Hulpverlener als nabestaande

1. Hulpverlener als nabestaande 27 november 2010

2. Hulpverlener als nabestaande Karen De Waele • Chris Erauw • CGG Mandel en Leie – Suïcidepreventiewerking • Lid Werkgroep Verder • Pres.Rooseveltplein 12 A • 8500 Kortrijk • Tel.: 056/23 00 23 • E-mail: karen.dewaele@hotmail.com • Werkgroep Verder – Projectmedewerker • Nabestaande • Beertsestraat 21 • 1500 Halle • Tel.: 02 361 21 28 • E-mail: chriserauw@werkgroepverder.be

3. Kennismaking Naam Functie en werksetting Waarom deze workshop? Verwachtingen

4. Cijfers ?

5. Achtergrond Als hulpverlener grote kans om dit mee te maken Goed suïcidepreventiebeleid => meer suïcides van personen die in therapie zijn, minder in alg bevolking Hulpverleners zijn een groep nabestaanden die vaak wordt ‘vergeten’ → Taboe in de GGZ?!

6. ”There are two kinds of caretakers: Those who have experienced the suicide of a patient and those who will”

7. Impact van eenzelfdodingop de hulpverlener? • Beïnvloedende factoren • Duur en intensiteit van de hulpverleningsrelatie • Mate van kwaadheid / vijandigheid • Onverwachte karakter • Persoonlijke draagkracht van de hulpverlener • Werkomgeving (residentieel, ambulant, privé) • Geslacht van de hulpverlener • Plaats van de zelfdoding en methode

8. ‘When someone with whom we have had the privileged intimacy of a therapist-client relationship takes her or his own life, it leads to a lot of “soul-searching”, not just about professional, but also about the deepest personal issues’ . (Rycroft in Weiner, K. (2005) (red.), Therapeutic and legal issues for therapists who have survived a client suicide, The Haworth Press, Binghamton, NY).

9. Eigen ervaring Heb je zelf al een cliënt verloren door zelfdoding? Verhaal… Welke impact had dit op jou? -toen en nu- - op persoonlijk vlak - op professioneel vlak (lichamelijk, emotioneel, gedachten, gedrag)

10. Impact van eenzelfdodingop de hulpverlener? Persoonlijk? • Zelfde thema’s als familieleden & vrienden van de overledene • Schok en ontkenning • Verdriet • Angst • Schaamte –en Schuldgevoelens (vrouwen>mannen) • Kwaadheid • Opluchting

11. Depressie en suïcidale ideaties • Isolatie • Machteloosheid • Aandacht en concentratie • Thuissituatie

12. Professioneel: • Gevoel gefaald te hebben als hulpverlener • Twijfelen aan eigen hulpverlenings-vaardigheden, klinisch oordeel en competentie • Angst negatief te worden beoordeeld door collega’s • Angst voor reacties uit de omgeving van de cliënt • Angst voor herhaling • Angst voor publieke vernedering, bekendmaking in de media en/of een rechtzaak

13. Dit alles leidt tot veranderingen in het therapeutisch handelen: • Meer verslaggeving en communicatie • Actief zoeken naar informatie over suïcidepreventie en risico-inschatting • Alerter voor signalen van suïcidaliteit • Meer doorvragen over suïcidaliteit bij mogelijke risicopatiënten • Sneller beslissen tot opname

14. Soms ook: • Minder suïcidale cliënten in begeleiding nemen • Dwangmatig willen helpen van andere cliënten uit angst voor een volgende suïcide • Overwegen van ontslag

15. Opvang van de hulpverlenerna een suïcide Hoe ben je er zelf mee omgegaan: zelfzorg? Hoe ben je na de suïcide opgevangen: - Op het werk? - In je omgeving? Wat was helpend en wat niet?

16. Opvang van de hulpverlener? • Eigen familie / vriendenkring • Praten met collega’s (informeel !) • Gewoon terug aan het werk gaan (+ literatuurstudie)

17. Helpend? • Kunnen kiezen of men thuisblijft na de suïcide of niet • Casusbespreking in teamverband • Psychologische autopsie • Draaiboek • Supervisie • Feedback • Spiritualiteit • Informele gesprekken met collega’s

18. Tijd nemen voor zichzelf • Bijwonen van de begrafenis • Erover praten met de eigen familie en vriendenkring • Contact met familie/ nabije omgeving van de cliënt • Contact met andere hulpverleners die ook de suïcide van een cliënt meemaakten • Training in suïcidepreventie en het verkennen van de eigen beleving

19. Een mengeling van formele en informele steun geeft meest voldoening. Hulp dient aangepast te zijn aan de individuele noden van de hulpverlener: wat voor de ene helpend is, is dat voor de andere niet →Geen hulp opdringen

20. Opvang van de hulpverlener? “What is needed most of all is to create achange in institutional culture in which postventionafter the suicide of a patient is a natural and commonpractice.” (Michel, 1997)

21. Vraag naar gesprek van de omgeving van de cliënt Beroepsgeheim geldt ook na overlijden ? Zorg voor de nabestaanden Mogelijkheden: - Instemmen - Weigeren - Gesprek aan collega overlaten - Gesprek samen met collega

22. Inhoudelijke mogelijkheden: • Beluisteren en opvangen • Psycho-educatie over suïcide en rouw na suïcide • Eigen beleving en emoties bespreken • Antwoorden op inhoudelijke vragen…(?!) • Geeneenvoudigezaak! Wat is jouwstandpunt? Watzou je weldoen en watniet?

23. Tips voor het gesprek met de familie/ omgeving • eerste contact met de familie/ omgeving samen met een collega, andere hulpverlener • steunend, vooral luisteren • de familie/ omgeving ruim de gelegenheid bieden om vragen te stellen • bespreken welke inspanningen zijn geleverd om de betrokkene te behandelen • gelegenheid bieden om eventueel kwaadheid te uiten

24. eigen persoonlijk verdriet kenbaar maken kan steunend zijn • inbrengen dat het rouwproces na een zelfdoding moeilijk en complex kan verlopen • bevragen welke hulp de omgeving verwacht en eventueel doorverwijzen • adviseren in deze emotionele periode geen belangrijke beslissingen te nemen (e.g. verhuis, werk opgeven)

25. Bedankt voor jullie aandacht ! Voor meer info: Werkgroep Verder www.werkgroepverder.be 02 361 21 28 info@werkgroepverder.be