6360 SAYILI ONÜÇ İLDE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ VE YİRMİALTI İLÇE KURULMASI İLE

1. T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI 6360 SAYILI ONÜÇ İLDE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ VE YİRMİALTI İLÇE KURULMASI İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN Okay MEMİŞ Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Esk.Gnl.Md.Yrd.-Hukuk Müşaviri Aralık 2012 İzmir

2. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Bu Kanun’la; • Mevcut büyükşehir belediyelerinin sınırı il sınırına genişletilmektedir. • İl toplam nüfusu 750.000’in üzerinde olan illerin il belediyeleri, sınırları il mülki sınırları olmak üzere büyükşehir belediyesine dönüştürülmektedir. • Büyükşehirlerdeki il özel idarelerinin, belde belediyelerinin ve köylerin (orman köyleri dahil) tüzel kişilikleri kaldırılmaktadır. • Büyükşehire dönüştürülecek illerde 24 yeni ilçe (2 ilçe de Zonguldak’ta) kurulmaktadır. • Nüfusu 2000’in altında olan 559 belde belediyesinin tüzel kişiliği sona erdirilmektedir. • Yerel yönetimler alanında yaşanan bazı sorunların giderilmesi amacıyla yerel yönetimlerle ilgili kanunlarda çeşitli değişiklikler yapılmaktadır.

3. KANUNDA ÖNGÖRÜLENLER İl belediyeleri ilk mahalli idareler seçimi ile birlikte büyükşehir belediyesine dönüştürülmektedir.

4. YENİ BŞB’LERDE TÜZEL KİŞİLİĞİ KALDIRILAN BELDE VE KÖYLER

5. MEVCUT BŞB’LERDE TÜZEL KİŞİLİĞİ KALDIRILAN BELDE VE KÖYLER

6. TÜZEL KİŞİLİĞİ KALDIRILAN BELDE VE KÖYLER

7. BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİ

8. YENİ BÜYÜKŞEHİRLERİN İLÇE BELEDİYELERİ

9. KARŞILAŞTIRMALI GENEL TABLO *2011 TÜİK ADNKS VERİLERİNE DAYANILARAK HAZIRLANMIŞTIR.

10. YENİ DURUMDA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİS ÜYE SAYILARI

11. BŞB’LERİNİN GBVG’NDEN ALDIĞI PAY • MEVCUT DURUM: BŞB sınırları içerisinde toplanan GBVG tahsilatının %5’i büyükşehir belediyesi payı olarak ayrılmaktadır. Maliye Bakanlığı bu payın; • %70’ini doğrudan ilgili büyükşehir belediyesine; • %30’unu ise havuzda toplayarak tüm BŞB’lere nüfuslarına göre dağıtmaktadır. • YENİ DURUM: İl genelinde toplanan GBVG’nin %6’sı BŞB payı olarak ayrılacaktır. Maliye Bakanlığı bu payın; • %60’ını doğrudan, • Kalan %40’ını bir havuzda toplayarak; • %30’unu yüzölçümüne göre, • %70’ini nüfusa göre • dağıtacaktır.

12. BÜYÜKŞEHİR İLÇELERİNİN GBVG’NDEN ALDIĞI PAY • MEVCUT: Türkiye genelinde toplanan GBVG’nin %2,50’si nüfus esasına göre, mevcut büyükşehir ilçe belediyeleri payı olarak ayrılmaktadır. İller Bankası bu payın; • %10’unu bağlı idareye; • %30’unu büyükşehir belediyesine; • %60’ını da ilçe belediyesine • dağıtmaktadır.

13. BÜYÜKŞEHİR İLÇELERİNİN GBVG’NDEN ALDIĞI PAY • YENİ DURUM: Türkiye genelinde toplanan GBVG’nin %4,50’si büyükşehir sınırları içindeki ilçe payı olarak ayrılacaktır. İller Bankası bu payın; • %10’unu yüzölçümüne, %90’ını nüfusa göre hesaplayarak ilçe payını belirleyecektir. • Belirlenen ilçe payının: • %10’u bağlı idare payı olarak; • %30 ’u büyükşehir belediyesi payı olarak; • %60’ı da ilçe payı olarak dağıtılacaktır.

14. ÖZEL İDARELERİN GBVG’NDEN ALDIĞI PAY • MEVCUT: Türkiye genelinde toplanan GBVG’nin % 1,15’i İl Özel İdare payı olarak ayrılmaktadır. İller Bankası bu payın: • % 50’lik kısmını nüfusa; • % 10’luk kısmını illerin yüzölçümüne; • % 10’luk kısmını illerin köy sayısına; • % 15’lik kısmını illerin kırsal alan nüfusuna; • % 15’lik kısmını illerin gelişmişlik endeksine • göre dağıtmaktadır. • YENİ DURUM: • İl Özel İdarelerinin GBVG tahsilatından aldıkları pay % 0,5’e düşürülmekte; • 29 ilde il özel idare teşkilatları kaldırılmakta; • Kalan 52 il özel idaresine aynı kriterlere göre ödenek dağıtılması öngörülmektedir.

15. GBVG'DEN MAHALLİ İDARELERE AKTARILAN PAYLAR VE ORANLAR

16. BELEDİYELERE AKTARILACAK İLAVE KAYNAK (KANUNUN GETİRDİĞİ MALİ YÜK) • Bu tasarı ile getirilen: • 13 büyükşehir belediyesi kurulması, • 14 büyükşehir belediye sınırının değiştirilmesi, • % 5’lik payın % 6’ya çıkarılması, • Devredilecek personelin oluşturacağı mali yük hesaplanmamıştır. • Köy Hizmetlerinden özel idareler ve belediyelere devredilen personelin ücretleri için 2011 yılında Maliye 29 ilde 751 milyon kaynak aktardı.

25. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Gelişmişlik endeksinden kaynaklanan adaletsiz dağıtımın önüne geçilmektedir. (5/2 md.) • Küçük belediyeler için öngörülen denkleştirme ödeneğiyeniden düzenlemektedir. (6/1 md.)

26. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Yeni kurulan ilçe belediyelerine, merkezi bütçe yedek ödenek tertibinden bir defaya mahsus olmak üzere GBVG’den alacakları aylık payın 3 katı kadar ilave kaynak aktarılacaktır. • İstanbul ve Kocaeli hariç, büyükşehir, büyükşehir ilçe belediyeleri ve bağlı idarelerin yatırım bütçelerinin en az %10 unu 10 yıl süre ile bu Kanun kapsamında belediye sınırlarına dahil olan yerleşim yerlerinin altyapı hizmetleri için ayırmaları ve kullanmaları zorunluluğu getirilmiştir.

27. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Büyükşehirlerde yeni bir ilçe belediyesinin kurulabilmesi için asgari 50.000 olan nüfus kriteri 20.000’e çekilmektedir. • Tüzel kişiliği kaldırılarak köye dönüşen belediyelerden bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Belediye Kanununun 8.maddesinde ki usule uygun olarak katılımla nüfusunu 2.000 in üzerine çıkaranlar tüzel kişiliklerini koruyacaklardır. • Tüzel kişiliği kaldırılarak köye dönüşen belediyelerin komşu oldukları il, ilçe ve nüfusu 2.000’in üzerindeki belde belediyelerine, belediye meclisi kararıyla mahalle olarak katılmaları kolaylaştırılmaktadır.

28. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Orman köylerinin ve köylüsünün hakları korunmuştur. • Tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüşen köy ve beldelerin mera, yaylak ve kışlak gibi hakları muhafaza edilmiştir. • Köy iken mahalleye dönüşecek yerlerdeki mevcut yapı stokları ruhsatlı hale getirilmiştir. • Tüzel kişiliği kaldırılan köylerde yapılacak ticari amaç taşımayan yapılar ile ilgili “Tip Proje” uygulaması getirilerek, vatandaşın proje bedeli gibi ek külfetlerin altına sokulmasının önüne geçilmiştir.

29. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Kanun ilk mahalli idareler seçiminde yürürlüğe girecek olup; • Mevcut köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği ilk mahalli idareler seçimine kadar devam edecektir. • Mevcut il özel idareleri, il ve ilçe belediyeleri de halihazır statülerini ilk mahalli idareler seçimine kadar sürdüreceklerdir. • Ancak, yeni ilçe kurulmasına ilişkin hükümler Kanunun yürürlüğe girmesiyle uygulanacaktır. • Belediyelerin bu Kanunla sorumluluk alanına giren yerleşim yerlerine talep halinde yetkisi dahilindeki her türlü hizmeti, seçimden önce de götürebilmesine imkan sağlanmaktadır.

30. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Kanunla tüzel kişiliği kaldırılan belediye ve köylerin, • Menkul ve gayrimenkulleri üstündeki tasarrufları, • Yeni personel istihdamı, • İmar uygulamaları ve • Borçlanmaları sınırlandırılmakta, • Ayrıca katılım sonrasında bunların paylaşımı da düzenlenmektedir.

31. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Tüzel kişiliği kaldırılan belediye, il özel idaresi ve köylerin personeli; • Öncelikle yeni kurulacak belediyelerde, • İhtiyaç fazlası olması durumunda Devlet Personel Başkanlığıaracılığıyla uygun kamu kuruluşlarında • İstihdam edilecektir. • Tüzel kişiliği ilk mahalli seçimde sona erecek belediyeler, il özel idareleri ve köylerin, • Aşırı borçlanıp, sahip olduğu menkul ve gayrimenkulleri elden çıkarması, • keyfi imar uygulamaları, • engellenmektedir.

32. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Kapatılan il özel idareleri, belediyeler ve köylere ait personel, taşınır ve taşınmaz varlıklar ilgisine göre , • Bakanlıklara, • Bağlı kuruluşlara, • Büyükşehir Belediyelerine, • İlçe belediyelerine, • devredilmekte; • Kamu kuruluşlarının halen yürütmekte oldukları hizmetlerle ilgili taşınmazların bu kuruluşlara tahsisi düzenlenmektedir.

33. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyelere kadınlar ve çocuklar için konuk evleri açma zorunluluğu getirilmektedir. • 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları Ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunda öngörülen değişiklikle muhtar seçimlerinde muhtar ve azaların isminin aynı oy pusulasına yazılmasını düzenlemektedir.

34. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etmek ve yıkmak görevi büyükşehir ilçe belediyelerine verilmektedir. • Büyükşehir belediyelerine, afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaların tahliye ve yıkma konusunda ilçe belediyelerinin her türlü talebini karşılaması zorunluluğu getirilmektedir. • Büyükşehir ve ilçe belediyelerine tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilme imkânı getirilmektedir. • Belediyelere mabet yapma imkânı getirilmektedir. • Belediyelerin mabetlere içme ve kullanma suyunu ücretsiz veya indirimli bedelle vermesi düzenlenmektedir.

35. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyon, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanır. • Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri veya ilçe belediyelerinin kendi aralarında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilaf çıkması durumunda, büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya yetkili kılmaktadır. • Büyükşehir belediyeleri • Yolcu ve yük terminalleri • Mezarlıklar tesis etmek • Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak • Temizlik hizmetleri • Adres ve numaralandırmaya ilişkin • görevlerini meclis kararıyla ilçe belediyelerine devredebilmeleri veya birlikte yapabilmeleri düzenlenmektedir.

36. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Köyden mahalleye dönüşen yerleşim yerlerini ilçe merkezine bağlayan yolların yapım ve bakımı büyükşehir belediyesine verilmektedir. (7/1h md.) • Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin Koordinasyon Merkezleri toplantılarına üye olarak katılmaları düzenlenmektedir. (9/1 md.) • Gündemdeki konularla ilgili olarak üye olarak belirlenmeyen kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının temsilcilerinin de davet edilerek görüşlerinin alınması imkanı getirilmektedir. (9/1 md) • İmar mevzuatı uyarınca belediyelerin otoparkla ilgili olarak elde ettikleri gelirler tahsil tarihinden itibaren kırkbeş gün içinde büyükşehir belediyesine aktarılması ve büyükşehir belediyelerince bu gelirlerin sadece otoparkların inşasında kullanılması düzenlenmektedir.

37. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Anayasa Mahkemesi’nin 25/1/2007 tarihli ve E.: 2004/79, K.:2007/6 sayılı iptal kararı çerçevesinde büyükşehir belediyelerine kanunla verilen görevlerle sınırlı olarak, yurtiçi ve yurtdışında kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle birlikte ortak hizmetler ve projelerle ilgili harcama yapma imkanı getirilmektedir. (24/1 md.) • Belediyelerin şirketlerine ihalesiz verdiği otopark, büfe ve çay bahçelerinin üçüncü kişilere devri halinde Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olacağı düzenlenmektedir.

38. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Belediyelere, belediye mücavir alan sınırlarında kuruluş izni verilen alanda tesis edilecek elektronik haberleşme istasyonlarına kent ve yapı estetiği dikkate alınarak ücret karşılığında yer seçim belgesi verme yetkisi düzenlenmektedir.(15/1 md.) • Belediyelerin meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve odalar ile ortaklaşa hizmet projeleri yapabilme imkanı getirilmiştir.(75/1 md.)

39. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Belediyeler amatör spor kulüplerine ayni yardım yanında nakdi yardım da yapabileceklerdir, (ancak, sporu teşvik amacıyla yapacakları nakdi yardım bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın binde yedisini geçemez) • Belediyeler gençleri spora teşvik etmek amacıyla, spor malzemesi dağıtabileceklerdir, • Belediyeler, uluslararası müsabakalarda üstün başarı gösteren sporcuların yanında antrenörlerine ve uluslararası müsabakalarda başarı gösteren öğrencilere de ödül verebilecektir.

40. KANUNUN GETİRDİKLERİ • İl özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı yerlerde, Maden Kanunu ile Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanununa göre il özel idarelerine verilen yetki ve görevleri valilikler yerine getirecektir, • İl özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı yerlerde, Maden Kanunu ile Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanununa göre alınan; Devlet hakkı ve gelirler, Harçlar, idari para cezaları ve Teminat iratları, genel bütçeye aktarılacaktır.

41. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Kapanan il özel idaresi, belediye ve köylerin personel, taşınır ve taşınmazları ile hak alacak ve borçlarının ilgisine göre devrini yapmak, belediye ve il özel idaresinde oluşan istihdam fazlası personeli tespit etmek üzere, illerde devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonu kurulmaktadır. • -Bu komisyon, vali yardımcısının başkanlığında ilgili belediye başkanlarının ve valinin uygun göreceği kurum ve kuruluşun temsilcilerinden oluşur. • - Komisyona yardımcı olmak üzere, valinin görevlendirmesiyle alt komisyonlar da kurulabilir.

42. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Komisyonlarca paylaştırma işlemi seçimden önce tamamlanacak devir işlemi ilk mahalli idareler genel seçimi itibarıyla uygulanacaktır, • Belediyelerde ve özel idarelerde devirler sonucu oluşan ihtiyaç fazlası personelin tespiti ve kamu kurumlarına devrineilk mahalli idareler genel seçiminden sonra başlanacaktır, • Tüzel kişiliği kaldırılan il özel idaresi, belediye veya köy tüzel kişiliklerine şartlı olarak bağışı yapılan taşınır ve taşınmazların devrinin yapıldığı kurum veya kuruluş, bu taşınır veya taşınmazların bağış amacına uygun olarak kullanılmasını sağlayacaktır.

43. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Tüzel kişilikleri kaldırılan il özel idarelerinin her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları Komisyon kararıyla ilgisine göre; büyükşehir belediyesine ve bağlı kuruluşuna veya ilçe belediyesine veya Bakanlıklara, valiliklere veya yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığına devredilecektir, • Maliye hazinesine devredilen taşınmazlar Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla kullanmakta olan kurumlara tahsis edilmiş sayılır, • Tüzel kişilikleri kaldırılan il özel idarelerinin personeli de Komisyon kararıyla ilgisine göre yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, büyükşehir belediyesi, bağlı kuruluşu veya ilçe belediyesine devredilecektir.

44. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Nüfusu 2.000 ‘nin altında olduğu için kapanarak köye dönüşen belediyelerin sahip oldukları personel, taşınır ve taşınmazları ile hak alacak ve borçları il özel idaresine devredilecektir. • Ancak köy halkının ihtiyaç duyacağı taşınır ve taşınmazlar Komisyon kararıyla köy tüzel kişiliğine bırakılacaktır, • Köye dönüşen belediyeler için 5779 sayılı Kanun uyarınca verilen paylar, 5 yıl süreyle ilgili il özel idarelerine gönderilmeye devam edilecektir, • İlbank A.Ş tarafından söz konusu belediyelerin kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçları bu paydan ödenecektir.

45. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Büyükşehirlerde tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köylerin personeli, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları Komisyon kararıyla ilgisine göre; büyükşehir belediyelerine, bağlı idarelerine, ilçe belediyelerine, Bakanlıklara(hazineye) devredilecektir, • Büyükşehire dönüşen il belediyelerinin her türlü taşınır ve taşınmaz malları ile personeli büyükşehir belediyesi, bağlı kuruluş ve ilçe belediyesi arasında Komisyonca paylaştırılacaktır.

46. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Tüzel kişiliği kaldırılan köylerde, 2464 sayılı Kanununa göre alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 5 yıl süreyle alınmayacaktır, • Bu yerlerde içme kullanma suları için alınacak ücret 5 yıl süreyle en düşük tarifenin % 25 ini geçmeyecek şekilde belirlenecektir.

47. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Bu Kanunla büyükşehir ilçe belediyesi olan belediyelerce yürütülen; • su ve kanalizasyon, • katı atık toplama ve bertaraf, • ulaşım ve toplu taşıma, • her çeşit yolcu ve yük terminalleri, • toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetleri • ile ilgili personel, her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçları Komisyonca ilgisine göre büyükşehir belediyesiyle bağlı kuruluşu arasında paylaştırılacaktır.

48. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Valiler tarafından il genel meclisi toplantı gündemine önerilen hususların meclisin ilk toplantısında ele alınması sağlanmaktadır. (13/1 md.) • Belediye Kanunundaki düzenlemeye paralel olarak, özel idare dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarından denetim komisyonuna görevlendirilen kamu görevlileri ile kamu personeli dışındaki diğer uzman kişilere (66,18 TL) (128,80 TL/193,20 TL) çalışmaları karşılığı günlük belli bir ücret ödenmesine imkan sağlanmaktadır. (17/2 md.) • Özel idare genel sekreterinin encümenin doğal üyesi olması sağlanmaktadır. (25/1 md.) • Encümenin seçilmiş ve atanmış üyelerinin sayısı ikişer azaltılarak encümen üye sayısı 11’den 7’ye düşürülmektedir. (25/1 md.)

49. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Özel idarelerde ihale komisyonu olarak görev yapan ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre ihale komisyonu olarak eksiksiz toplanması gereken il encümeninin, salt çoğunlukla toplanıp salt çoğunlukla karar almasına imkan sağlanmaktadır. (27/2 md.) • Bütçe tasarısının özel idare organları arasındaki sorunlar nedeniyle süresi içerisinde kesinleşmemesi halinde konunun İçişleri Bakanlığı tarafından çözüme kavuşturulması düzenlemektedir. (45/2 md.)

50. KANUNUN GETİRDİKLERİ • Belediyelerce • Yol Harcamalarına • Katılma Payının alınmasının meclis kararına bağlanması düzenlenmektedir.(su ve kanalizasyon harc kat pay gnl.kurlda kalktı) • 5682 sayılı Pasaport Kanunu’ndaöngörülen değişiklikle büyükşehir belediye başkanları ve valilere diplomatik pasaport verilmesi düzenlenmektedir. • 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre motorlu taşıtlar vergisine tabi olan köylere hizmet götürme birlikleri de diğer kamu kurumları gibi muafiyet kapsamına alınmaktadır. (4/1 md.)