BİYOLOJİK SAVAŞ

1. BİYOLOJİK SAVAŞ Mesut ORTATATLI Yrd.Doç.Dr.Tbp.Alb. Tıbbi KBRN BD. Bşk.lığı 28 Ocak – 01 Şubat 2012

2. AMAÇ Düşmanını tanı, kendini tanı,yüzlerce savaşta tehlikeden korun Sun Tzu MÖ 500

3. Primum nil nocere Tıp Öğretisinin Kuralı

4. Önce kendini koru KBRN Kargaşasının Kuralı Dead Heroes Save No One !

5. Biyolojik Savaş • Mikroorganizmalar • Toksinler • Biyolojik Savaş Ajanı (BSA)

6. Tarihçe İlk ve Ortaçağ’da Moğol ve Arap orduları Vebadan ölen insanlar ve hayvan leşleri - Su Tatarların 14’üncü yüzyılda (1346–1347) Vebalı asker cesetlerini şehir surlarının üzerinden

7. Tarihçe • Çin-Japon savaşı (1930’lu yıllar) • Japonlar vebalı pireler Çin şehirleri üzerine • Mançurya’daki ‘’Unit 731’’ • Savaş mahkûmları üzerinde biyolojik ajan deneyleri

8. Tarihçe • Sverdlovsk, 1979 • 68/79 insanın ölmesi • Tokyo metrosu • 8 kez antraks ve botilismus (JAMA, May 12, 1999; 281, No. 18 /Science, 1994; 266: 1202-1208)

9. Tarihçe • 16 Eylül-25 Ekim 2001 • Şarbon sporlarıyla kontamine edilmiş mektuplar • 5/11 kişinin ölümü

10. Biyolojik Silahlar Sözleşmesi • 17 Haziran 1925 • 108 ülke imzalı Cenevre Anlaşması • 1972 • 103 imzalı “Biyolojik Silahlar Sözleşmesi” • Bakteri ve toksinlerin • Geliştirilmesi • Üretimi • Depolanması • Türkiye Cumhuriyeti • 26 Mart 1975

11. Biyolojik Savaş Ajanları • Elde edilmeleri ucuz ve kolay • Özellikle aerosol • Çok küçükdozlarda hastalık • Bulaşıcılığı yüksektir • Tedavisiz olgularda ölüm • Toplum üzerinde panik

12. Biyolojik Savaş Ajanları • Gizlenebilir • Biyoteknoloji, aşı ve ilaç üretimi, tarım ve hayvancılık • Genetik girişimler • Belirlenmeleri oldukça zor • Duyularla anlaşılmaz.

13. Biyolojik Savaş Ajanları • İnkübasyon süresi • Dost-düşman ayrımı yapamaz • Sağlam deriye nüfuz etmezler • Solunum veya sindirim yolu • Doğal bir epidemi ayrımı

14. Biyolojik Savaş Ajanları Fakirin Atom Bombası

15. Biyolojik Savaş Ajanları Fakirin Atom Bombası

16. Biyolojik Savaş Ajanları Anthrax salgını- Sverdlovsk/1979

17. Biyolojik Silah Saldırısı Nasıl Olur? • Büyük bir aerosol salınımı ile başlar. • Sessiz, görünmez ve kokusuzdur. • İlk bulgu günler sonra ortaya çıkabilir. • Olağan dışı bir epidemi

18. Biyolojik Savaş Ajanı-Doğal Epidemi Ayrımı • Birlikte yaşayan topluluklarda ani başlayan ve çok sayıda kişiyi etkileyen benzer hastalık tablolarının görülmesi, • Özellikle aynı aile veya aynı topluluk içinden gelen ensefilit olguları • Hemorajik mediastinit • Karaciğer enzim yüksekliği ile seyreden ağır pnömoniler • Yüksek ateş ve pıhtılaşma bozukluklarının bir arada görülmesi • Çok sayıda kişiyi etkileyen bulantı, kusma, diyare ve ateş yükselmesi

19. Biyolojik Savaş Ajanı-Doğal Epidemi Ayrımı • Çok sayıda açıklanamayan hastalık ve ani ölümler, • Hastalık etkeninin beklenenden daha ağır klinik tablolara neden olması veya rutin tedavisine cevap vermemesi, • Daha çok diğer bulaş şekli görüldüğü halde inhalasyon bulaşının olması gibi beklenmedik klinik formların görülmesi,

20. Biyolojik Savaş Ajanı-Doğal Epidemi Ayrımı • O bölge veya mevsimde görülmeyen hastalıkların gözlemlenmesi, • O bölgede bulunmayan bir vektörle bulaşan hastalıkların görülmesi, • Bir toplumda çok fazla aynı ya da farklı hastalıkların seri bir şekilde gelişmesi, • Yaş grubuna uygun olmayan hastalıkların görülmesi,

21. Biyolojik Savaş Ajanı-Doğal Epidemi Ayrımı • Mikroorganizmaların, genelde görülmeyen suş veya varyantının hastalık oluşturması veya beklenmedik bir antibiyotik rezistansına sahip olması, • Farklı zaman ve yerlerde aynı genetik yapıya sahip mikroorganizmaların salgın yapması, • Ortamda ajanın atılmasını sağlayan apareylerin bulunması.

22. Etkileri • İnsanlarda ve hayvanlarda salgın hastalıklar • Tarımsal ekosistemi, yabani yaşam faunası ve habitatını tehdit eder • Toprak, yüzey kontaminasyonu • Tarımsal sanayide ekonomik kayıp

23. Biyoterörizme Hazırlık 1. Tanıma; bölge sağlık personeli sıradışı hastalığı veya hastalık paternini tanıyacak durumda olmalıdır. 2. Cevap; Ulusal ve bölgesel sağlık kuruluşları biyolojik saldırıya hazırlıklı ve uyanık olmalıdır.

24. Hasta İzolasyon ve Korunma Tedbirleri

25. Hasta İzolasyon ve Korunma Tedbirleri

26. Hasta İzolasyon ve Korunma Tedbirleri

27. Hasta İzolasyon ve Korunma Tedbirleri

28. Biyolojik Atak ve Kampanya

29. Senaryo • 1970 yılında WHO’nun yaptığı bir çalışma; • 5 milyon nüfusa sahip şehir • 50 kg. şarbon basili • 250.000 kişide hastalık • 100.000 kişi ölecek • Toplam maliyetin 26.2 milyar dolar

30. Biyolojik Savaş Ajanları(CDC sınıflaması)

31. Bacillus anthracis • Aerop, Gram pozitif basil • Endospor oluşturur, • 2.5-10µm uzunluğunda, 0.5-2.5 µm kalınlığında • Kapsüllü • Non-hemolitik • Hareketsiz

32. Sporulasyon Dipikolinik asit (Ca++ şelatörü) Keratin benzeri sağlam bir yapı

33. Direnç ve Çevresel Etkileri • İskoçya açıklarındaki Gruinard adası • 36 yıl şarbon sporları ile kontamine • Adanın dekontaminasyonu; • 1979 - 1987 • 280 ton formaldehit • 2000 ton deniz suyu

34. ŞARBON (Anthrax, Milzbrant, Çoban çıbanı, Kara kabarcık) • Ot yiyen hayvanların hastalığı • İnsan infeksiyonu • Hayvancılık kaynaklı • Endüstriyel kaynaklı • Laboratuvar kaynaklı • Biyoterör kaynaklı

35. Epidemiyoloji • Tüm dünyada yaygın • Afrika ve Asya endemik • Türkiye’de yıllık; 350 -550 olgu

36. Türkiye’de Şarbon

37. Türkiye’de Şarbon Bayburt Samsun Çorum Ankara Eskişehir Yozgat Konya İçel Ardahan Kars Ağrı Erzurum Van Elazığ Bingöl Muş Urfa

38. Şarbon

39. Tedavi • Kinolonlar • Siprofloksasin 2 x 400 mg IV • Doksisiklin 2 x 100 mg • Penisilin 12 x 2 MÜ IV • Erirtomisin • Kloramfenikol • Tetrasiklinler • Gentamisin

40. Dikkat! • Trimetoprim/sülfometaksazol ve 3. kuşak sefalosiporinler etkisizdir.

41. Korunma • Direkt temasın engellenmesi: • Koruyucu eldiven, giysi • Cerrahi aletlerin sterilize edilmesi (glutaraldehit %2-4, formaldehit %5-10), • Kontamine giysilerin yakılması, • El hijyeni.

42. Kemoproflaksi Penisilin Doksisiklin Siprofloksasin 60 gün Penisilin Doksisiklin Siprofloksasin Aşı (0-2-4ncü hafta) + 4 hafta

43. Şarbon Aşısı

44. Şarbonda Aşı Endikasyonları • Laboratuvarda doğrudan mikroorganizma ile çalışanlar, • İthal hayvan derisi veya tüyleriile çalışanlar • Hastalığın sık görüldüğü coğrafyada, potansiyel infekte hayvan/hayvan ürünleri ile uğraşan kişiler, • Bakteriye maruz kalma riski yüksek veya biyolojik silah olarak kullanımı olası bölgelerde görevlendirilecek askeri personel

45. ÇİÇEK • Yüzyıllardan beri bilinen, bulaşıcı, mortalitesi yüksek, toksemi ve spesifik döküntü ile seyreden bir virus hastalığıdır. • Evrensel aşılamaya 1980 yılında son verildi.

46. ÇİÇEK • Tahminen Türkiye’de genç nüfus göz önüne alındığında toplumun ancak %20 kadarı bu hastalığa karşı bağışıklık kazanmış durumda • Kliniğinde iki dönem görülür; • Toksik dönem • Ekzantem dönemi

47. Çiçek Tedavisi • Hastalıktan ölüm oranı; %20-30’dur. • Hayvan deneylerinde Cidofovir adlı ilaç ilk 24 saat içinde verilirse etkili olabileceği görülmüştür.

48. Çiçekte Korunma • Cilt döküntüleri tamamen geçene kadar izolasyon gerekir. (3 hafta) • Solunum izolasyonu gerekir. Bunun için negatif basınçlı odalara, özel filtrelere gerek vardır. • Cilt teması da eldiven, elbise gibi koruyucu önlemlerle engellenmelidir. • İlk çiçek hastalığı tanısı koyulduğunda yakın temasta olan kişilerin 72 saat içinde aşılanması hastalığın hafif atlatılmasını sağlar.

49. Aşı • Tek korunma yolu etkin bir aşılama çalışmasıdır. Amerika’da halen 15 milyon doz aşı stoklanmış durumda olup, terörist saldırının ortaya çıkmasından sonra Nisan 2002’ye kadar 54 milyon doz aşı üretilmesi planlanmıştır.

50. Çiçekte Kötü Senaryo • Negatif basınçlı ve filtreli odalar hiçbir ülkede yeterli miktarda değildir. • Temas sonrası ilk 72 saat içinde yakın temas edenlerin aşılanması gereklidir, aşı dünyada sadece tek bir firma tarafından üretilmektedir. • İlk hasta ortaya çıktığında gerekli önlem alınmaz ise; 14 gün sonra meydana gelecek ikinci hastalık dalgası sonucu ilk hastaların hepsi en az 10 yeni kişinin infekte olmasına neden olacaktır.