GR Meerstad

1. GR Meerstad Bestuurlijke verantwoordelijkheid, juridische grondslag en organiserend vermogen WagenaarHoes Harry ter Braak en Thijs van den Broek Augustus 2008

2. Opzet • Wat troffen wij aan? • Meerstad, aanleiding en functie GR • Analyse • Samenwerking, ambiguïteit en belangen • Ons voorstel • Bestuurlijke verantwoordelijkheid • Juridische grondslag • Organiserend vermogen

3. Wat troffen wij aan: de aanleiding tot de GR • Ambitie van beide gemeenten is een integraal en ongedeeld Meerstad met eenheid van bestuur • Aanvankelijk leek wederzijdse grenscorrectie de manier om risicospreiding sterk te vereenvoudigen • De colleges konden echter op basis van criteria (bewoning, fysiek, sociaal en financieel) geen optimale grens vinden • Herindeling of een nieuwe gemeente is niet bespreekbaar resp. levensvatbaar • Daarmee komen colleges tot de slotsom dat samenwerking middels de WGR de meest passende bestuursvorm oplevert

4. Wat troffen wij aan: beoogde functie / vormgeving GR • Eenduidige gemeentelijke regie op de PPS: optreden als één gezamenlijke lokale overheid • Inhoud geven aan publiekrechtelijke verantwoordelijkheden • Maximale toedeling van bevoegdheden om daadkrachtig te kunnen opereren • Tijdelijke functie voor de duur van ontwikkeling (deelplannen van) Meerstad • Gelijkwaardige verhoudingen binnen de GR • Beperkt ambtelijk kernteam dat zoveel mogelijk van ambtelijke organisaties gemeenten gebruik maakt

5. Analyse: praktijk van samenwerking nu • Privaatrechtelijke beslissingen over de ontwikkeling van Meerstad worden genomen in de aandeelhoudersvergadering van de GEMM BV • De gemeenten afzonderlijk (en andere overheden) hebben hierin ambtelijk zitting middels de stichting zeggenschap • ‘Boven’ de aandeelhoudersvergadering zweeft het informele bestuurlijk overleg / platform • Het is nu soms onduidelijk hoe de besluitvorming over gezamenlijke ambtelijke stukken inzake beleid plaatsvindt • Er is geen sprake van een eenduidige sturingsrelatie tussen gemeenten en GEMM BV / bureau Meerstad

6. Analyse: belangen in samenwerking van de twee gemeenten Hoge investering ? Lage kwaliteit Hoge kwaliteit ? Lage investering Beide gemeenten willen invloed op de ontwikkeling van kosten in relatie tot kwaliteit. Het startpunt is voor beide gemeenten rechtsonder. Sluitende afspraken over hoe kosten van kwaliteit verdeeld worden, bestaan nog niet.

7. Analyse: ambiguïteiten • Paradox van het belang van de eigen positie tegenover de wenselijkheid van eenheid van bestuur • Paradox van een sobere GR organisatie versus een heldere aansturing van ambtenaren • Paradox tussen invloed willen en snelheid maken • Spanning tussen democratische legitimatie nu en straks Het opstellen van een takenlijst lost bovenstaande ambiguïteiten niet op. Wat bijzonder nodig is: • Professioneel handelende bestuurders en ambtenaren • Stevige directeur Gemeenschappelijke Regeling • Voortdurend maximaal de-compliceren

8. GR Meerstad Bestuurlijke verantwoordelijkheid Juridische grondslag Organiserend vermogen Ons voorstel: drie dimensies van de GR • Aan de bovenkant is de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de GR Meerstad van belang • Aan de onderkant gaat het om het invullen van die verantwoordelijkheid door op de juiste wijze bevoegdheden toe te kennen en taken te laten uitvoeren in samenhang met andere partijen betrokken bij Meerstad Slochteren Groningen Bureau Meerstad Provincie Grondbank …

9. Ons voorstel: bestuurlijke verantwoordelijkheid • Organiseer bestuurskracht door het DB te laten functioneren als democratisch gelegitimeerd bestuur / bevoegd gezag (dat alles doet wat daartoe nodig is, w.o. ook inspraak burgers organiseren en hanteren) • Organiseer de GR als een transparant en slagvaardig bestuurlijk platform dat een maximale afweging van belangen plaats laat vinden • Het DB beslist om al of niet gezamenlijkheid in beleid en uitvoering te creëren: discussie op het juiste niveau • De opgave van het bestuur van de GR is om de verhouding tot andere partijen af te bakenen • Het bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling bepaalt in overleg met de beide gemeenten bij welke onderwerpen ze wel en niet (ambtelijk) betrokkenheid van de gemeenten organiseren • Voor een slagvaardig bestuur kan het raadzaam zijn om een externe voorzitter aan te wijzen

10. Ons voorstel: juridische grondslag • Het DB bestaat uit wethouders van beide gemeenten, het AB bestaat uit raadsleden van beide gemeenten (paritaire samenstelling) • Alle bevoegdheden t.a.v. de publiekrechtelijke taken voor de ontwikkeling van Meerstad gaan over naar de GR • Dat heeft de volgende wettelijke basis: • WRO, woningwet, gemeentewet, milieuwet, wegenwet, etc. • Bevoegdheden worden vastgelegd in de gemeenschappelijke regeling die tussentijds aangepast kan worden • Publiekszaken, werk en inkomen, etc. blijven bij de gemeente • Privaatrechtelijke taken blijven bij de gemeente(raad), gemeenten houden zitting in de AVA • Voorzieningen worden door gemeenten als productiehouder of middels bureau Meerstad gerealiseerd

11. Beleidsmatig Afstemming OOV Wegen / verkeer / OV Economische Zaken (retailvisie) Voorzieningenvisie: onderwijs, cultuur, recreatie en welzijn Wet Milieubeheer / duurzaamheid Ruimtelijke ordening / woningwet: bestemmingsplannen Uitvoering Tijdelijk beheer wegen / paden / etc. Beheer openbare ruimte Tijdelijke uitvoering milieubeheer (afval, riool) Uitvoering woningwet / RO: vergunningen en bouwverordening Toezicht / handhaving Bouw huisvesting i.h.k.v. voorzieningenvisie Ons voorstel: in GR uit te werken ‘takenlijst’

12. Ons voorstel: organiserend vermogen - structuur • De inrichting van de GR moet zo eenvoudig mogelijk zijn, afwijkende keuzes moet je uitleggen, maak maximaal gebruik van de bestaande organisaties • Het AB en DB beschikken over een minimaal ambtelijk apparaat; 1 secretaris, 1 controller en indien nodig ondersteuning middelen en beleidsregisseur(s). • Het organiserend vermogen kan op basis van de volgende ordeningscriteria tot stand komen: • Beschikbaarheid van medewerkers • Kwaliteit van medewerkers • Gewenste invloed op resultaat / proces • Kosten van inhuur

13. Ons voorstel: grondgebied geen criterium • Het uitgangspunt is Meerstad kwaliteit en geen versnippering door deelplannen heen • De fysieke locatie van te ontwikkelen beleid of uitvoering is zodoende geen criterium bij het kiezen van ambtenaren voor een taak • Gemeenten houden invloed door aan te geven bij welke belangrijke ontwikkelingen ze per se betrokken willen worden • Wel van belang om tijdig inzicht te ontwikkelen om aan adequate capaciteitsplanning te doen

14. Ons voorstel: organiserend vermogen - werking • Verzoeken voor beleid of uitvoering komen eerst terecht bij de secretaris van de GR: de-compliceer maximaal • Het kan handig zijn de ambtelijke organisatie van de GR in te laten trekken bij bureau Meerstad • Een kwartiermaker kan vooruitlopend op de definitieve vorming van de GR al stappen maken om het organiserend vermogen van de GR vorm te geven • Aanleren van discipline (professioneel) dat de GR gaat over beleid en uitvoering in Meerstad, geen ‘schaduworganisatie’ opbouwen binnen de eigen gemeente • Het DB heeft frequent overleg, andere overleggen volgen uit de overgedragen taken. Met vakafdelingen van beide gemeenten afspraken maken over portefeuillehouder overleg.

15. Ons voorstel: overdracht • Overdracht van voorzieningen en / of taken door GR aan gemeenten gebeurt op het moment dat sprake is van een ‘stabiele situatie’ • Een stabiele situatie houdt in dat gefundeerd inzicht bestaat in de investeringen en toekomstige kosten • De oplevering van een voorziening, wijk of deelplan kan dus losstaan van het moment van overdracht • Verrekening van kosten door de GR vindt na afloop van een vastgestelde periode plaats (zie advies E&Y)