300 likes | 1.34k Views
PACT: Oligurija i anurija. Prim dr Marijan Merkler Zavod za hitnu i intenzivnu medicinu. Oligurija i anurija. Oligurija je stanje kod kojega je dnevno izlučivanje urina (diureza) manje od 500 ml/dan, a može se definirati i kao satna diureza manja od 0,5 ml/kg/sat
E N D
PACT: Oligurija i anurija Prim dr Marijan Merkler Zavod za hitnu i intenzivnu medicinu
Oligurija i anurija • Oligurija je stanje kod kojega je dnevno izlučivanje urina (diureza) manje od 500 ml/dan, a može se definirati i kao satna diureza manja od 0,5 ml/kg/sat • Ukoliko je diureza manja od 50-100 ml tada govorimo o anuriji • Oligurija može biti prerenalna, renalna i postrenalna
Prerenalna oligurija • Najčešće se javlja u stanjima nedostatne cirkulacije bilo zbog manjka volumena, bilo zbog slabosti srca kao pumpe • Protok krvi kroz bubrege u normalnom je stanju oko 20% od minutnog volumena • Kod hipovolemije i renalne vazokonstrikcije smanjuje se protok krvi kroz bubrege, a time i diureza
Prerenalna oligurija - etiologija POREMEĆAJI CIRKULACIJE • Hipovolemija: krvarenje, opekline, gubitak povraćanjem ili proljevima • Poremećaji distribucije: septički ili anafilaktički šok • Kardiogena: ishemija miokarda, tamponada srca • Opstruktivna: plućna embolija
Prerenalna oligurija - etiologija • Drugi uzroci • Hepatorenalni sindrom (dekompenzacija jetre sa ascitesom i povišenim intraabdominalnim tlakom uz hipovolemiju)
Prerenalna oligurija - patofiziologija • Odgovor na tkivnu hipoperfuziju ili manjak cirkulirajućeg volumena je simpatiko-adrenalna aktivacija a potom vazokonstrikcija i centralizacija krvotoka, renalna vazokonstrikcija i smanjeni tubularni protok
Renalna oligurija • Uzrokovana oštećenjem bubrega, često se nastavlja na prerenalnu oliguriju • Akutno zatajenje bubrega • Uzroci: Hipoperfuzija - ishemija Nefrotoksične tvari Glomerularni i vaskularni poremećaji Intersticijski nefritis
Renalna oligurija - etiologija ISHEMIJA • Hipovolemija- hipotenzija • Sepsa • Hepatorenalni sindrom TOKSINI • Aminoglikozidi, analgetici, radiokontrasti, kemoterapeutici, etilenglikol, teški metali, organofosforni otrovi, pigmenti- mioglobin
Renalna oligurija - etiologija • Glomerularni i vaskularni uzroci: glomerulonefritis, TTP- trombotička trombocitopenička purpura, HUS, infektivni endokarditis, maligna hipertenzija, tromboza i embolija bubrežnih krvnih žila
Renalna oligurija - etiologija • Intersticijski nefritis • Uzrokovan lijekovima (penicilin, tiazidi, furosemid, kinoloni) • Uzrokovan infektima (leptospire, legionela, streptokoki)
Postrenalna oligurija • Često se ispoljava kao anurija • Najčešće je uzrokovana opstrukcijom urinarnog trakta ali može biti i uzrokovana izostankom bubrežne cirkulacije • Može biti i intermitentna ili se ispoljavati kao preljevanje (ishiuria paradoxa)
Postrenalna oligurija • Opstrukcija urotrakta javlja se kod • Začepljenog ili nepravilno postavljenog urinarnog katetera • Začepljenja ili prekida uretre • Bilateralne opstrukcije uretera
Postrenalna oligurija • Izostanak bubrežne cirkulacije -Tromboza, embolija ili plak renalne arterije - Prekid bubrežne cirkulacije zbog bolesti aorte (disekcija)
Postrenalna oligurija - etiologija • Može biti uzrokovana opstrukcijom bilo gdje od pijelona do ušća uretre • Opstrukcija može biti unutrašnja ili vanjska (intraluminalna ili ekstraluminalna) te uzrokovana drugim uzročnicima
Postrenalna oligurija - etiologija • Intraluminalni uzroci na razini uretera • Kamenci • Trauma • Upale • Krvni ugrušci • Otkinuta bubrežna papila • Tumori
Postrenalna oligurija - etiologija • Intraluminalni uzroci na razini mjehura • Hiperplazija prostate (benigna) • Karcinom prostate • Tumori mokračnog mjehura • Bolesti leđne moždine • Antikolinergični agensi • Alfa adrenergički antagonisti
Postrenalna oligurija - etiologija • Intraluminalni uzroci na razini uretre • Strikture • Konkrementi • Trauma • Fimoza • Tumori
Postrenalna oligurija - etiologija • Vanjski (ekstraluminalni) uzroci • Tumori organa male zdjelice • Aneurizme • Limfomi • Trauma • Retroperitonealni hematom • Retroperitonealna fibroza
Postrenalna oligurija - etiologija • Drugi uzroci • Intraabdominalna hipertenzija abdominalni kompartment sindrom ascites Porast intraabdominalnog tlaka iznad 20- 25 mmHg uz pritisak na bubrežne vene i parenhim bubrega
Oligurija i anurija - dijagnostički pristup • Anamneza i klinička procjena • Podaci o ranijim bolestima (dijabetes, popuštanje srca), bolesti prostate, operativni ili ginekološki zahvati, krvarenje ili drugi gubitci volumena- proljevi, povraćanje, gubitci u treći prostor, uzimanju lijekova (diuretici) • Klinički status
Oligurija i anurija - dijagnostički pristup • Laboratorijske pretrage • Krvne pretrage: kreatinin, urea, KKS, elektroliti (K, Na, Ca, P, Cl) acidobazni status • klirens kreatinina urin
Oligurija i anurija - dijagnostički pristup - Testovi na sistemske bolesti (SLE) • Osmolarnost urina • Citološke pretrage urina • UZV trbuha • RDG urotrakta • CT bubrega • Intravenska urografija • Biopsija bubrega
Prerenalna oligurija - liječenje • Cilj je uspostava adekvatnog krvnog protoka kroz bubrege i normalne diureze • Intravenska nadoknada tekućine uz mjerenje CVT ili CI ili mjerenje LVEDV transezofagijskim UZV srca • CCCTG 2003.- Plućna kateterizacija nije pokazala prednost u procjeni cirkulacijskog statusa i volumena u preoperativnih bolesnika
Prerenalna oligurija - liječenje • Liječenje osnovne bolesti • Vazoaktivni i inotropni lijekovi • Dopamin i noradrenalin se daju kod hipotenzije • Kod popuštanja srca dobutamin ili dopeksamin • Potrebno pažljivo praćenje bolesnika da se izbjegne vazokonstrikcija i hipoperfuzija krajnjih organa
Prerenalna oligurija - liječenje • Male doze dopamina (“renalne”) nisu pokazale korist za bolesnike sa AZB - Nije bilo smanjenja smtnosti niti trajanja AZB • Diuretici - furosemid – uglavnom kontraindiciran (bolesnici koji su primali diuretik imaju lošiju prognozu i raniju dijalizu) • Manitol - nema dokaza za primjenu
Renalna oligurija - liječenje • Liječenje akutnog zatajenja bubrega – osnovne bolesti • Izbjegavanje nefrotoksičnih lijekova ili korekcija doze (aminogikozidi, ACE inh.) • Obilata hidracija prije davanja radioloških kontrasta
Postrenalna oligurija - liječenje • Transuretralna kateterizacija • Suprapubična punkcija • Perkutana nefrostoma po kontrolom UZV • Smanjenje intraabdominalnog tlaka – paracenteza- kod abdominalnog kompartment sy.
Oligurija- liječenje DIJALIZA - Intermitentna HD - CVVH
Ishod • Ishod prerenalne oligurije ovisi o prevovremenom i adekvatnom liječenju, u prvom redu nadoknadom tekućine • Ishod renalne oligurije (AZB) - dijagnoza i liječenje osnovne bolesti te HD ili CVVH • Ishod postrenalne oligurije ovisi o duljini trajanja opstrukcije – nakon rješavanja opstrukcije slijedi poliurična faza
Zaključak • Oligurija je značajan klinički pokazatelj koji može ukazivati na ozbiljnu bubrežnu bolest • Najčešće je prerenalna a može biti uzrokovana različitim uzrocima, često višestrukim • Kod razvoja AZB u sklopu MODS-a i dalje mortalitet 40-60 % • Na vrijeme prepoznata i aktivno liječena oligurija može smanjti broj AZB i poboljšati izlječenje bolesnika