370 likes | 647 Views
Jung . Teori personaliteti. Teoria e komplekseve. Tolerancë më të madhe kundrejt elementëve jo racionalë të psikes. 1912 “ Psikologjia e së pandërgjegjshmes ” 1921 publikon “ Tipat psikologjikë ”. Njesite psikike. E ndergjegjshmja E pandergjegjshmja individuale
E N D
Jung • Teori personaliteti
Teoria e komplekseve • Tolerancë më të madhe kundrejt elementëve jo racionalë të psikes. • 1912 “Psikologjia e së pandërgjegjshmes” • 1921 publikon “Tipat psikologjikë”
Njesite psikike • E ndergjegjshmja • E pandergjegjshmja individuale • E pandergjegjshmja kolektive
Pandergjegjia kolektive • Përveç ndërgjegjes personale të individit ekziston dhe ndërgjegja kolektive e përbashkët e njerëzve të të gjithë kohërave. Përbërësit e kësaj pandërgjegje kolektive, në shekuj janë transformuar në imazhe, mite, besime fetare që i gjen gati në mënyrë identike në kultura të popujve të epokave të ndryshme
Arketipet • Arketipet janë përbërësit e pandërgjegjshëm që hiqen si prodhues dhe rregullues të pasqyrimeve: një lloj modeli prezent në mënyrë të parëlindur në psiken e njeriut.
Jung • Jung ndihej i tmerruar nga ideja që kultura njerëzore të identifikohej si një rrjedhojë e seksualitetit të represuar dhe u drejtua tek një teori e ndërgjegjes kolektive dhe të një subjektiviteti mbinjerëzor
Jung • Libido seksuo-spirituale unike • Fenomenin e paranormales • Qëllimi i zhvillimit psikik është Vetja • Vizion perspektiv ne faktorët psikikë • Thellimi i studimit deri në fund të aspekteve të fshehura të psikës njerëzore. • Feja
Jung filloi studimin e përmbajtjes së pandërgjegjshme, përfshirë dhe ato arkaike, nga ku del një koncept tërësisht i ri i vetë pandërgjegjes, si dhe të konceptit të libidos, që çuan në formimin e koncepteve bazë të teorisë së psikologjisë analitike: pandërgjegja kolektive, arketipet, proçesi i identifikimit me fazat e ndryshme dhe figurat simbolike.
Jung nuk ishte dakord për rëndësinë parësore të konceptit të seksualitetit në zhvillimin e neurozave. Ai nuk mohon rëndësinë e seksualitetit në eventet psikike, por, ruajtjen nga ekzagjerimi me një terminologji seksuale, të psikes, dhe vënien e seksualitetit në vendin që i takon.
Ego • Ego është precipitati i eksperiencave fondamentale, një funksion i personalitetit që ka si qëllim lidhjen e botës psikike me realitetin e jashtëm. • Procesi i identifikimit
Pandergjegjia • Eksperiencat dhe përbërësit psikikë që nuk bëjnë pjesë tek ndërgjegja caktojnë kufijtë për shtresën e ndërgjegjes personale • Kujtime të humbura, pasqyrime të dhimbshme, të zhdukura me qëllim, perceptime ndijore që nuk janë aq intense sa të arrijnë në ndërgjegje, si dhe përbërës që akoma nuk janë gati për ndërgjegjen.
Mëparasjelljetpatologjikekonsideroheshintotalishtsi pa kuptim, ndërsa me Freud dhe Jung çdofenomenpsikologjik, ngalapsusi, tekëndrra, teksimptoma, çdo element filloitëmerrtenjëkuptim.
Semundja kreative • Njësëmundjekreativendodh pas njëperiudhekohoretëdominuarngaidejadhekërkimi i njëfarëtëvërtete. • Totalishti thithurbrendanëvetvete • Subjekti del ngavuajtjetpersonale i transformuarnëmënyrëpermanentenëpersonalitetin e vet dhe me bindjen se kazbuluarnjëtëvërtetëtëmadheosenjëbotëtë re shpirtërore.
Ai arrintëhipotizojëekzistencën e njëpandërgjegjejearketipike duke konstatuar se nëkulturatëndryshme, bëhetfjalëpërtematikaanaloge. Këtogjendennë forma motiveshmitologjiketipikesidhenëimazheqëshfaqenngapandërgjegja e pacientëve, interpretimi i tëcilavenukmundtëpërgjithësohetngatëdhënaekskluzivishtpersonale.
Teoria tipologjike • Dallon 4 funksione psikologjike dhe dy orientime kryesore • Personalitetet e ndryshme janë rezultat i kombinimeve të ndryshme të mundshme midis funksioneve dhe orientimeve
4 funksionet kryesore • Mendimi, • Ndjenja, • Intuita, • Ndjesia • Me funksion psikologjik kuptojmë një lloj forme aktiviteti psikik që në rrethana të ndryshme mbetet i pandryshueshëm; përfshijnë tërësinë e eksperiencës
Tipat themelore • Ekstroversion • Introversion • I korrespondojnë dispozitave të përgjithshme, të mbushura me energji psikike, dmth., me libido.
Ekstroversioni • Është i karakterizuar nga dominimi i objektit mbi subjektin • Reflekton “disponibilitetin” e libidos për t’u ushqyer nga ngjarje të jashtme • Jeta psikike e këtij lloji zhvillohet jashtë vetes së vet në botën e jashtme
Introversi • Përqëndron dhe drejton libidon e vet tek vetja, • Objekti i jashtëm anashkalohet, • Kur është i detyruar të përballet me realitetin e jashtëm ndihet në një botë që nuk është e tij. • Rezistenca ndaj çdo forme influence të ambientit • Bota e introversit është ajo interiore, raporti me veten i dhuron kënaqësi.
8 tipa psikologjike • tipi i mendimit ekstrovers • tipi i mendimit introvers • tipi i ndjenjës ekstroverse • tipi i ndjenjës introverse • tipi i ndjesisë ekstroverse • tipi i ndjesisë introverse • tipi i intuicionit ekstrovers • tipi i intuicionit introvers
Personaliteti • Personaliteti, sipas Jung formohet nga kombinimi mes funksioneve, orientimit dhe dispozicionit ekstrovers/introvers. • Funksionet: inferiore/superiore; irracionale/racionale • Orientimi: i brendshem/i jashtem
Komplekset • Tërësi e strukturuar e pasqyrimeve të ndërgjegjshme dhe më pak të ndërgjegjshme, të karakterizuara nga një ngarkesë e fortë afektive. • Psika njerëzore është një bashkësi e papërcaktuar dhe e papërcaktueshme kompleksesh. • Egokompleksi që ka korrespondencën e ndërgjegjes në lidhje me të gjithë të tjerët. • Kur kjo lidhje këputet, komplekset e tjera bëhen autonome, të pandërgjegjshme, kanë mundësi të drejtojnë aksionin psikik.
Libido • Vlerë energjitike e ndjeshme, dmth., e ndryshueshme për t’ju komunikuar një sfere çfarëdo të aktivitetit: fuqi, uri, urrejtje, seksualitet, besim fetar etj., pa qenë një instikt specifik. • Shtrin konceptin e libidos nga ideja e një energjie psikike tek përfshirja e idesë së një energjie vitale, • Për të konsideruar edhe funksionet biologjike përveç atyre psikike
Libido • Është karakteristikë e energjisë psikike të spostohet drejt pozicioneve progresive dhe regresive. Progresioni i libidos i korrespondon kryesisht një përshtatshmërie ndaj nevojave të ambientit • Rritja e personalitetit rrjedh nga dyluftimi i të dyjave këto, progresionit dhe introversionit.
Proçesi i identifikimit • Çon në proçesin e integrimit mes ndërgjegjes dhe pandërgjegjes në terrenin e Vetes (personale dhe universale) dhe ndihet si i realizuar kur kapërcehen pengesat kryesore.
Persona • Lidhjemes Egos dhe botës së jashtme. Me Personë Jung nënkupton një kompleks funksionesh që, i ndërtuar për qëllime përshtatshmërie ose për nevoja komoditeti, përsëri nuk është identik me individualitetin, por një kompromis mes individit dhe shoqërisë. Persona, përkufizon tërësinë e sjelljeve të jashtme të personalitetit të individit: është një maskë, një projektim që mund të përdoret për qëllime të ndryshme në situata të ndryshme.
Persona • Persona, Njeriu, (nga fjala latine që tregon maskën teatrale) mund të konsiderohet si aspekti publik i vetes që çdo person tregon, si individi duket në shoqëri, në respektimin e rregullave dhe konvencioneve. Pasqyron atë që ne duam t’u bëjmë të njohur të tjerëve, por nuk koinçidon domosdoshmërisht me atë që jemi në të vërtetë.
Persona • Në këto raste përputhja e Egos me Njeriun paraqet një pengesë serioze për zhvillimin e personalitetit, duke qenë se rezulton i kompromentuar ai evolucion dialektik i individit që Jung quan individualizim, identifikim, ose individuim.
Identifikim • Sipas Jung tëindividualizohesh, tëidentifikohesh do tëthotëtëjeshnjëqeniemëvete. Ai përkufizon me identifikim, individualitet, individuimapoindividualizimveçorinëtonëmëintime, mëtëpakrahasueshme, dhemëkarakteristike, tëjemiVetjajonë, tëvetëvendosimVeten. Individualizimoseidentifikim- mundtënënkuptohetedhesinjëvetërealizim i Vetes, tëqënit i realizuar, proçesi i “daljesmbanë” nëkëtëbotë.
Identifikimi • IdentifikimifillonkurindividindërgjegjësohetpërHijen, dmth., ajopjesë e errët e personalitetitqëkoinçidon me funksioninmëpaktëdiferencuartë Egos. Hijapërfaqësonpërbërësitpsikikëtëzhdukurngandërgjegjapersonaledhenëveçantiatoaspekte primitive tëpapranueshmepërEgon.
Hija • Hija përfaqëson pjesën e psikes më negative dhe më të papëlqyeshme, koinçidon me impulset instiktuale që individi kërkon të bllokojë. Impersonon çdo gjë që individi refuzon të njohë dhe në të njëjtën kohë ndikon në sjelljen e tij duke u shprehur me trajta të papëlqyeshme të karakterit ose me tendenca të papërshtatshme me pjesën e ndërgjegjshme të individit.
Plaku i ditur • Plakuiditur– Magjistar, maestro, mësues, moralist. • Nëfillim i projektuarsibabai. • Identifikimi me këtë arketip prodhon personalitetin mana.
Nena e madhe • Gruaja e ditur – arketipi i mendimit, gjendet tek gratë, dhe shfaqet pas punës së Animusit. E thirrur gjithashtu nëna e madhe (toka, katatonike)
Anima/animus • Arketipet e anima dhe animus, që përfaqësojnë respektivisht, psikologjinë femërore dhe mashkullore, karakterizojnë botën e brendshme të psikes dhe janë korrespondenca e asaj çka është personi, Njeriu, ndaj botës së jashtme. Ashtu si në pandërgjegjen e njeriut, Anima interpreton imazhin e trashëguar kolektiv të gruas tek mashkulli, me ndihmën e të cilës ai kupton esencën e jetës, ndërkohë që në ndërgjegjen e gruas Animus interpreton imazhin e trashëguar kolektiv të virilitetit.
Vetja • Vetja është pika kulminante e rrugës së formimit të personalitetit të njeriut • Në të unifikohen të gjitha aspektet e ndërgjegjshme dhe të pandërgjegjshme të subjektit • Shfaqen mundësitë krijuese në proçesin e identifikimit apo individuimit. • Konstrukt psikologjik që shërben për të caktuar një tërësi që tejkalon mundësinë e të kuptuarit racional.
Arketipet • Për të realizuar personalitetin e vet njeriu kryen identifikimin ose individuimin. • Në këtë rrugëtim individi takon dhe ndeshet me disa organizime arketipike (të pandërgjegjshme) të personalitetit të vet: vetëm duke u dalë përballë ai mund të zgjerojë më shumë ndërgjegjen e vet. Këto arketipe janë, Hija, Vetja, Anima/Animus etj.
Arketipet • Një arketip është një tendencë e pamësuar (lindur) që provon (zhvillon) gjërat në një farë mënyre (sipas natyrës, ambientit, kolektivit). • Arketipi nuk ka formë të vetën, por vepron si një princip organizues në gjërat që ne bëjmë apo shohim. Ata kanë të njëjtën detyrë që kanë instiktet tek teoria e Freud.