T.C. B İ L İ M, SANAY İ ve TEKNOLOJ İ BAKANLI Ğ I VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

1. T.C. BİLİM, SANAYİve TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ “Mikro Düzeyde Verimlilik Ölçümü (APC Modeli) ve Makro Düzeyde Çevresel Verimlilik İstatistikleri” TÜSİAD/SABANCI ÜNİVERSİTESİ REKABET FORUMU VERİMLİLİK ÇALIŞTAYI Serdal ERGÜN Özlem DURMUŞ Nazlı SAYLAM BÖLÜKBAŞ 30 Kasım 2012, İstanbul

2. Verimlilik Genel Müdürlüğü’nün Kuruluşu 1965 yılında 580 sayılı yasa ile kurulmuş olan Milli Prodüktivite Merkezi (MPM), 17 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 649 sayılı KHK ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde Verimlilik Genel Müdürlüğü olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

3. MPM’den VGM’ye Devredilen Kurumsal Kapasite, İşlevler, Programlar, Görevler • Verimlilik Ölçme, İzleme ve Değerlendirme • Verimlilik Araştırmaları • Verimlilik Eğitimi • Verimlilik Danışmanlığı • Basın - Yayın, Tanıtım ve Halkla İlişkiler • Uluslararası Çalışmalar • İllerde Verimliliği Artırma Projeleri (VAP) • Ulusal Temiz Üretim Programının Uygulanması

4. İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı Görevleri • Ekonominin tüm kesimlerinde, sektörlerden işletme düzeyine kadar uzanan bir kapsam içinde verimlilikle ve temiz üretimle ilgili göstergelerin oluşturulmasına yönelik çalışmalar yapmak, • Resmi İstatistik Programında yer alan verimlilik istatistiklerini oluşturmak, • Ulusal ve uluslararası düzeyde verimlilik karşılaştırmaları yapmak, sonuçlarını belirli aralıklarla ve uygun araçlarla yayımlamak, • Başta TÜİK, Merkez Bankası, Kalkınma Bakanlığı olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla verimlilik göstergelerine yönelik işbirliği yapmak ve ortak çalışmalar yürütmek, • İşletme düzeyinde verimlilik analizleri yapmak, geliştirilecek performans ölçüm sistemleri doğrultusunda, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde veri tabanları oluşturarak kıyaslama çalışmaları yürütmek, sonuçları yayımlamak,

5. Ulusal Verimlilik İstatistikleri Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri kullanılır. Kısa Dönemli İş İstatistikleri kullanılır.

6. Gösterge ve İstatistik Çeşitliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çalışmalar Makro düzeyde temiz üretim göstergeleri Ulusal düzeyde toplam faktör verimliliği ve sermaye verimliliği göstergeleri Bölgesel düzeyde verimlilik göstergeleri hesaplanması ve yayımlanması.

7. Türkiye İmalat Sanayi Temiz Üretim Göstergeleri Amaçlar: Üretimin doğal kaynak tüketimi ve çevresel bozunma gibi negatif dışsallıklarını verimlilik gösterge ve istatistiklerine dahil etmek, Sanayiye ilişkin çevresel-ekonomik istatistik boşluğunu doldurmak Kapsam NACE Rev.2, 4’lü kırılımda İmalat Sanayi Alt Sektörleri

8. Türkiye İmalat Sanayi Temiz Üretim Göstergeleri • Veri temini ve hesaplamalar • Göstergelerin yayınlanabilmesi için teknik altyapının oluşturulması • Göstergelerin RİP’e dahil edilmesi ve yayınlanması • 5. Aşama

9. OECD Yeşil Büyüme Göstergeleri Çevresel Verimlilik ve Kaynak Verimliliği • OECD, “Yeşil Büyümeye Doğru Raporu”, 2011 • 5 Ana Grupta, Toplam 25 Gösterge • 1. Grup: Ekonominin Çevresel Verimliliği ve Kaynak Verimliliği • OECD, “Yeşil Büyüme ve Kalkınmakta Olan Ülkeler Raporu”, 2012 • Doğal kaynaklar • Verimlilik artışı potansiyeli

10. OECD Yeşil Büyüme Göstergeleri

11. Yeşil Büyüme Göstergeleri Yayınlayan Ülkeler (Hollanda, Çek Cumhuriyeti ve Kore) Latin Amerika Ülkeleri (Meksika, Kolombiya, Kosta Rika, Ekvator, Guatemala, Paraguay)

12. EUROSTATAB Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri • 10 Ana Grupta, 100’den fazla gösterge • TÜİK tarafından izleniyor • 2. Grup: Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim (SÜT) • Alt Grup 1: Kaynak Kullanımı ve Atıklar • Alt Grup 2: Tüketim Kalıpları • Alt Grup 3: Üretim Kalıpları (tarımsal üretim)

13. EUROSAT ABSK Göstergeleri

14. Türkiye’de Veri Mevcudiyeti

15. Temiz Üretim Göstergeler Seti (Taslak) *: İlerleyen dönemlerdeverieksikliğiningiderilmesidurumundayayınlanacaktır

16. İmalat Sanayi Temiz Üretim Göstergeleri ile: İlerlemeyi ölçmek ve izlemek, Sektörel değerlendirmeler Uluslararası karşılaştırmalar Politika oluşturma, planlama ve uygulama süreçlerine bilgi desteğisağlamak

17. Mikro Düzeyde Verimlilik Ölçümü Amaç • İşletme düzeyinde verimlilik değişimlerinin ele alınan yıllar aralığında incelenmesi ve değerlendirilmesi, • Karşılaştırmalar yapılması ve verimlilik sorunlarının belirlenmesi. Verimlilik Ölçme Danışmanlıklarında Kullanılan Modeller • APC verimlilik ölçüm modeli, • RAPMODS-RAMSAY verimlilik modelleme sistemi, • WAINAI katma değere dayalı verimlilik analizi, • OMAX (OBJEKTİF MATRİS) modeli,

18. APC Verimlilik Ölçüm Modeli • Güney Afrika Cumhuriyeti Ulusal Verimlilik Enstitüsünün himayesinde ve Basil VonLoggerenberg’in önemli katkıları ile geliştirilmiş, • Amerikan Verimlilik Merkezine sunulmuş (1978), burada yeniden gözden geçirilip revize edilmiş, • Seminerler ile Amerikan firmalarına ulaştırılmış ve yaygın bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Önemi: • Verimlilik ve karlılık analizi olması • Karlılık değişimlerinin verimlilik değişimlerinden mi yoksa fiyat-maliyet hareketlerinden mi meydan geldiğini analiz etmesi

19. APC Modeli Teorik Altyapı 2000 Vida 0,05 TL 100 TL 1 Torna Makinesi 500 000 TL 500 000 TL Miktar Fiyat Değer 500 100 TL

20. Çıktı Değeri Satılan Miktar Birim Fiyat APC Modeli Teorik Altyapı “Verimlilik” “Karlılık” “Maliyet Kurtarma” Girdi Değeri Kullanılan Miktar Birim Maliyet

21. APC Modeli Uygulama Yöntemi • İhtiyacımız Olan Bilgiler: • Üretim sürecinde kullanılan girdilerin fiyat ve miktarları • Üretim süreci sonucunda ortaya çıkan çıktıların fiyat ve miktarları Tüm girdilerin kayıtlarını bulmak oldukça zordur. Ana girdi gruplarının kayıtlarına muhasebe kayıtlarından ulaşılmaya çalışılır.

22. Ana Girdi Grupları APC Modeli Uygulama Yöntemi İşçilik İlk Madde Malzeme Enerji Makine Ekipman Diğer

24. A x B = C D x E = F F / C = G E / B = H D / A = I

25. A x B = C D x E = F F / C = G E / B = H D / A = I

26. APC Modeli Uygulama Yöntemi

27. Değişim Oranları H sütunundaki bir sayının 1,08 çıkması o kalemin miktarındaki artışın %8 olduğu şeklinde yorumlanabilir. I sütunundaki bir sayının örneğin 0,92 çıkması ise o kalemin fiyatının %8 oranında azaldığı anlamına gelmektedir. APC Modeli Uygulama Yöntemi G sütunundaki bir sayının örneğin 1,10 çıkması ilgili girdinin değerinin bir yılda %10 arttığını göstermektedir.

28. APC Modeli Uygulama Yöntemi Performans Oranları Her bir alt girdi grubu değişim oranı, ilgili toplulaştırılmış çıktı grubu değişim oranıyla oranlanarak performans oranları elde edilmektedir.

29. =(b) / x

30. = ( c ) /x

31. = (a)/x

32. APC Modeli Uygulama Yöntemi Performans Oranları • Kârlılığın %5 arttığı, • Verimliliğin %2 düştüğü • Çıktı fiyatlarındaki değişimlerin girdi fiyatlarındaki değişimleri %7 oranında aşarak karşıladığı şeklinde yorumlanmalıdır.

33. APC Modeli Uygulama Yöntemi Performans Oranları • İşletmeler için bu oranların hepsinin 1’den büyük olması en arzu edilen durumdur. • Bu hem verimliliğin, hem kârlılığın arttığını; hem de fiyat artışlarından kazançlı çıkıldığını ifade etmektedir.

34. APC Modeli Uygulama Yöntemi Kârlılık Üzerindeki Parasal Etkiler Performans Oranlarının parasal olarak ne anlam ifade ettiğini gösterirler.

35. APC Modeli Uygulama Yöntemi Kârlılık Üzerindeki Parasal Etkiler = x

36. APC Modeli Uygulama Yöntemi Kârlılık Üzerindeki Parasal Etkiler = x

37. APC Modeli Uygulama Yöntemi Kârlılık Üzerindeki Parasal Etkiler

38. =[(a)-girdi değerinde değişim] x V1

39. =[(b)-girdi Miktarında değişim] x V1

40. =[y]-[x] [y] [x]

41. Örnek Uygulama

46. Çıktı Değerinde Değişim 1,11 Satılan Miktarda Değişim 1,10 Birim Fiyatta Değişim 1,01 APC Modeli Sonuçları “Karlılık”ta Değişim 1,02 “Verimlilik”te Değişim 1,12 “Maliyet Kurtarma”da Değişim 0,91 Girdi Değerinde Değişim 1,09 Kullanılan Miktarda Değişim 0,98 Birim Maliyette Değişim 1,11

47. APC Modeli Sonuçları Çıktı Miktarındaki Değişim +%10 Hasılattaki Değişim +%11 Çıktı Fiyatındaki Değişim +%1 Verimlilikteki Değişim +%12 Kârlılıktaki Değişim +%2 Fiyat Kurtarmadaki Değişim -%9 Girdi Miktarındaki Değişim -%2 Maliyetlerdeki Değişim +%9 Girdi Fiyatındaki Değişim +%11

48. Kârlılıktaki Değişim +%2 Verimlilikteki Değişim +%12 Fiyat Kurtarmadaki Değişim -%9 • İşletme fiyat hareketlerinden %9 zarar görmesine rağmen, • Sağladığı %12’lik verimlilik artışı sayesinde, • Kârlılığını %2 arttırabilmiştir.

49. Sonuç Grafiği

50. Teşekkürler…