Środowisko przyrodnicze Ameryki Północnej i Południowej

1. Środowisko przyrodnicze Ameryki Północnej i Południowej

2. Ukształtowanie pionowe: Góry: Andy, Wyżyny: Brazylijska, Gujańska, Patagońska, Niziny: Amazońska, Orinoko, La Platy, Ameryka Południowa

3. Andy • Wypiętrzone w orogenezie alpejskiej, • Góry ciągną się wzdłuż Oceanu Spokojnego od zatoki Paria na północy po Ziemię Ognistą na południu, na przestrzeni ponad 9000 km, co sprawia, że jest to najdłuższy łańcuch górski na Ziemi • Składa się z wielu pasm górskich tworzących cztery, równoległe do siebie łańcuchy: Kordylierę Wschodnią, Centralną, Zachodnią i Nadbrzeżną, • Najwyższy szczyt- Aconcagua (6962 m n.p.m.),

4. Najwyżej położonym punktem jest szczyt Aconcagua w Argentynie (6959 m n.p.m.), • Najniżej położonym terenem jest obszar Laguna del Carbon na terenie Argentyny (105 m p.p.m.), • Średnia wysokość kontynentu wynosi 655 m n.p.m,

5. WYŻYNA BRAZYLIJSKA WYŻYNA PATAGOŃSKA • Wyżyna w południowej części Ameryki Południowej, w Patagonii, położona między wybrzeżem atlantyckim a pasmem Andów Patagońskich oraz na południe od rzeki Colorado. Na północy graniczy natomiast z Niziną La Platy, • Zajmuje powierzchnię ok. 520 tys. Km2, • Odznacza się budową płytową, opada terasowo ku oceanowi. Liczne głeboko wcięte doliny rzeczne dzielą ją na szereg płaskowyżów, tzw. Mesetas, • Na rzekach tworzą się liczne wodospady i porohy, • Głównymi rzekami są: Río Negro, Chubut, Deseado i Chico, • Wskutek suchego i surowego klimatu wyżynę porastają głównie stepy tzw. pampa, • Wyżynę pokrywa zróżnicowana sawanna, • W dolinach rzek rosną tzw. lasy galeriowe, • Na północno- zachodnim skraju wyżyny spotykamy salvę( wieczny zielony las równikowy), • Na północno-wschodnim terenie rośnie za to las podrównikowy tzw. caatinga, •  Na samym południu znajdziemy las araukariowy

6. WYŻYNA GUJAŃSKA • Wyżyna w północnej części Ameryki  południowe j między Niziną Orinoko a Niziną Amazonki, • Zajmuje powierzchnię ok. 1,2 mln km², • Wyżynę rozcinają liczne rzeki, tworząc liczne i wysokie wodospady, w tym najwyższy wodospad świata Salto Angel – 1054 m wysokości. Salto Angel Widok na górę Roraima na Wyżynie Gujańskiej

7. Do najdłuższych rzek należą: • Amazonka, • Orinoko, • Parana, • Największe jeziora: • Maracaibo, • Patos • Titicaca,

8. Według z jednych danych jest najdłuższą rzeką na świecie o długości 7004 km, Amazonka posiada największe dorzecze na świecie o powierzchni ok. 7 mln km2 Swój początek bierze w peruwiańskich Andach i do rzek źródłowych uważa się zazwyczaj Ukajali a mniejszym stopniu bierze się pod uwagę Maranon Na odcinku ujścia rzeki Javari do ujścia rzeki Rio Negro Amazonka zmienia nazwę na Salimoes Amazonka

9. ORINOKO • Długość 2736 km, powierzchnia dorzecza 869 tys. Km2, • Płynie wzdłuż granicy Wyżyny Gujańskiej. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego rozległą deltą  (powierzchnia 40 tys. km2), która szybko przyrasta, • Orinoko bierze początek w Serra Parima w południowej części Wyżyny Gujańskiej, po przebyciu zaledwie kilkuset kilometrów, spora już rzeka nagle dzieli się na dwa ramiona: jedno z nich kontynuuje poprzedni kierunek ku północnemu zachodowi i dalej okrąża Wyżynę Gujańską - to dalszy bieg Orinoko, drugie zaś ramię skręca ku południowemu zachodowi - to Casiquiare. Ta silnie meandrująca rzeka niebawem znów dzieli się na dwa ramiona, przy czym każde z nich uchodzi (w bardzo odległych od siebie miejscach) do Rio Negro (Czarnej Rzeki), jednego z największych lewobrzeżnych dopływów Amazonki.

10. Titicaca • Titicaca to największe słodkowodne jezioro w Ameryce Południowej, • Jezioro Titicaca znajduje się na wysokości 3812 m n.p.m., • Przeciętna głębokość jeziora wynosi od 140 do 180 m (maksymalna 281 m), • Ma 190 km długości i 80 km w najszerszym miejscu, • Powierzchnia jeziora wynosi 8372 km², • Ślady dawnej linii brzegowej świadczą o tym, że jezioro to było w przeszłości większe, Jezioro Titicaca, zdjęcie satelitarne, zrobione w kierunku południowo-wschodnim

11. MARACAIBO • Powierzchnia jeziora wynosi 14 343 km², •  Akwen w północno-zachodniej Wenezueli, • Średnia głębokość wynosi 60 m, natomiast maksymalna to 250 m, • Jest największą laguną na świecie. Przez wielu uważane za największe jezioro Ameryki Południowej. Jednakże geomorfologicznie jest ono częścią morza, ponieważ połączone jest cieśniną o długości 55 km z Zatoką Wenezuelską, a tym samym z Morzem Karaibskim i Oceanem Atlantyckim, Patos zdjęcie satelitarne jeziora Maracaibo • Jezioro lagunowe położone w południowo-wschodniej Brazylii, • Patos jest drugim co do powierzchni jeziorem Ameryki Południowej i największym jeziorem Brazylii, • Również jest drugą największą laguną na świecie, • Płytka laguna o powierzchnia 10,1 tys. km2, długość 240 km, szerokość 50 km,

12. ROŚLINNOŚĆ • wilgotne lasy równikowe, • roślinność wysokogórska, • lasy liściaste i mieszane strefy umiarkowanej, • roślinność śródziemnomorska, • stepy, • stepy wysokogórskie, • sawanny, • namorzyny

13. Wilgotne lasy równikowe • Taką formację roślinną w Ameryce Południowej nazywamy selvą • Występuje na wielkich obszarach w dorzeczu Amazonki, na północnych obszarach Wyżyny Brazylijskiej, północno-wschodniej części Niziny Orinoko, • Bujny las wysokopienny( do 60-70 m wysokości),wielowarstwowy z licznymi lianami, epifitycznymi storczykami i paprociami, • W dolinach zalewowych lasy są mniej bujne, mają mało lian, dużo epifitów, zwykle brak w nich runa leśnego, częste są natomiast rośliny wodne *epifity- porośla, rośliny samożywne rosnące na drzewach, głównie w lasach tropikalnych, wodę czerpią z pary wodnej zaś sole mineralne z rozkładających się tkanek roślinnych

14. Stepy • Stepy w Ameryce Południowej nazywamy pampą, • Występuje na terenie Argentyny od wybrzeża Atlantyku po zbocza Andów, obejmuje obszar 765 tys. km2, • W roślinności pampy dominują trawy drzewa należą do rzadkości i występują głównie wzdłuż brzegów niektórych rzek, Stepy wysokogórskie • Stepy wysokogórskie w Ameryce Południowej tzw. Puna, • Suchoroślowa formacja roślinna z kępkowymi trawami , roślinami poduszkowymi i krzewinkami , • występuje na półpustynnych wyżynach Peru, Boliwii, Argentyny i Chile Poduszka lepnicy bezłodygowej podczas kwitnienia

15. Sawanna • Zajmuje wielkie obszary centralnej Wyżyny Brazylijskiej, • Ta formacja roślinna składa się z takich roślin jak kolczaste krzewy i niskie ( do 25 m wysokości) drzewa(akacje i mimozy) i rośliny zielne( głównie trawy),

16. AMERYKA PÓŁNOCNA • Ukształtowanie pionowe • Góry: • Kordyliery, • Appalachy, • Wyżyny: • Meksykańska, • Wielkie Równiny, • Niziny: • Zatokowa, • Atlantycka, • Hudsońska ,

17. W Ameryce Północnej zaznacza się przewaga gór i wyżyn nad nizinami - średnia wysokość 781 m, • Najwyższym punktem jest McKinley(znany też jako Denali - 6194 m) na Alasce, natomiast najniższy znajduje się w Dolinie Śmierci (86 m p.p.m.), • Ponad 64% powierzchni leży powyżej 300 m,

18. Kordyliery Góry Skaliste • Długość 8000 km, • Szerokość 700-900 km na północy, do 1500 km w środkowym odcinku, 400-500 km na południu, gdzie dzielą się na dwa ramiona: zachodnie dochodzi do Przesmyku Panamskiego, wschodnie przez Antyle łączy się z Andami w Wenezueli, • Wyróżniamy wiele łańcuchów górskich: • - na zachodzie: Alaska, Góry Wrangla, Góry św. Eliasza, Góry Nadbrzeżne, Góry Kaskadowe, Sierra Nevada, Sierra Madre Zachodnie, • na wschodzie: Góry Skaliste, Sierra Madre Wschodnie, • W Kordylierach znajduje się najwyższy szczyt Ameryki Północnej - Mac Kinley (6194 m n.p.m.) Góry Nadbrzeżne Okolice Pemberton Góry Alaska

19. Appalachy • System górski we wschodniej części Ameryki Północnej, w USA i Kanadzie, • Długość: 2600 km, • Szerokość: 300-500 km, • Najwyższy szczyt to Mt. Mitchell- 2037 m n.p.m.

20. NIZINA ZATOKOWA • Nizina leżąca nad Zatoką Meksykańską na pograniczu USA i Meksyku, • Od północy ograniczają ją Appalachy (północny wschód) i Wielkie Równiny, •  Na południu graniczy z górami Sierra Madre Wschodnia, • Powierzchnia niziny jest falista, przecięta licznymi dolinami rzek: Missisipi z ujściem deltowym, Rio Grande i wieloma mniejszymi NIZINA ATLANTYCKA NIZINA HUDSOŃSKA • Nizina leżąca w Stanach Zjednoczonych nad Oceanem Atlantyckim,  • położona jest na wschód od Appalachów, • Nizina Atlantycka rozciąga się na ok. 3540 km długości, jej szerokość zaś waha się od 30 do 160 km, • Położona jest na wysokości do 100 m n.p.m , • Ciągnie się wzdłuż wschodniego i południowego brzegów Zatoki Hudsona, •  Długość niziny to około 1200 km, szerokość do 300 km, •  Obszar charakteryzuje się dużą ilością jezior,

21. WYŻYNY • Charakteryzuje się płaskim ukształtowaniem terenu i niemal wyłącznie trawiastą roślinnością, • Wielkie Równiny Obejmują pas o szerokości ok. 300 do 600 km i długości ok. 3500 km ciągnącą się na wschód od Gór Skalistych przez Kanadę po południową część Stanów Zjednoczonych, Meksykańska • Śródgórska wyżyna w południowej części kontynentu, położona na terytorium Meksyku i południowo-zachodniej części Stanów zjednoczonych, pomiędzy Sierra Madre Zachodnim i Sierra Madre Wschodnim, • Od południa wyżynę zamyka Kordyliera Wulkaniczna, • Powierzchnia. ok. 1,2 mln km², • Obszar jest częściowo bezodpływowy, częściowo zaś odwadniany – na północy ku wschodowi przez Rio Grande i jego dopływy, na południu ku zachodowi przez Rio Grande de Santiago Wielkie Równiny

22. Do najdłuższych rzek należą: • Mackenzie, • Missisipi, • Jukon, Największe jeziora: • Górne, • Huron, • Michigan,

23. Rzeki • Rzeka w centralnej i południowo-wschodniej części USA, •  Długość Missisipi wynosi 3778 km, zaś od źródeł jej dopływu Missouri 5969 km, • Powierzchnia dorzecza wynosi 3,2 mln km², • Za początek rzeki uznawany jest jej wypływ z jeziora Itasca w północnej części stanu Minnesota, • Rzeka uchodzi do Zatoki Meksykańskiej deltą o trzech głównych ramionach, Mackenzie • Długość rzeki wynosi 4241 km, • Powierzchnia dorzecza: 1760 tys. Km2, • Mackenzie wypływa z Wielkiego Jeziora Niewolniczego Missisipi z Missouri Delta Missisipi, zdjęcie satelitarne

24. Jezioro Górne •  Położone jest na pograniczu Kanady i USA, • Od wschodu dostęp mają stany: Michigan , Wisconsin i Minnesota, • Zajmuje powierzchnię 82,1 tys. km², z czego 28,8 tys. km² znajduje się w Kanadzie, • Długość jeziora wynosi 563 km, a szerokość 257 km, • Średnia głębokość to 147 m, z maksymalną głębiną 406 m, • Położone na wysokości 183 m n.p.m., jezioro ma najczystszą wodę z Wielkich Jezior, Jezioro Huron •  Składa się z czterech części: jezioro główne, zatoka Saginaw, zatoka Georgian i Przesmyk Północny, • Powierzchnia: 59570 km2, • Maksymalna głębokość: 229 m, • Położone jest na wysokości 176m n.p.m., Jezioro Michigan • Jezioro tektoniczno- polodowcowe, • Powierzchnia: 57757 km2, • Maksymalna głębokość: 281 m, • Położone jest na wysokości 176m n.p.m.,

25. Roślinność • Pustynie arktyczne, • Tundra, • Tajga, • Lasy liściaste i mieszane strefy umiarkowanej, • Roślinność śródziemnomorska, • Wilgotne lasy równikowe, • Namorzyny, • Stepy, • Sawanny, • Pustynie i półpustynie

26. Roślinność strefy umiarkowanej ciepłej W strefie umiarkowanie ciepłej występują różnorodne lasy mieszane i liściaste, na obszarach o suchszym klimacie przechodzące kolejno w lasostepy (prerie), suche stepy i formacje półpustynne. Typowa dla strefy podzwrotnikowej roślinność twardolistna występuje tylko w zachodniej części kontynentu, część środkową porastają formacje trawiaste, a wilgotną wschodnią - wilgotne, częściowo wiecznie zielone lasy. Głównymi formacjami strefy zwrotnikowej są pustynie i półpustynie. Na wschodzie pojawiają suche, widne lasy zwrotnikowe. W strefie podrównikowej prawie brak formacji sawannowych, przeważają tu okresowo wilgotne lasy. Preria, nazwa stepu północnoamerykańskiego, zajmującego wnętrze kontynentu od ok. 90° długości geograficznej wschodniej do Gór Skalistych i od Kanady do Teksasu.Rozróżnia się trzy zasadnicze typy prerii:1) Prerię typową, występującą przy opadach ok. 750 mm rocznie, na glebach typu czarnoziemów. Tworzą ją trawy kępkowe do 120 cm wysokości.2) Prerię łąkową, pojawiającą się wtedy, gdy opady sięgają 1000 mm rocznie, złożoną z traw wysokich. Miejscami pojawiają się drzewa (lasostep), gleby również czarnoziemne.3) Prerię niską, na terenach o opadach 400 mm rocznie, na glebach nieprzepuszczalnych, zwięzłych, tworzoną przez trawy niskie, o wysokości 10-20 cm, kępkowe, z lukami pomiędzy kępkami.