Rotterdam, 2 oktober 2014

1. Waterkering Westerschelde White elephant of nieuw icoon? Martin van der Does de Bye Sigrid Schenk Rotterdam, 2 oktober 2014

2. “White elephant” of nieuw icoon?

3. De route naar een financieel haalbare casus Als financieel econoom stellen we 2 vragen over dit idee: • Is het maatschappelijk een aantrekkelijke (rendabele) investering, m.a.w. zijn de verwachte baten hoger dan de kosten? • Hoe kan het project zodanig worden gestructureerd dat het betaalbaar wordt?

4. Martin

5. Vraag 1: een rendabel project?

6. In 7 stappen bepalen of een project maatschappelijk aantrekkelijk is (MKBA) • Bepalen probleem of ambitie • Bepalen van het goedkoopste alternatief • Bepalen van reële alternatieven • Benoemen en kwantificeren van de kosten en de baten • Benoemen en waarderen risico’s • Verdelen van de kosten en baten tussen de stakeholders • Presenteren van de resultaten

7. Grafische presentatie van de resultaten

8. Stap 1: Probleem/Ambitie Wat is de ambitie/welk probleem dient te worden opgelost, zegt U het maar… • Bescherming van het achterland tegen hoogwater? • Slimmer omgaan met steeds groter worden containerschepen? • Onderdeel van internationaal top netwerk van havens? • De basis voor een betere ontsluiting N-Z over de weg? • Een middel om op een andere manier met natuur om te gaan?

9. Stappen 2 en 3: Alternatieven • Goedkoopstealternatief • Nulalternatief • Alternatieven

10. Stap 4a: Kosten • Kosten kering en sluizen • Investering orde 10 mrd • B&O orde 100 mio/jaar + kosten voor o.a. : • Zeecontainerhaven inclusief inrichting • Gebiedsontwikkeling en infrastructuur • Natuurcompensatie Kortom: een (megalomaan?) miljarden project of toch een niet te missen kans

11. Stap 5b: Baten ?

12. Stap 5b: Baten en vermeden kosten Directe baten o.a.: • Exploitatie buitengaatse zeecontainerhaven • Werkgelegenheid • Reistijdwinst N-Z as • Indirecte baten o.a.: • Milieu- en natuurbaten • Versterking export positie Nederland (waterbouw) • Vermeden kosten o.a.: • Dijken langs en onderhoud van de Westerschelde • Waterveiligheid Antwerpen Eerst kwalitatief dan kwantitatief

13. Stap 6: Verdeling kosten en baten over de stakeholders • Onderscheidtussenpublieke-, private- en maatschappelijke stakeholders: • Batenwordenverschillendgewaardeerd • Onderscheid: • Korte- en langetermijn • Oogvoorverschil in doorkijk per actor: • Private- vs publieke sector Opmaatnaar de businesscase

14. Vraag 2: een betaalbaar project?

15. De kosten gaan voor de baten uit Primairedoel: • Investeren in de Westerschelde om kwaliteit toe te voegen en economischperpectief te bieden • En om daarmeetoekomstigemeerwaarde te genereren. Uitdaging: • Is het project te bekostigen? • En kan de toekomstigemeerwaardehierbijwordenbenuti.g.v. financiering? • En kan –indiennoodzakelijk of gewenst – aan de jaarlijkseverplichtingenwordenvoldaan?

16. Een bancaire business case voor een maatschappelijke investering De opgave: Het passend maken van de business case van… “Het bouwen van een stormvloedkering inclusief sluizencomplex als een ingreep die van doorslaggevende betekenis is voor het benutten van mogelijkheden voor toekomstige (regionale) gebiedsontwikkeling.” … door publieke middelen zo in te zitten dat er een bancaire casus ontstaat. Een bancaire business case betekent dat er in ieder geval voldoende inkomsten zijn om een lening af te lossen en in de tussentijd rente te betalen. Daarnaast zal een bank ook zekerheden zoeken ten aanzien van die inkomsten en/of de leninghoudende organisatie.

17. Publiek geld optimaal inzetten “Schuiven met geld” • Investeringen kosten geld: wie ‘schuift’? Let op: private financiering is geen bekostiging. • ‘Schuiven’ met beschikbare middelen (in de tijd) kan geld besparen dan wel private financiering mogelijk maken. Opties voor publieke inzet: • Bijdragen aan de investeringskosten: verlaagt private financiering. • Bijdragen tijdens operationele periode: nodig om af te lossen. • Bijdragen kunnen als bekostiging of als (renteloze)lening. Ruimte in de business case verkennen: • Private financiering aan te trekken. • Publieke bekostiging om te zetten in een leningsvorm.

18. Kasstromen als startpunt Observaties: • Boven: O.b.v. de startuitgangspunten is er onvoldoende bekostiging om de operationele kosten te dekken. Daarmee is een financiering aantrekken niet haalbaar. • Links: Als er wel een lening wordt aangetrokken, loopt het kastekort fors op, er kan niet aan de leningsverplichtingen worden voldaan. • Doel: het kassaldo (links) moet elk jaar positief zijn, en na 20 jaar mag het cumulatieve saldo rond de nul zijn.

19. Paradigmashift in structurering noodzakelijk • Traditionele “rijk in de lead”-model is ten einde (hooguit rijk in regierol) • Nieuwe samenwerkingsvormen ook in de regio: • Gebiedscoöperatie (publiek, privaat en maatschappelijke actoren doen mee) • Vroegtijdige betrokkenheid van de markt kan leiden tot kostenbesparing en andere verdienmodellen • Toekomstige baathebbers investeren mee

20. Paradigmashift in benadering noodzakelijk • Maak ruimte voor jonge mensen (zie o.a. Deltawerken en HSL): • Nieuw elan • Innovatieve gedachten • De uitvinders van nu zijn de leiders van straks • Investeren in de toekomst van de bv Nederland • Vanaf dag 1 open proces met alle stakeholders • Voor- en tegenstanders • Internationaal

21. Vervolg

22. Hoe verder vanuit financieel-economisch standpunt • Starten bij duidelijke probleemanalyse (en dus niet een oplossing) • Betrekken van alle belanghebbenden en gezamenlijk probleem & oplossingen analyseren • Nadat er draagvlak is voor oplossing, value capturing • Samenwerkingsmodel tussen partijen vormgeven met als doel: • Objectivering • Kansen creëren en kansen verzilveren • Op weg naar een haalbare case