1 / 52

T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI. METROLOJİ VE STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAZIR AMBALAJLI MAMULLER VE LABORATUVARLAR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ. MEHMET TETİK ŞUBE MÜDÜRÜ. ANTALYA Ocak 2013. EĞİTİMİN AMACI. Bu eğitimin amacı:

biana
Download Presentation

T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI METROLOJİ VE STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜHAZIR AMBALAJLI MAMULLER VE LABORATUVARLAR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ MEHMET TETİK ŞUBE MÜDÜRÜ ANTALYA Ocak 2013

  2. EĞİTİMİN AMACI Bu eğitimin amacı: Hazır ambalajlanmış ürünlerle ilgili piyasa gözetimi ve denetimi yapan/yapacak personeli bilgilendirmektir. PGD’yi tamamlamada bir denetçinin genel kurallara ve gereken özel gereklere vakıf olması hedeflenmiştir. METROLOJİ VE STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

  3. HAZIR AMBALAJLI ÜRÜNLER 1.2 Litres 600 mL Net Wt: 250 g 15 g 200 g 200 mL Weight.... ...or Volume

  4. Hazır ambalajlanmış ürünlere dayanak oluşturan mevzuat AB’nin klasik yaklaşım direktifleridir. 1- Hazır Ambalajlı Mamullerin (HAM)Ağırlık Ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmelik (76/211/AT) 2- Ölçü Kapları Olarak Kullanılan Ölçü Şişelerine Dair Yönetmelik (75/107/AT) 3- HAM Dolum Miktarı ile İlgili Kuralların Belirlenmesine Dair Yönetmelik (2007/45/AT) MEVZUAT METROLOJİ VE STANDARDİZASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

  5. MEVZUAT Yürürlükten kaldırılan mevzuatlar: 75/106/AT Sayılı Direktif • Sıvıların metrolojik kontrolleri • Bazı şaraplar ve alkollü içecekler için zorunlu nominal miktarlar, • Bazı diğer sıvılar için opsiyonel nominal miktarlar, 80/232/AT Sayılı Direktif • Örgü ipleri için zorunlu nominal miktarlar, • Diğer ürünler için opsiyonel nominal miktarlar

  6. Yönetmelik hangi hazır ambalajları kapsıyor? Kapsam : Bu yönetmelik hazır ambalajlı ürünleri kapsar. Kapsam maddesi incelendiğinde; Önceden belirlenmiş bir eşit nominal miktara sahip olan hazır ambalajlar kg,g, l,cl,ml cinsinden ifade edilen hazır ambalajlar Miktarları 5g ve 10 kg veya 5 ml ve 10 l arasında olan hazır ambalajlar Bu ürünler e işareti taşıyabilir. HAZIR AMBALAJLI MAMÜLLERİN (HAM)AĞIRLIK VE HACİM ESASINA GÖRE NET MİKTAR TESPİTİNE DAİR YÖNETMELİK

  7. HAZIR AMBALAJLI MAMÜL NE? Tüketiciye satış amaçlı sunulmuş, ürün ve paketleme materyalinden oluşan, içindeki maddenin önceden belirlenmiş miktarının bulunduğu ve içinde bulunan ürün miktarının ambalajı açılmadan değişmeyecek olan ürünlü ambalajdır. YA DA Bir ürün ile bu ürünü içinde taşıyan ambalajdan oluşan, içerisinde belirli miktarlarda ürün bulunan, dolum işletmesinden çıkışlarında önceden belirlenmiş belirli değerleri taşıyan, üzerlerine ağırlık ve/veya hacim birimleri basılmış olan, satın alanın bulunmadığı bir yer ve zamanda ambalaj içerisine doldurulan ve ambalajı değiştirilemedikçe bu değerin değiştirilemediği paketlenmiş ve/veya kapatılmış ambalajlar içerisinde bulunan madde veya ürünü,

  8. e İşareti Ne Anlama Gelir? • Bir hazır ambalajın üzerindeki e işareti bu yönetmeliğin gerekliliklerine uygun olduğunu gösteren damgadır.(işarettir) Üreticilere sağladığı avantajlar; • Tek bir standart, • Doğru dolum damgası

  9. eişaretine ilişkin zorunlu gereklilikler nelerdir? - e işareti belirlenen biçimde ve en az 3 mm yüksekliğinde olmalıdır. - Nominal miktarının gösterildiği yerle aynı görüş alanı içine yerleştirilmelidir. (ihtiyari uygulamadır.) e işaretinin biçimi 2009/34/ATsayılı ölçü aletleri ve metrolojik kontrol yöntemleri hakkında yönetmelikte tarif edilmiştir.

  10. Hazır Ambalajlı ürünler Hangi Yolla Piyasaya Sürülür? 1- Her hazır ambalajın muhtevasının ambalajlama sırasında ölçülmesi, 2- Ambalajlama için miktar sisteminin kurulması,

  11. HAZIR AMBALAJLI MAMÜLLERİN (HAM)AĞIRLIK VE HACİM ESASINA GÖRE NET MİKTAR TESPİTİNE DAİR YÖNETMELİK (76/211/AT) Hazır ambalajların gerekliklerini karşılanmalarını sağlamak için metrolojik kontroller yapılmalıdır. Bu görevler, mevzuatın verdiği yetki ve sorumlulukla yapılır. Kontrollerin yapılabilmesi için: terminoloji, metrolojik gerekler, kontrolün istatiksel ilkeleri, genel ilkeleri bilinmelidir. Yönetmeliğin terminolojisi anlaşılabilmesi için bilmemiz gereken kavramların tanımları aşağıda verilmiştir.

  12. TANIMLAR Hazır ambalajlı üründe; Gerçek miktar : Bir hazır ambalajın gerçek ürün miktarı, yasal metroloji yetkilileri tarafından yapılan ölçümlerle belirlenir. Nominal Miktar : Hazır ambalajın içindeki ürün miktarıdır, ambalajlayan tarafından ambalajın üzerinde belirtilmelidir. Qn ile sembolize edilir. Müsaade edilebilir eksiklik : Negatif Hata olarak kabul edilir. Yönetmeliğin Ek 1’e ait tablo 1’ de nominal dolum miktarlarına göre müsaade edilen eksik dolum miktarları verilmiştir. T harfi ile sembolize edilmiştir.

  13. TANIMLAR Muayene partisi : Koşulların aynı olduğu varsayılan hazır ambalajların aynı anda üretilmesi kapsamında alınan tam miktarlardır. Ambalajlama materyali : Ürünün kullanılmasından sonra ürünün içindeki doğal maddeler hariç hazır ambalajdan geriye kalan her şeydir. Dara veya paketleme olarak da bilinir.

  14. HAZIR AMBALAJLI ÜRÜNLER İÇİN METROLOJİK GEREKLER Ortalama Gerekler: a)Bir muayene partisinde, ortalama muhteva, belirtilen (nominal) miktardan daha az olamaz, Bireysel Gerekler: b) Muhtevası TU1 değerinin altında kalan hatalı hazır ambalajların sayısı sınırlıdır. c) Muhtevası TU’2’den düşük hiçbir hazır ambalaj olamaz. Hazır Ambalajdaki ürünün gerçek miktarı nominal miktarı yansıtılmalıdır. Kabul edilebilir sapmalar olabilir. Hata sınırlarının altında kalan mamuller kusurlu hatalı hazır ambalajlı mamullerdir.

  15. HATALAR Müsaade edilebilir eksikliğe göre hesaplanan hata sınırları vardır. T1 hatası :Nominal miktardan müsaade edilebilir eksikliğin çıkartılması ile elde edilen değere T1 hata denir. T2 Hatası :Nominal miktardan müsaade edilebilir eksikliğin 2 katının çıkartılması ile elde edilen değere T2 hatası denir.

  16. 16

  17. METROLOJİK KONTROLE ÖRNEK Örnek 2 : Nominal dolum miktarı QN = 500 g olan çikolata için birinci alt sınır (TU1) ve ikinci alt sınırı (TU2) hesaplayınız.  QN = 500 g için T = QN x % 3 = 500 x %3 = 15 g TU1 = QN – T = 500 g – 15 g = 485 g TU2 = QN – 2xT = 500g– 2x 15 g = 470 g 17

  18. Fazla Dolum Nominal Dolum QN ______________________________________________________________ Üretim Zamanı[ h ] TU1 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ TU2 ________________________________________________________________ TU1 =QN – T TU2 =QN – 2T TU1 : Birinci alt sınır TU2 : İkinci alt sınır T : Tabloda belirtilen hata payı TU2 limiti altındaki hiçbir hazır ambalaja izin verilmez 18

  19. HAZIR AMBALAJLI MAMÜLLERİN GERÇEK DOLUM MİKTARLARININ ÖLÇÜM ŞARTLARI Hazır Ambalajlı Mamullerin gerçek dolum miktarı, tartı aletleri veya hacim ölçerler ile Doğrudan yöntemle veya ürünün sıvı olması halinde dolaylı bir yöntem olarak bu sıvının önce yoğunluğubulunarak hacim ölçülür. Bir hazır ambalajlı mamulün gerçek dolum miktarı, mamulün gerçekte tespit edilen kütle ve hacmidir. Nominal dolum miktarı hacim olarak verilen ambalajlı ürünlerin bütün kontrolleri 200C yapılmalı veya 20 0C göredüzeltilmelidir. Bir hazır ambalajlı mamulün gerçek dolum miktarının ölçülmesi sırasında yapılan hata, hazır ambalajlı mamulün nominal dolum miktarı için, müsaade edilen eksik dolum miktarının beşte birini aşamaz.

  20. HAZIR AMBALAJLI MAMÜLLERİN GERÇEK DOLUM MİKTARLARININ KONTROLÜ HAM kontrolleri numune alınarak yapılır. Bu kontrol iki kısımdan oluşur: Numunedeki her bir hazır ambalajlı mamulün gerçek dolum miktarını kapsayan kontrol Numunedeki bütün hazır ambalajlı mamullerin gerçek dolum miktarlarının ortalamasına ilişkin diğer bir kontrol

  21. HAZIR AMBALAJLI MAMÜLLERİN GERÇEK DOLUM MİKTARLARININ KONTROLÜ Elde edilen sonuçlar kabul kriterini karşılıyorsa kontrolü yapılan ürüne ait parti kabul edilir. Kontroller için İki çeşit numune alma şekli vardır. Tahribatsız muayene (Ekonomik ve pratik nedenlerden dolayı) Tahribatlı muayene ( Ambalajın açılmasını ve tahribini gerektiren muayenedir) Numune üretim bandından toplanacağı zaman muayene partisinin büyüklüğü, üretim bandının saatlik çıktısına eşit olacaktır. Muayene partisinin büyüklüğünde bir kısıtlama yoktur. Diğer hallerde parti büyüklüğü 10.000 hazır ambalaj mamul sayısı ile sınırlandırılmıştır. Not : Tahribatsız muayene tercih edilmelidir. Parti büyüklüğü 100 birimden az olan parti büyüklerinde tahribatlı muayene uygulanmaz.

  22. HAZIR AMBALAJLI MAMÜLLERİN DOLUM MİKTARLARIN KONTROLÜ Bu kontrollerin yapılması için; Tahribatsız muayene İkili muayene planı uygulanır. Parti büyüklüğüne göre numune sayısı: 30 50 80 adet olmak üzere hazır ambalajlı ürünün numunesi alınır. İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı kabul kriteriyle aynı yada düşükse parti kabul edilir.

  23. HAZIR AMBAKLAJLI MAMÜLLERİN DOLUM MİKTARLARIN KONTROLÜ İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı red kriteriyle aynı yada fazla ise: Bu parti red edilir. İlk numunedeki hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı kabul ve red kriteriyle arasında ise: Bu durumda ikinci bir numune kontrol edilir.Birinci ve ikinci numunelerde hatalı bulunan hazır ambalajlı mamullerin sayısı sayısı birlikte toplanır ve : Toplanan hatalı hazır ambalajlı mamullerin sayısı ikinci kabul kriteriyle aynı yada düşük ise: Parti kabul edilir. Toplanan hatalı ambalaj sayısı red kriteriyle aynı yada fazla ise: Kontrol edilen parti red edilir.

  24. TAHRİBATSIZ KONTROL İÇİN İKİLİ NUMUNE ALMA METODU 24

  25. TAHRİBATLI KONTROL İÇİN İKİLİ NUMUNE ALMA METODU 25

  26. PARTİ OLUŞTURAN HAM ORTALAMA GERÇEK DOLUM MİKTARININ HESAPLANMASI Aritmetik ortalama kullanılır. Hazır ambalajlı ürünlerin gerçek miktarlarının toplamının toplam hazır ambalaj sayısına bölümü ile bulunur. Ortalama aşağıdaki formülle hesaplanır. Standard sapmanın hesaplanan değeri aşağıdaki formülle bulunur. 1- Ölçüler değerlerin karelerin toplamı bulunur.

  27. PARTİ OLUŞTURAN HAM ORTALAMA GERÇEK DOLUMMİKTARININ HESAPLANMASI 2-Ölçülen değerlerin toplamının karesinin 1/n ile çarpımı bulunur. 3 - Bu iki değerinin farkının serbestlik derecesine bölümü (n-1) ile varyans bulunur.

  28. PARTİ OLUŞTURAN HAM ORTALAMA GERÇEK DOLUM MİKTARININ HESAPLANMASI 4- Varyansın karekökü alınarak standart sapma bulunur.

  29. TAHRİBATSIZ MUAYENE KRİTERİ

  30. TAHRİBATSIZ NUMUNE FAKTÖRÜ n=30 için serbestlik derecesi=29 için t değeri cetvelde t=2,756 olduğundan t değerini numune sayısının(30 adet) karaköküne bölündüğünde numune faktörü 0.503 çıkar. n= 50 için serbestlik derecesi=49 için t değeri cetvelde t=2,678 olduğundan t değerini numune sayısının(50 adet) karaköküne bölündüğünde numune faktörü 0,379 çıkar. n=80 için serbestlik derecesi=79 için t değeri cetvelde t=2,639 olduğundan t değerini numune sayısının(80adet) karaköküne bölündüğünde numune faktörü 0,295 çıkar.

  31. TAHRİBATLI MUAYENE KRİTERİ

  32. DARA PROSEDÜRÜ R 87 göre belirlenen dara prosedürleri, hazır ambalajın içindeki ürünlerin gerçek miktarını belirlemek için kullanılmış veya kullanılmamış dara kullanılmasını sağlamaktır. Gerçek ürün miktarı= Hazır ambalaj ağırlığı –Paketleme materyalin ortalama ağırlığı Tanımlar; Kullanılmamış Dara : Bir hazır ambalajın kullanılmamış materyal ağırlığı Kullanılmış Dara: Ambalajlamada kullanılmış ve üründen ayrılmış ve temizlenmiş paketleme materyalleri

  33. DARA PROSEDÜRÜ Kullanılmış veya kullanılmamış dara miktarlarını belirleyin. Birinci dara numunesi için 10veya daha fazla ambalaj materyalini seçilir. Tartarak ortalama dara ağırlığını ve numunenin darasının standart sapması tespit edilir.

  34. DARA KRİTERLERİ Ortalama dara ağırlık, ürünün nominal miktarını %10’una eşit veya küçük ise gerçek ürün miktarını belirlemek için bu değer kullanılır. Ortalama dara ağırlık, ürünün nominal miktarını %10’unundan büyük ve standart sapması hata değerinin (T) 0.25 katından küçükse dara değerini hesaplamak için 25 ambalajın toplamı kullanılır. Ortalama dara ağırlık, ürünün nominal miktarını %10’unundan büyük ve standart sapması hata değerinin (T) 0.25 katından büyükse her bir dara ağılığı belirlemek ve göz önünde bulundurmak gerekir. Ortalama dara ağırlık kullanılmaz.

  35. YOĞUNLUK TESPİTİ Hazır ambalajlı mamullerin gerçek dolum miktarı, ürünün sıvı olması durumunda, dolaylı bir yöntem olarak, bu sıvının önce yoğunluğu bulunarak ölçülür. Yoğunluk hesabı için 3 yöntem bulunmaktadır. Burada içeceğin sıcaklığının 20 OC olması gerekmektedir. Bunlar; 1. Hacim ölçekleri 2.  Piknometre 3.  Küre

  36. PİKNOMETRE İLE YOĞUNLUK TESPİTİ Piknometre ‘ de yapılan işlemler ; Piknometre iki grupta incelenir. Cam piknometre (hacimleri küçük olduğundan pahalı ürünler ( parfüm vb.) için Metal piknometre( hacimleri 50 ml, 100 ml civarında ve boya lake gibi yoğun akışkanlar için) Piknometre ile yoğunluk hesabı; Öncelikle kalibrasyonu yapılmış, hacmi belli olan bir piknometre (Vpik) alınır. Piknometre tartılarak darası ( m pik ) alınır.

  37. PİKNOMETRE İLE YOĞUNLUK TESPİTİ Piknometre içerisine belirlenmiş seviyeye kadar akışkan ile doldurularak tartılır ve Tartılan bu değer m pik+akışkan olarak yazılır.  Akışkanın net kütlesini , akışkan ile doldurulan piknometrenin kütlesinden piknometrenin kütlesi çıkartılarak bulunur. M akışkan = m pik+akışkan - m pik  m akışkan , Vpik değerleri (1) denkleminde yerlerine yazılarak yoğunluk bulunur.   m akışkan * 0,99985 o = ------------------------------- + 0,0012 (g/ml) ......................(1) V0 o = ........ g /ml olarak bulunur. 

  38. YOĞUNLUK HATASI Bulunan yoğunluk en az üç ondalık kadar uzun olmalıdır. Yoğunluk ölçümde hatanın değerlendirilmesi gerekiyor. Qn =1000 ml için Yoğunluk = 1.01 kabul edilirse hacimde büyük hata olur. Gerçek yoğunluk =1.001’dir. En fazla istenilen hata =0,2*T’DİR. = 0.2 *15=3 ml Ağırlık=1000g(ürünün ağırlığını ölçtük) V=1000/1,01=990ml 1000-990 = 10 ml hata var. V= 1000/1.001=999ml

  39. HAZIR AMBALAJLI MAMULLERİN DENETİMİNDE KULLANILAN KONTROL SETLERİ

  40. HAZIR AMBALAJLI MAMULLERİN DENETİMİNDE KULLANILAN KONTROL SETLERİ

  41. DUYUSAL KONTROL Piyasaya arz edilen ambalajlı ürünlerin üzerindeki yazı ve işaretler yönetmeliğin şartlarını karşılamalıdır. Ürünün Net miktarı Ürün kimliği Firma, Dolum işletmesi,siparişçi ve ithalatçının işyeri ve adı Birim işareti veya biriminin ismi (80/181/AT) Nominal miktarının gösterildiği yerle aynı görüş içine en az 3 mm boyutunda “e” işareti (ihtiyari- e işaretinin biçimi 2009/34/AT sayılı yönetmelikte tarif edilmiştir.)

  42. DUYUSAL KONTROL Sıvı ürün içeren hazır ambalajlar, nominal hacimler ile işaretlenmeli, diğer ürünler(katı veya katı benzeri ürünler) için hazır ambalajlar nominal ağırlıkla işaretlenmelidir.

  43. BİRİM SEMBOLLERİ Nominal Miktar yeterli derecede büyük rakamlarla yazılmalı ve doğru sembol kullanılmalıdır. Semboller ölçüm birimleri SI birimler sistemine uygun olmalıdır. Bunlar; kg , g, ml, cl yada l mL cL L şeklinde gösterilmektedir. Ağırlık veya hacim birimi tam olarak yazılmalı veya doğru sembol kullanılark gösterilmeli Silinmez, kolayca okunabilir ve görülebilir olmalı.

  44. Nominal Dolum Miktarı (g-mL) Nominal Dolum Miktarın En Az Yazı Yüksekliği 1000 ve üstü için (1000 hariç) 6 mm 200 – 1000 (1000 dahil) 4 mm • – 200 • (200 dahil) 3mm 50 daha aşağısı 2 mm Tablo 1 44

  45. HAZIR AMBALAJDA HATALI UYGULAMALARA ÖRNEKLER ÖRNEK : Belli olmayan veya yanlış olan dolum beyanları; Yaklaşık olarak (takriben) 600 g Sayısal değer yazı ile yazılmaz. örn: “bir litre” 965 g +/- 15 g 900 g +- % 1 500 ml Toplam ağırlık :310 g Süzülmüş Ağırlık :210 g e Ürünün Toplam Hacmi :385 ml

  46. DOĞRU UYGULAMAYA ÖRNEK 46

  47. Additional information

  48. What is the nominal quantity?

  49. ÜRETİCİNİN (DOLUM İŞLETMECİSİNİN) SORUMLULUKLARI Üreticiler, hazır ambalajlı mamullerin Yönetmelik hükümlerine uygun olması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. 1- Bu yükümlülüklerden özetle; Üretici , paketçi ya da ithalatçı HAM bu direktifte yer alan muhteva ve etiketleme gereklilikleri yerine getirmekle sorumlu ve garanti etmekle yükümlüdür. Hazır ambalajlı ürünlerin miktarları etkin bir şekilde doğrulanması için kontroller gerçekleştirmelidir. Hazır ambalajlar miktar kontrol sistemleri olmalıdır. Hazır ambalajların üretiminde kullanılan cihazların doğru çalışmasından ve uygunluğundan, bu kriterlerin yeterince desteklenmesinden sorumludurlar. Sistemin takip edildiğini gösteren kayıt tutulmalı ve saklanmalıdır.

More Related