Klasyfikacja zjawisk afektywnych

1. dr Tomasz Czub Klasyfikacja zjawisk afektywnych

2. Klasyfikacja procesów afektywnych • Afekt • Emocja • Uczucie • Nastrój

3. Afekt - jako termin ogólny używany jest wymiennie z takimi terminami jak: emocjonalność, emocje, uczucia, nastrój.

4. Afekt(1) Nagła reakcja emocjonalna, o silnym natężeniu, np.: przerażenie, wściekłość, rozpacz. Afekt to bardzo intensywne, krótko trwające uczucie (Sł. Psychol.) Afektami nazywają się stany uczuciowe o wielkiej sile, które mącą do głębi całe życie duchowe i powodują chwilowe zamroczenie umysłu(Witwicki, 1947).

5. Afekt (2) Titchener afektem nazwał podstawowy wymiar stanów uczuciowych: przyjemność – przykrość. Afekt to prosta reakcja oceniająca, którą charakte- ryzuje tylko pobudzenie i znak(dodatni / ujemny).

6. Afekt - specyficzna reakcja oceny bodźców (przedmiotów, sytuacji, zachowań, procesów wewnętrznych, itp.) jako pozytywnych lub negatywnych, która przejawia się w formie subiektywnego poczucia przyjemności i przykrości (Reykowski, 1992).

7. Z doświadczeniami przyjemności iprzykrości ściśle wiążą się dyspozycje do określonego sposobu reagowania.

8. Doświadczenie przykrości (bólu psychicznego, cierpienia) • tendencja do przerywania kontaktu z wyzwalającym ją bodźcem i do dalszego unikaniatego bodźca (awersja) • negatywna ocena i negatywny stosunek do bodźca; przekonanie o jego negatywnej wartości

9. Doświadczenie przyjemności (satysfakcji, zadowolenia) • dążenie do podtrzymania kontaktu z wyzwalającym ją bodźcem (preferencja) • pozytywna ocena i pozytywny stosunek do bodźca; przychylność, aprobata • obiekty wywołujące poczucie przyjemności wyzwalają w człowieku potrzebę posiadania, poddania się ich oddziaływaniom

10. Dążenie do przyjemności i unikanie przykrości, to podstawowe siły napędowe człowieka

11. Afekt stanowi podstawowy komponent procesów motywacyjnych i emocjonalnych

12. Teoria afektu Tomkinsa • afekty - zbiór wrodzonych, z góry zaprogramowanych i genetycznie przekazywanych mechanizmów biologicznych • afekty - odpowiedzialnezanajwcześniejsze przejawyżyciaemocjonalnegou niemowląt; stanowią podłoże złożonych emocji inastrojów człowieka dorosłego Silvan Tomkins (1911-1991)

13. Program afektu • zmiany obwodowe: - skóra i mięśnie twarzy - wokalizacja - skóra i postawa całego ciała - systemy: oddechowy, krążenia, pokarmowy • zmiany w obrębie CUN - specyficzne zmiany pobudzenia - zmiany w przebiegu procesów psychicznych (spostrzeganie, pamięć, uwaga, myślenie)

15. Wzbudzanie afektów • każdy afekt wzbudzany jest przez specyficzny, wrodzony, możliwy do zdefiniowania bodziec • wrazz nabywaniem doświadczeń różnorodne bodźce zewnętrzne i wewnętrzne mogą zostać skojarzone z aktywnością danego afektu i mogą zacząć działać jako wyuczone wyzwalacze afektu

16. Emocje

17. Założenia koncepcji emocji podstawowych: • Są to emocje fizjologicznie elementarne i czyste (nierozkładalne) • Odnajdywane są u ludzi z różnych kultur i u wielu gatunków zwierząt • Pojawiają się od urodzenia lub w ciągu pierwszego roku życia

19. Kryteria wyróżniania emocji podstawowych (Izard): • są wrażane poprzez uniwersalne wzorce ekspresji mimicznej, rozpoznawalne w sposób jednoznaczny • posiadające specyficzny substrat neuronalny • mają wyraźnie odmienną jakość subiektywną

20. Kryteria wyróżniania emocji podstawowych (Plutchik) • przeżywane są zarówno przez człowieka jak i przez zwierzęta • mają adaptacyjne znaczenie w procesie walki o przetrwanie jednostki i gatunku

21. Punkt 0 http://www.charisma.org.uk/pix.htm

22. EMOCJE PODSTAWOWE

23. Kryteria wyróżniania emocji podstawowych (Ekman, 1994): • istnienie niezmienników w zdarzeniach poprzedzających pojawienie się emocji (mimo różnic indywidualnych i kulturowych) • automatyczny charakter oceny sytuacji • szybkie wzbudzanie • mimowolne powstawanie • krótki czas trwania • specyficzna aktywność układu nerwowego • występują u innych naczelnych • specyficzny wzorzec ekspresji mimicznej (niekonieczna cecha emocji) Paul Ekman

24. Emocje podstawowe (Ekman, 1994):rozbawienie, zadowolenie, podniecenie, zainteresowanie, duma z osiągnięć, ulga, przyjemność zmysłowa, gniew, strach, groza, pogarda, obrzydzenie, zakłopotanie, wstyd, poczucie winy, smutek

25. Uczucia

26. Czym są uczucia ? • wyższa forma emocjonalnego ustosunkowania człowieka do zjawisk rzeczywistości • w ontogenezie uczucia pojawiają się później niż sytuacyjne emocje • emocje trwają krótko i mają gwałtowny przebieg - uczucia to stany bardziej łagodne, które charakteryzuje względna trwałość

27. mają wartość motywacyjną - odpowiadają za ogólne ukierunkowanie działalności człowieka • normy, wartości i ideały mogą kierować zachowaniem człowieka tylko wtedy, kiedy staną się przedmiotem stałych uczuć • formowanie się stałych uczuć stanowi jeden z najważniejszych warunków rozwojuosobowości

28. uczucia organizują się w system hierarchiczny, w którym jedne uczucia zajmują wyróżnione miejsca, a inne pozostają tylko potencjalnymi i niezrealizowanymi tendencjami • treść dominujących uczuć stanowi ważną charakterystykę danej jednostki - pozwala określić dominującą motywację • uczucia, które osiągnęły wyjątkową siłę i podporządkowały sobie inne pobudki człowieka nazywane są pasją

29. Nastroje

30. Podstawowa różnica pomiędzy emocją a nastrojem dotyczy czasu trwania tych dwóch procesów: • emocje są krótkotrwałe (sekundy i minuty) • nastroje to procesy długotrwałe (godziny i dni) • jeżeli jakiś stan afektywny utrzymuje się tygodniami lub miesiącami, to należałoby mówić o zaburzeniach afektywnych

31. Nastrój od emocji różnią też przyczyny,jakie je wywołują: • emocje powstają pod wpływem konkretnych zdarzeń, myśli, czy wyobrażeń • nastroje mogą powstawać w wyniku zachwiania równowagi na poziomie procesów neurohormonalnych i biochemicznych • nastroje mogą też powstawać w wynikuczęstego przeżywania emocji o dużej sile

32. Nastroje mogą wpływać na przebieg emocji: • nastroje obniżają próg pobudzenia dla odpowiadających im emocji • jeżeli emocja pojawia się w trakcie odpowiadającego jej nastroju, to dużo trudniej wpłynąć na przebieg takiej emocji, trudniej poddać ją kontroli

33. Nastrój można charakteryzować, opisując trzy jego aspekty: • pobudzenie (nastrój podwyższony – obniżony) • znak (nastrój dobry/zły) • treść (np. niepokój, rozdrażnienie, tęsknota, przygnębienie)