Persónuréttur

1. Persónuréttur Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

2. Rétthæfi • Allir menn geta átt réttindi og borið skyldur og þannig notið rétthæfi • Lögpersónur • Einstaklingar • Hin hlið rétthæfis er réttur til þess að njóta opinberrar hagsmunaverndar • Upphaf rétthæfis • Lok rétthæfis Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

3. Gerhæfi • Þó allir menn njóti rétthæfis, njóta þeir ekki allir gerhæfis. • Gerhæfi er heimild manna til að ráðstafa réttindum sínum sjálfir og til að takast á hendur skuldbindingar í eigin nafni. • Gerhæfi er oftast miðað við ákveðinn þroska eða aldur einstaklings. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

4. Lögræði • Lögræði skiptist í; • Sjálfræði • Fjárræði • Lögræðisaldur er 18 ár, sbr. 1. gr.Lrl. nr. 71/1997. • Lögræði er sá hluti gerhæfis sem skiptir hvað mestu máli. • Sjálfræði felst í því að menn ráða þá sjálfir einir öðru en fé sínu, sbr. 2. gr. Lrl. • Fjárráða ráða menn einir fé sínu, sbr. 3. gr. Lrl. • Ófjárráða ráða menn ekki fé sínu, 1. mgr. 75. gr., ath. þó; • Sjálfsaflafé, 2. mgr. 75. gr. • Gjafafé, 3. mgr. 75. gr. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

5. Lögræði, frh. • Riftun og skilaskylda Löggerningar ólögráða manns sem hann hafði ekki heimild til að gera binda hann ekki, sbr. 1. mgr. 76. gr. • Ógilding samnings; hvor aðili um sig skilar verðmætum þeim sem hann veitti viðtöku, sbr. 1. mgr. 78. gr. • Undantekningar; peningar og vissar tegundir viðskiptabréfa. • Bótaskylda Ef skilaskyldu er ekki fullnægt er MR að aðili verði að bæta það með peningum, sbr. a. og b. liður 1. mgr. 78. gr. • Bótaábyrgð hins ólögráða er þó mjög takmörkuð. • Samningsaðili greiðir fullt verð hlutar. • Ríkari bótaábyrgð ólögráða manns, 2. og 3. mgr. 78. gr., svik ofl. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

6. Lögræðissvipting • Um lögræðissviptingu er fjallað í II. kafla Lrl. • Um er að ræða einkamál sem þó sætir nokkurri sérmeðferð skv. lögunum. • Skilyrði lögræðissviptingar • Tæmandi talning í 4. gr. • Ýmist með eða án samþykkis þess sem svipta skal. • Takmörkuð lögæðissvipting • Tímabundin lögræðissvipting í allt að 6 mánuði. • Getur verið lögræði eða annaðhvort sjálfræðis- eða fjárræðissvipting, sbr. 5. gr. Lrl. • Svipting lögræðis til bráðabirgða, sbr. 1.mgr. 6. gr. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

7. Lögræðissvipting, frh. • Aðilar lögræðissviptingarmáls, 7. gr. Lrl. • Dómstólar taka mál ekki upp af sjálfsdáðum • Hverjir geta sett fram kröfu? • Krafa um lögræðissviptingu. • Varnarþing, 9. gr. • Dómari skipar varnaraðila verjanda, sbr. Oml. • Úrskurður er kveðinn upp innan 3 sólarhringa. • Réttaráhrif miðast við uppkvaðningu. • Áfrýjun frestar ekki réttaráhrifum. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

8. Lögræðissvipting, frh. • Áhrif lögræðissviptingar • Gilda sömu reglur og ef hann væri ólögráða fyrir aldurs sakir. • Úrskurður um lögræðissviptingu er birtur í Lögbirtingarblaðinu. • Ef sviptur fjárræði, tekur lögráðamaður við fjárráðum strax eftir uppkvaðningu úrskurðar. • Ráðstöfunarheimild á sjálfsaflafé og gjafafé • Eftir sviptingu verða lögráðamenn að koma fram fyrir hönd þess svipta. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands

9. Lögræðissvipting, frh. • Niðurfelling lögræðissviptingar Ef ástæður eru ekki lengur fyrir hendi, sbr. 1. mgr. 7. gr. • Lögráð • Forsjá mála þeirra sem skortir hæfi til að ráðstafa sér eða fé sínu eða hvoru tveggja – þ.e. skortir gerhæfi að þessu leyti. • Dómsmálaráðuneytið fer með yfirstjórn allra þeirra mála er lögráð varða. • Lögráðamenn þeirra sem eru ólögráða fyrir æsku sakir.Foreldrar eru sjálfskipaðir lögráðamenn – Forsjáraðilar. • Lögráðamenn lögræðissvipta manna. • Lögráðin í höndum yfirlögráðanda í umdæmi þar sem lögræðissvipti á lögheimili í, sbr. 1. mgr. 52. gr. Sýslumenn. • Yfirlögráðandi skipar lögráðamann, 2. mgr. 52. gr. Sigríður Hjaltested, stundakennari Lagadeild Háskóla Íslands