Metody zbierania danych empirycznych

1. Metody zbierania danych empirycznych Wybór technik badawczych

2. Podstawa źródłowa • Dane wykorzystane w procesie badawczym muszą być zarejestrowane. Generalnie dane wykorzystywane w badaniach społecznych podzielić można na: • Wywołane przez badacza, • Dane zastane

3. Dane zastane Kompletny opis konkretnego problemu socjologicznego powinien zawierać interpretację zarówno danych zastanych, jak i wyników własnych badań empirycznych. Już na etapie wstępnego formułowania problemu badawczego warto sprawdzić „czy” oraz „jakie” dane zostały wytworzone (w ewaluacji proces ten określany jest mianem „desk-check”).

4. Rodzaje danych zastanych • Można wyróżnić dane zastane: • Prywatne (zawartość prywatnych, rodzinnych archiwów) • Urzędowe (dane gromadzone przez wszelkiego rodzaju instytucje publiczne, zarówno powołane w tym celu, jak i prowadzące taką działalność niejako przy okazji czy na potrzeby przydzielonych im zadań) • Ogólnodostępne (informatory, prasa itp.)

5. Czy dane zastane są pewne? • Należy pamiętać, że zazwyczaj badacz nie jest w stanie poznać procedur, mechanizmów i przebiegu zbierania danych. Może zapoznać się wyłącznie z efektem końcowym – czyli danymi. • Warto więc pamiętać o problemie: • Wiarygodności danych, oraz • Rzetelności danych zastanych.

6. Opracowanie danych zastanych • Opracowanie danych zastanych przebiega w kilku kluczowych etapach: • Określenie i scharakteryzowanie źródeł danych, • Określenie zakresu danych (selekcja), • Określenie procedur opracowania danych, • Określenie sposobów prezentacji danych. W sposobie opracowania i interpretowania danych zastanych ograniczają badacza wyłącznie zasoby i jakość danych, konieczność zachowania rzetelności badawczej oraz … jego/jej własna wyobraźnia.

7. Dane wywołane • Literatura przedmiotu podaje kilka sposobów klasyfikowania metod badawczych. Zasadniczo metody badawcze podzielić można na: • Ilościowe • Jakościowe • Generalnie wyróżnia się następujące metody: wywiad, eksperyment, obserwacja, socjometria, metoda badania dokumentów.

8. Metoda a technika • W ramach wyróżnionych metod stosowane są różne techniki badawcze. Zatem pojęcie metody badawczej jest zakresowo szersze od pojęcia techniki badawczej. • Np. w metodzie wywiadu klasyfikuje się techniki: • Wywiadu kwestionariuszowego, • Ankiety, • Wywiadu swobodnego, • Wywiadu biograficznego.

9. Techniki wg J. Lutyńskiego

10. Mocne i słabe strony badań jakościowych • Generalnie przyjmuje się, że metody i techniki jakościowe są bardziej trafne niż rzetelne: • Przydatne przy opisie konkretnego przypadku, • Ograniczają ryzyko wystąpienia artefaktu (czyli zjawiska poddanego pomiarowi, ale wywołanego samym procesem pomiaru); Jednocześnie: • Silnie ograniczają możliwości stosowania analizy statystycznej, • Wymagają dużego zaangażowania badacza.

11. Mocne i słabe strony badań ilościowych • Uważa się, że z kolei badania ilościowe charakteryzują się wyższą rzetelnością niż trafnością: • Przydatne przy opisie cech większej populacji (objęcie badaniem licznych zbiorowości), • Są wysoko wystandaryzowane; Aczkolwiek, należy pamiętać, że: • Brakuje często kontekstu (spłycenie problemu badawczego), • Pojawia się ryzyko wystąpienia artefaktów.

12. Najpopularniejsze techniki badawcze • Wśród metod ilościowych dominują: • PAPI (Paper and Pencil Interview) • Ankieta audytoryjna • CATI (Computer AssistedTelephone Interview) • CAWI (Computer Assisted Web Interview) • Wśród metod jakościowych zaś: • IDI (IndividualIn-Depth Interview) • FGI (Focus Group Interview) • Wywiad biograficzny • Obserwacja

13. Co zatem wybrać? • Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista. Wybór konkretnej techniki narzucają: • Zakres i charakter problemu badawczego, • Zakres i charakter prowadzonych analiz oraz wnioskowania, • Umiejętności i kwalifikacje badacza, • Czas oraz zasoby techniczno-organizacyjne projektu.