).

15. Leader – nowa perspektywa Zastosowanie RLKS w EFRROW czyli w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich jest obowiązkowe i odbywa się w formule bezpośredniej. W projekcie PROW 2014-2020 z marca 2014 r. RLKS jest ujęty jako działanie LEADER. Na działanie to zaplanowano 467,668 mln euro wkładu z UE (74,2% obecnego wkładu UE wynoszącego 630 mln euro). Budżet działania prezentowany jest jako 735 mln euro (nie jest jasne czy oznacza to limit środków publicznych, który obecnie wynosi 787,5 mln euro). Planuje się, że w nowym okresie powstanie 256 LGD (obecnie jest 336 LGD), które obejmą swoim działaniem 17,92 mln populacji tj. 64,7% ludności wiejskiej.

16. Leader – nowa perspektywa Postuluje się o zwiększenie zakresu Działania LEADER o dodatkowe działania: „Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich – Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej” oraz „Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich” uzasadniając to przede wszystkim kompleksowością podejścia i powierzeniem kwestii tworzenia miejsc pracy na obszarach wiejskich jednej na danym terenie, lokalnej organizacji - bliższej wnioskodawcom i mającej środki na działania aktywizująco-informacyjne.

17. Leader – nowa perspektywa Nie jest też rozstrzygnięta kwestia kompetencji LGD, które w stosunku do wielu krajów w Europie, są małe. Pewnym krokiem naprzód są tzw. projekty parasolowe, w ramach których LGD będą z większym zakresem kompetencji obsługiwać przyznawanie dotacji do 50 tys. zł.

18. Leader – nowa perspektywa Najgorzej przedstawia się sytuacja z EFS i EFRR. Decyzję w tym zakresie pozostawiono Zarządom Województw. Tylko dwa zdecydowały się na wyraźne prace nad wdrożeniem mechanizmu RLKS w formule bezpośredniej. Są to województwa kujawsko-pomorskie i podlaskie. W województwach tych przeznaczono na ten mechanizm odpowiednio 90 mln i 40 mln euro środków z EFS i EFRR, co stanowi 4,7% i 3,3% środków z tych funduszy w RPO tych województw. W województwie zachodniopomorskim nie wykluczono zastosowania RLKS, a w warmińsko-mazurskim nie podano informacji po niedawno zakończonych konsultacjach społecznych. W kilku województwach (pomorskie, wielkopolskie, mazowieckie, nieoficjalnie małopolskie, może także inne) planuje się konkursy, z preferencjami dla LGD, a nawet niektóre przeznaczone tylko dla LGD. Nie jest to jednak podejście RLKS i mogą dziwić zwłaszcza konkursy przeznaczone tylko dla LGD, jest bowiem duża różnica w tym czy społeczność lokalna ma możliwość zaplanowania sposobu wydatkowania określonej puli środków czy odpowiada na warunki konkursu określone przez władze regionalne

19. Leader – nowa perspektywa Przyczyny braku zastosowania RLKS w RPO większości województw nie są szczególnie jasne. Wiele Zarządów Województw nie podaje powodów swoich decyzji. Argumenty tych, które te powody podają, są mocno dyskusyjne. Najprawdopodobniej największe obawy budzą trudności wynikające z różnych procedur wewnętrznych obowiązujących w różnych funduszach, a szczególnie pomiędzy funduszami nadzorowanymi przez różne ministerstwa – MIR (EFS, EFRR) i MRiRW (EFRROW, EFMR). Kilka województw podało jako przyczynę brak jasnych procedur w zakresie zastosowania różnych funduszy w RLKS. Niestety do dnia dzisiejszego nie przygotowano stosownych wytycznych w tym zakresie (przygotowuje MIR, z tego co wiadomo są podobno gotowe i czekają na zatwierdzenie). Poinformowano nas, że ustawę o RLKS przygotowuje MRiRW jako efekt porozumienia z MIR, ale na razie nie pokazały się żadne projekty dokumenty. Analiza „za i przeciw” RLKS w RPO przygotowana w jednym z województw wskazała na bardzo słaby poziom wiedzy urzędników UM nt. tego mechanizmu.

20. Zmarły w 2005 roku Jan Nowak –Jeziorański mówił: „Odchodzę spokojny. Polska jest w znakomitej kondycji i sytuacji. Ma ogromne możliwości, ale oby Polacy tego sami nie popsuli. Tylko tego się boję.”

21. Dziękuję za uwagę! Katarzyna Jórga i Lokalne Grupy Działania z Wielkopolski