TEMATY:

1. TEMATY: Epidemiologia próchnicy. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy. Prozdrowotne programy stomatologiczne.

2. Epidemiologia próchnicy • Choroba narządu żucia (najbardziej rozpowszechniona) • Ustalenia WHO • Okresowe badania epidemiologiczne • Jednakowe metody • Monitoring próchnicy

3. Epidemiologia próchnicy • Zalecenia WHO i FDI • Badania epidemiologiczne • Grupy wiekowe: 7, 12, 15, 35 – 44, 55-64, >74 • Liczba badanych jednej płci 25 – 50 osób

4. Epidemiologia próchnicy • Oznaczenia stanu uzębienia • Zęby stałe: P, U, W • Zęby mleczne: p, u, w

5. Epidemiologia próchnicy • P – ząb: • 1 lub kilka ubytków • Próchnica pierwotna i/lub wtórna • Z opatrunkiem tymczasowym • Miazga żywa lub martwa NIE ZALICZA SIĘ zębów: • Z plamami i przebarwieniami innego pochodzenia • Z niedorozwojem szkliwa

6. Epidemiologia próchnicy • U – ząb: • Utracony lub usunięty (z powodu próchnicy) • W uzębieniu mlecznym: brak zęba przed okresem fizjologicznej eksfoliacji • Utracony z powodu: • Urazu • Utraty podparcia kostnego • Wskazań ortodontycznych / protetycznych • Zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub okołowierzchołkowym

7. Epidemiologia próchnicy • W – ząb: • 1 lub więcej wypełnień • Bez próchnicy wtórnej • Pokryty koroną

8. Epidemiologia próchnicy • PUW (puw) w języku angielskim to: • DMF (dmf) • Decayed • Missing • Filled • Dawna nazwa PUW to: • Wskaźnik CER • Caries • Extractio • Reconstruction

9. Epidemiologia próchnicy • Liczby PUW (puw) dotyczące • zębów: • PUWZ (puwz); w języku ang. DMFT (dmft) [stosowane w badaniach epidemiologicznych] • Powierzchni: • PUWP (puwp)

10. Epidemiologia próchnicy • Liczba PUW (puw) > 0 = dana osoba JEST lub BYŁA dotknięta próchnicą • Przykład: • P=0, U=0, W=1 => PUW=1

11. Epidemiologia próchnicy Zależności pomiędzy liczbami P, U, W P W U

12. Epidemiologia próchnicy • Czynniki wpływające na liczby P, U, W: • Aktywność procesu próchniczego • Wiek • Płeć • Świadomość, przekonanie i zachowanie zdrowotne • Zaawansowanie promocji zdrowia i działań zapobiegawczych • Dostępność, osiągalność, akceptacja i solidność opieki stomatologicznej

13. Epidemiologia próchnicy • Obniżenie liczby PUW tylko przez DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE => zahamowanie wzrostu liczby P

14. Epidemiologia próchnicy • Liczba PUW (puw) dotyczy: • 1 lub kilku osób, dużej populacji • Średnia liczba PUW (puw): • P+U+W (p+u+w) / liczba osób

15. Epidemiologia próchnicy • Wskaźnik PUW (puw) Palmera i Kleina • Suma liczby PUW (puw) / liczba zębów charakterystyczna dla danego wieku • Frekwencja próchnicy • (liczba osób z próchnicą / liczba osób badanych) x 100 • Intensywność próchnicy • PUW / n • „n” to liczba osób z wartościami PUW > 0

16. Epidemiologia próchnicy • 3 szczyty (okresy) największej aktywności próchnicy • Wiek 4 – 8 lat – uzębienie mleczne • Wiek 11-18 lat – korony zębów stałych • Wiek 55 – 65 lat – korzenie zębów stałych • Wskaźnik leczenia uzębienia WHO (Dental Treatment Index) • W / (P+W)

17. Epidemiologia próchnicy • Wytyczone cele na początku lat 80` przez WHO i FDI na rok 2000 • 50% dzieci w wieku 5 – 6 lat wolne od próchnicy (zęby mleczne i stałe) • Średnia liczba PUW u dzieci 12 letnich niższa od 3 • 85% młodzieży w 18 r.ż. z pełnym uzębieniem • 50% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 35 – 44 lat • 25% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 65 lat i więcej

18. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy • Jasne i prawidłowe informacje na temat odzywiania i zdrowotności zębów • Zachęcanie pacjentów do bycia skutecznymi wzorcami przy poprawianiu zwyczajów żywieniowych swoich dzieci • Pomoc pacjentom w opracowaniu odpowiedniego dziennika spożycia żywności • Pomoc pacjentom w czytaniu etykiet na żywności

19. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy • Porady skierowane do odpowiednich grup ryzyka • Właściwe doradztwo żywieniowe • 3 regularne posiłki w ciągu dnia • Redukcja częstości jedzenia (zwłaszcza sacharozy) • Świadomość „ukrytych cukrów” • Unikanie lepkich słodkich produktów • Zachęcać matki do karmienia niemowląt piersią przez co najmniej pierwsze 6 m-cy • Unikać słodzonej wody oraz słodzonych mieszanek do karmienia dziecka butelką

20. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy • Właściwe doradztwo żywieniowe • W przypadku podawania słodzonych płynów należy stopniowo rozcieńczać do całkowitego wyeliminowania • Unikanie jedzenia w nocy po umyciu zębów • Działanie ochronne produktów mleczarskich ze względu na zawartość kazeiny • Stymulacja produkcji śliny poprzez żucie gumy bezcukrowej po posiłkach • Produkty spożywcze wymagające intensywnego przeżuwania  stymulacja produkcji śliny  potencjalna zdolność do remineralizacji

21. Prozdrowotne programy stomatologiczne • Metody szerzenia ochrony zdrowia: • Narracyjne - przedszkole, szkoła (nauczyciele, higienistki), gabinet (lekarze, higienistki) • Publikacje – broszury, gazetki, ulotki • Wizualne – plakaty, billboardy • Audiowizualne – telewizja, radio, internet

22. Prozdrowotne programy stomatologiczne • Świadczenia zdrowotne w zakresie jamy ustnej zaprojektowane zgodnie z potrzebami i dostępnymi zasobami • Profilaktyka • Wczesna diagnoza • Interwencja lecznicza • Świadczenia lecznicze • Świadczenia rehabilitacyjne

23. Prozdrowotne programy stomatologiczne • Promocja zdrowej diety • Profilaktyka chorób jamy ustnej i innych chorób związanych z używaniem tytoniu • Zapewnienie dostępu do czystej wody i poprawa warunków sanitarnych dla prawidłowej higieny jamy ustnej • Narodowe programy stosowania fluoru oraz jodowania • Profilaktyka onkologiczna • Profilaktyka, wczesna diagnoza oraz postępowanie z HIV/AIDS • Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia

24. Piśmiennnictwo: • Barnett L.V. Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek stomatologicznych. Wydanie I polskie pod redakcją M. Bladowskiego • Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny. Podręcznik dla studentów stomatologii. Wydanie III.