Tái cơ cấu kinh tế: tiến độ, vấn đề và giải pháp

Tái cơ cấu kinh tế: tiến độ, vấn đề và giải pháp NguyễnĐìnhcung Việnquảnlýkinhtế TW (trìnhbàytạiDiễnđànthảoluậnchínhsáchhàngnămcủaViệnquảnlýkinhtế TW, ngày 22.11.2013)

Khung đánh giá

Kết quả tcc đầu tư công • kếtquảchủyếutronghainăm qua trongtáiđầutưlàgiảmtỷtrọngđầutư/GDP; bướcđầuđổimớicơchếquảnlývốnđầutưnhànước, nhờđó, khắcphụcmộtbướcđầutưdàntrải, phântán, kémhiệuquảđãtồntạitừnhiềunăm. • tínhtìnhhuống, ngắnhạn; chủyếuxửlýthựctrạngquyếtđịnhđầutưvượtquákhảnăngcânđốivốn, đầutưdàntrải, phântán, thiếuđồngbộ (đãtồntạinhiềunăm); chủyếulàđểgiảiquyếtcácvấnđềcủaquákhứhơnlàtạokhungkhổpháplýđểnângcaohiệulựcquảnlývàhiệuquảsửdụngvốnđầutưnhànướctrongtươnglại.

Vấnđềvànguycơdàntrải, phântán quay trởlại • Trongkhithểchếmớichoquảnlýphânbốvàsửdụngvốnđầutưnhànướcchưađượcthiếtlập, thìcókhôngítdấuhiệuchothấynguycơnớilỏngchínhsáchtàikhóa, giatăngvốnđầutưnhànướcvàtừngbướckhôiphụclạiđầutưdàntrải, phântánvàkémhiệuquảlàrấtlớn. Cácdấuhiệuđólà: • Cáchtiếpcậnchínhthốngvềphụchồităngtrưởngchưathayđổi (cósựủnghộcủanhiềuchuyêngia, tưvấn); thiênvềtrọngcầu, tăngđầutưnhànước, khiđầutưtư nhân cònyếu. • ý kiếnchorằng, cắtgiảmđầutưnhànướcquámạnhđãgây “shock” chonềnkinhtế, làmộttrongcácnguyên nhân làmsuygiảmcầu, suygiảmkinhtế; hàngtrămdựándở dang, khôngcóvốnđểhoànthànhgâynhiềulãngphíchoxãhội; cầnphảicóthêmđầutư, ítnhấtlàđểhoànthànhnhiềutrămdựáncòndở dang.

Vấnđềvànguycơdàntrải, phântán quay trởlại • Cácđịaphươngnợxâydựngcơbảnđếnkhoảng 91 ngàntỷđồng; vàcóthểrồiChínhphủtrungươngsẽphải chi trả, hoặcítnhấtsẽchophépchínhquyềnđịaphươnghuyđộngtráiphiếuđểxửlý. Điềunàycónghĩalàvốnhuyđộngsẽtiếptụcdànhđểxửlývấnđềquákhứ, thanhtoánchomộtphầnkhôngnhỏcácdựáncòndở dang, hoặcđãhoànthànhnhưngkémhiệuquả. • thểchếhànhchínhchiacắt, phântántheođịagiớihànhchínhvớimỗitỉnh, thànhphốnhưmộtnềnkinhtế, thìnguycơtáidiễnđầutưphântán, dàntrảivàkémhiệuquảvẫnrấtlớn. Hiệntượngđầutưtheophongtràosẽvẫntiếpdiễn. Vídụ, ngaytrongnhữngnămsuygiảmkinhtế, cắtgiảmđầutưcông, táicơcấukinhtế, thìvẫncóthêmhaisân bay “cấptỉnh” đượcbổ sung vàoquyhoạchhoặckhaitrươnghoạtđộng.

TCC DNNN: những nội dung cơ bản • ĐịnhvịlạivaitròvàthuhẹpphạmvịkinhdoanhcủaDNNN;tậptrungvàocáclĩnhvựcchínhgồmcôngnghiệpquốcphòng, cácngành, lĩnhvựccôngnghiệpđộcquyềntựnhiênhoặccungcấphànghóa, dịchvụthiếtyếuvàmộtsốngànhcôngnghiệpnềntảng, côngnghệcaocósứclantỏalớn; • Đẩymạnhcổphầnhóa, đadạnghóasởhữucácdoanhnghiệpnhànướcmàNhànướckhôngcầnnắmgiữ 100% sởhữu. • đẩynhanhthựchiệntheonguyêntắcthịtrườngviệcthoáivốnnhànướcđãđầutưvàocácngànhkhôngphảikinhdoanhchínhhoặckhôngtrựctiếpliênquanđếnngànhkinhdoanhchínhvàvốnnhànước ở cáccôngtycổphầnmàNhànướckhôngcầnnắmgiữcổphần chi phối. • Đổimới, pháttriểnvàtiếntớiápdụngđầyđủkhungquảntrịhiệnđạiđốivớicáctậpđoànkinhtế, tổngcôngtynhànước. • - Thựchiệnnghiêmphápluật, kỷcươnghànhchínhnhànướcvàkỷluậtthịtrườngcạnhtranhbìnhđẳngnhưcácdoanhnghiệpthuộccácthànhphầnkinhtếkhác.

Kếtquả hay nhữngviệcđãlàm TCC DNNN • Chínhphủđãban hành và triển khaithựchiện 05 NghịđịnhvềđổimớicơchếquảnlýDNNN. • Đã phêduyệtđượcĐềántáicơcấuđốivới (68) tậpđoàn, tổngcôngty; đãphêduyệthầunhưtoànbộphươngánsắpxếpđổimớidoanhnghiệpcủacácBộ, ngànhvàđịaphương. • Phầnlớncáctậpđoàn, tổngcôngtyđãràsoát, phânloạivàxácđịnhdanhmụcngànhnghề, phạm vi kinhdoanhchính, ngànhnghềcóliênquanvàngànhnghềkhôngliênquan; đãxácđịnhđượccáckhoảnmụcđầutưcầnphảithoáivốn, kếhoạchthoáicáckhoảnvốnđầutưngoàingành.

Tiến độ và vấn đề TCC DNNN • Cổphầnhóakhôngtiếntriểnnhiều; thoáivốngặpkhókhăntrênnhiềumặt, chậmnhiều so vớiyêucầu. Nguyên nhân: • Tưduy, tiêuchívàcáchthứcthựchiệnbảotoànvàpháttriểnvốnchưaphùhợpvớicơchếthịtrường. • Mộtsốphươngthứcbảotoànvốntheoquyđịnhhiệnhànhcònhìnhthứcvàthiếulinhhoạt, làmtăng chi phíhoạtđộngcủadoanhnghiệp; chưathậtsựthúcđẩydoanhnghiệpđổimớicôngnghệ, kinhdoanhsángtạovàcẩntrọngđểbảotoànvốnvàpháttriểnvốn. • “Vốn” phảithoáicủacác DNNN làrấtđadạng; Trongkhiđó, cácquyđịnhhiệnhànhvềthoáivốnchưabaoquáthếtsựđadạngcủacácloạivốncầnthoái, vàkhôngcònphùhợpvớiđiềukiệnthịtrường , yêucầucủaQuyếtđịnh 339/QĐ-TTgcủaThủtướngChínhphủ. • Nhậnthức, quanniệmvềvaitròcổphầnhóa, thoáivốncònkhácnhau, chưaphùhợpvớitìnhthầnvàbảnchấtcủa TCC kinhtế, chuyểnđổimôhìnhtăngtrưởng.

Tiến độ và vấn đề TCC DNNN • Áp đặt đầy đủ nguyên tắc và kỷ luật thị trường đối với các tập đoàn, tổng công ty nhà nước hầu như chưa có chuyển biến, kể cả trong tư duy, quan niệm và hành động chính sách.

Khi Dn còn là công cụ điều tiết thị trường, thì không áp đặt được đẩy đủ kỷ luật thị trường cho dn và chưa có môi trường kinh doanh bình đẳng

Chưa áp đặt và thực hiện theo nguyên một số nguyên tắc cơ bản của thị trường • Chưathựcsựlờiănlỗchịu, thìchưachịusựtrừngphạtkhắcnghiệt, nhưngcông minh củacạnhtranhthịtrường. • Chưalấytốiđahóalợinhuậnlàưutiênhàngđầu, Chưatínhđầyđủ chi phívốn, chi phícơhộicủavốntheogiáthịtrường. • Cònbaocấp, trợcấpchéo.Chưatheogiáthịtrường. • Chưatáchbáchvàhạchtoánriêngcáctráchnhiệmxãhội. • Chưatáchbiệtquyềnsởhữu, quyềnkinhdoanhvàchứcnăngquảnlýnhànước; cònbị can thiệphànhchínhquánhiềuvàoquảnlývàhoạtđộngkinhdoanh.

ChưacóhànhđộngcụthểđểtiếntớiquảntrịhiệnđạiChưacóhànhđộngcụthểđểtiếntớiquảntrịhiệnđại Công khai hóa, minh bạch hóa thông tin • OECD có 30 nguyêntắcvềquảntrịtốtđốivới DNNN. • KhuônkhổquảntrịtậpđoànvàTctyhiên nay hầunhưchưaápdụngbấtkỳnguyêntắcnàotrongsốđó. • NgaycảnhữngnguyêntắctốithiểuquyđịnhtạiĐiều 168 LDN(2005) vẫnchưaápdụng. • CHẮC CHẮN CHƯA CÓ QuẢN TRỊ HiỆN ĐẠI! Cơquan CSH Vai trò, sứ mệnh và mục tiêu của DNNN HĐQT BKS Theo dõi và giám sát Quản lý Tiền luơng, thù lao

Tiến độ và vấn đề TCC DNNN • Cổphầnhóa, thoáivốnchậm, thìchưathểthayđổivaitrò, chưathểthuhẹpphạmvịkinhdoanhcủa DNNN, chỉtậptrungvàocáclĩnhvựcchínhgồmcôngnghiệpquốcphòng, cácngành, lĩnhvựccôngnghiệpđộcquyềntựnhiênhoặccungcấphànghóa, dịchvụthiếtyếuvàmộtsốngànhcôngnghiệpnềntảng, côngnghệcaocósứclantỏalớnnhưkếtluậncủahộinghị TW6 khóa XI • Cácthayđổichínhsáchthựctếliênquanđếnđổimới, sắpxếplại DNNN trongthờigiangầnđâycóbiểuhiệnchưaphùhợpvớiyêucầuápđặtđầyđủnguyêntắcvàkỷluậtthịtrường, yêucầuthiếtlậpquảntrịhiệnđại; xuhướng can thiệphànhchính, hạnchếtựchủkinhdoanhcóbiểuhiệngiatăng.

TCC các tổ chức tín dụng • TCC TCTD đượcxácđịnhgồm 3 bước: táicơcấucácngânhàngthươngmạiyếukém, xửlýnợxấuvàtáicơcấutoàndiệntấtcảcácngânhàngthươngmại. • Đãđạtđượcmộtsốkếtquảnhư: • đảmbảođượcthanhkhoản, an toàncủahệthốngđãđượckiểmsoát; nguy cơ gây đổ vỡ, mất an toàn hệ thống đã được đẩy lùi; • các ngân hàng yếu kém đang được tái cơ cấu theo phương án đã được phê duyệt; • đề án xử lý nợ xấu đã được phê duyệt; nghị định về công ty quản lý tài sản đã được ban hành, công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng (VAMC) đã được thành lập và chính thức đi vào hoạt động; đã bắt đầu khởi động việc mua lại nợ của các tổ chức tín dụng,.v.v... • V.v.v...

Tuy vậy, ………………..?. • Thông tin chính thức về kết quả tái cơ cấu các ngân hàng thương mại yếu kém nhìn chung còn ít, thường chưa được kiểm chứng. • Khôngít ý kiếnnghingạivềcáchthức “táicơcấutựnguyện”; vìkinhnghiệmquốctếchothấykhôngthểsửdụngnhững con người “gâyravấnđề” đểxửlýcácvấnđềmàhọgâyra. • Tình trạng sở hữu chéo dưới nhiều hình thức khác nhau vẫn còn nguyên, thậm chí gia tăng do tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém? • Tổng số nợ xấu của các ngân hàng thương mại vẫn là vấn đề còn hoài nghi bởi nhiều bên có liên quan. • Mặc đầu các công cụ xử lý nợ xấu đã được thiết lập, nhưng cách thức xử lý nợ xấu vẫn chưa đảm bảo “đưa” nợ xấu ra khỏi nền kinh tế; • Khung pháp lý về mua, bán nợ xấu còn chưa thật rõ ràng? • Và tóm lại, còn nhiều cầu hỏi và nhiều việc phải làm.

Về Các điều kiện thúc đẩy tái cơ cấu!

Kinhtếvĩmôcócảithiệnchútít; cònlại…..?

Chất lượng hạ tầng có tiến bộ chủ yếu nhờ số thuế bao di động gia tăng đột biến

... Vàđiềutratrongnướcchothấycáccôngtykhônghàilòngcáckỹnăngđốivớinhữngcôngviệctrìnhđộcaolàrấtlớn. Source: WB staff estimations with 2011 Vietnam STEP Employer Survey - preliminary

Thểchếlàvấnđềcủavấnđề, độtphácủađộtphá, nhưng…..

Đánh giá của WB cũng có kết quả tương tự.

“Luậtchơi”, “cáchchơi” và “ngườichơi” chưathayđổi?

Hìnhnhư “xin-cho” vẫncònphổbiếnvàhệlụy? • “Luậtchơi” thiênvềhànhchính, điềuhành, thiênvềcáchhiểu, giảithíchvàápdụngcủacơquancóthẩmquyền. • Luậtchơiquyđịnh “cáchchơi”= “xincho” • Quyđịnhvàchọn “ngườichơi”= ngườicóquyền “cho” vàngườiđượcđi “xin”(sinhra “vinaxin” và “vinacho” làthế). • Mộtphầnkhôngnhỏlợiíchđãhìnhthành qua quanhệ “xincho” chocácbêncóliênquan, màkhôngphátsinhtừcáchoạtđộngkinhtếtạoragiátrịmớichoxãhội. Kinhtếhọcgọilà “Rent” (địatô); và “nănglượngkhôngtựnhiênsinhra,……..”.

NỀN KINH TẾ LƯỠNG TẦNG THỂ CHẾ THỂ CHẾ KINH TẾ CHIẾM ĐoẠT VÀ CHIA CHÁC : đang áp đảo? THỂ CHẾ THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH BÌNH ĐẲNG, LÀNH MẠNH : đang lép vế và thui chột? KINH TẾ KINH DOANH LÀNH MẠNH, TẠO LỢI NHUẬN VÀ GIÁ TRỊ GIA TĂNG, TĂNG THỊNH VƯỢNG QUÔC GIA; CHÚNG TA PHẢI THU HẸP, GiẢM VÀ TiẾN TÓI XÓA BỎ THỂ CHẾ CHIẾM ĐoẠT, CHIA CHÁC, BẰNG THỂ CHẾ THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH LÀNH MẠNH • KINH TẾ ĐỊA TÔ; • XIN CHO, THU LỢI NHỜ ĐỊA TÔ; • CHIA CHO NGƯỜI CHI PHỐI, CÓ CƠ HỘI KINH DOANH NHỜ CÓ QUYỀN DƯỚI CÁC HÌNH THỨC KHÁC NHAU. • Triệttiêuđộnglựcđổimới, sángtạo, cạnhtranhthịtrường. • Giatrịvàđộnglựckhuyênkhíchméomó, tạoraphânbốnguồnlựcbấthợplý, sửdụngnguồnlựckémhiệuquả.

Thểchếhiệnhànhkhôngphảilàthểchếphùhợp, thúcđẩytáicócấukinhtếgắnvớichuyểnđổimôhìnhtăngtrưởng;vàđộtpháthểchếphảilàgì? • “ độtphávềthểchế” làsựcảicáchtạorathayđổicótínhnhảyvọtcảvềquymô, mứcđộvàtínhchấtcủathểchếcụthểtrongmộtthờigianngắn, vàcótácđộngkhácbiệtrõnét so vớitrướcđó”. Vídụ, khoán 100, khoán 10 trongnôngnghiệp; kếhoạch 3 phần, nghịquyết 217 hạchtoánkinhdoanhxhcn; luậtđầutưnướcngoài 1987, hay luậtdoanhnghiệp 2000 lànhữngthayđổiđộtphávềthểchế. • Độtphávềthểchếphảilànhữngcảicáchmởrộngdựđịahoạtđộngvànângcấpmứcđộpháttriểncủakinhtếthịtrườngvàhộinhậpquốctế; khốngchế, hạnchếvàdầntriệttiêucơchế “xin – cho, ban-phát”, thuhẹpkhuvựckinhtếđịatô; khuyếnkhíchvàkhôngngừngmởrộngkhuvựckinhtếtạolợinhuận, tạogiátrịgiatăngthông qua đổimớiquảnlý, đổimớiphươngthứcsảnxuất, đổimớivàchuyểngiaocôngnghệ, cạnhtranhbìnhđẳngtheocơchếthịtrườnghiệnđại.

Suy ngẫm và kiến nghị

Thậtkhóđểcógiảipháptổngthểvàđồngbộ, chiếnlượcvàlâudài • kếtquảtáicơcấukinhtếchođến nay mớichỉlàbướcđầu. • Vẫncòn “ngổnngang” và “bộnbề” trênnhiềumặt, từnhậnthức, quanđiểmtưtưởngchođếnsự “lung túng” trongcácgiảiphápthựchiện. • ĐúngnhưThủtướngNguyễnTấnDũngđãphátbiểutạiphiênkhaimạckỳhọpthứ 6 Quốchộikhóa XIII vừa qua là: “Nhậnthứctrênmộtsốvấnđềvềchủtrương, quanđiểmđãđượcđềravẫncònkhácnhaudẫnđếnđổimớithểchế, chínhsáchcònngậpngừng, thiếunhấtquán, nhấtlàvềvaitròcủanhànướcvàkinhtếnhànướctrongkinhtếthịtrường, bảođảmquyềnlàmchủcủa nhân dân, sởhữuvàquyềnsửdụngđấtđai, giácảmộtsốmặthàngvàdịchvụcôngthiếtyếu… chưatạođượcđộtpháđểhuyđộngmạnhmọinguồnlựcchopháttriển”. • Nhữngkhôngphảitấtcảđềubếtắc; mà

Cải thiện môi trường kinh doanh: quay lại tinh thần của thời kỳ 2000-2004, cả trên thảo luận chính sách và hành động cụ thể

Cải thiện môi trường kinh doanh: quay lại tinh thần của thời kỳ 2000-2004, cả trên thảo luận chính sách và hành động cụ thể • Bãibỏítnhất 5 thủtụctrongkhởisựkinhdoanh; bởđăngkýngànhnghềtronggiấychứngnhậnđăngkýkinhdoanh. • Thiếtlậptrìnhtựđặcbiệt, đơngiảnhóachogiảiquyếttranhchấpđốivớihợpđộngcógiátrịthấp; • nếuchúngtagiảmđược 15 ngàytrongthựchiệnthủtụcnhậpkhẩuvà 15 ngàytrongthủtụcxuấtkhẩu, thì GDP cóthểtăngthêmhơn 27 tỷ US$; • Vànhiềuviệccụthểkháccóthểlàm. • Cóthểlàmđược, nhưngphảicóquantâmthựcsựvàchỉđạotậptrung, thườngxuyêncủangườiđứngđầuchínhphủ. BàihọctổcôngtácthihànhLuậtdoanhnghiệptrướcđâycólẻvẫncòngiátrị.

GDP sẽthayđổithếnàonếunằmtrong top 10 về border trading?

Táicơcấu DNNN: cóthểlàmđượcnhữnggì? • Ápđặtmộtsốnguyêntắcthịtrường, như: • Ápdụnggiátrịtrườngcủavốn; Nhànướcphảilấylợinhuậnvớimứcítnhấtbằnggiáthịtrườngcủavốn; • DNNN đượctựchủhơntrongcơcấulạivốnvàtàisảntrongkhuônkhổmụctiêuvàcácchỉtiêuđãđịnh,.v.v… • Khidoanhnghiệpgặpkhókhăn, khôngbảotoànvàpháttriểnvốn, thualỗkhôngthanhtoánđượcnợđếnhạn, khôngtrảđủthuếchonhànước,.v.v…, thìngườiđạidiệnchủsởhữu, ngườiquảnlýphảibịthaythếchứkhôngphảilànhững can thiệpcủaChínhphủnhằmkhoanhnợ, giảmnghĩavụtrảnợ, bảolãnhpháthànhtráiphiếuđểtrảnợ, giảmthuếvànghĩavụnộpthuế,.v.v… • Nóitómlạilàphảiđểthịtrườngkhắcnghiệttrừngphạtbấtcứaimắcphảilỗilầm(dùkháchquan hay chủquan) trongquảnlývàđiềuhànhdoanhnghiệp. • Làmđượcnhưvậy, đãlàthayđổilớn!

Quản trị hiện đại: thiết lập cơ chế và tăng cường hiệu lực giám sát bên ngoài và giám sát nội bộ của chủ sở hữu

Giải pháp tái cơ cấu đầu tư công và tcc các tổ chức tín dụng: nhiệm vụ không dễ dàng! • phảithayđổichínhsáchphụchồităngtrưởngtheohướng “trọngcung”, thayvìloayhoay “quảnlýcầu”, và “tìmcáchkíchcầu”. • phảithiếtlậpđượcquytrìnhthốngnhấtthẩmđịnh, lựachọn, phêduyệtvàquyếtđịnhđầutưnhằmlựachọnđượcdựánđầutưcóhiệuquảkinhtếxãhộicaonhất. • ThayđổivaitròcủaChínhquyềnđịaphương, đổimớiphâncấptrungương – địaphươngtrongpháttriểnkinhtếxãhội. • táicơcấucácngânhàngyếukém, xửlýnợxấuvàkhắcphụctìnhtrạngsởhữuchéovẫntiếptụclàcácnhiệmvụtrọngtâmtrongmộtsốnămtiếptheo; Nhưng • Việccómộtđánhgiáđộclập, kháchquanhơnvềtiếntrình, kếtquảvàvấnđềcủatáicơcấuhệthốngcáctổchứctíndụnglàrấtcầnthiết. Vìrấtcầncótrảlờikháchquanvàđượcxãhội tin cậyđốivớihàngloạtcácvấnđềcơbản.

Liệu các giải pháp “kích cầu” như hiện nay có thể tạo ra phục hồi tăng trưởng bền vững? Hay phải TCC, thay đổi về phía Cung? XIN CÁM ƠN CÁC ANH, CHỊ VÀ CÁC BẠN!

Tái cơ cấu kinh tế: tiến độ, vấn đề và giải pháp