İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE GENEL BAKIŞ GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE GENEL BAKIŞ GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

2. Sen öldükten sonra da, senden geriye kalan şeyler daha uzun zaman bu yeryüzünde kalır. Geride bırakacağın eser sana rahmet okutacak bir eser olmalı. Firdevsi

3. Her yıl milyonlarca işçi çalıştıkları yerlerdeki çeşitli tehlikeler sonucundaÖLMEKTEYARALANMAKTAHASTALANMAKTA

4. Dünyada her yıl 1.2 milyon insan iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu hayatını kaybetmektedir. • 160 milyon çalışan iş kazaları ve meslek hastalıkları dolayısıyla yaralanmakta ve hastalanmaktadır.

5. Gelişmiş ülkelerde iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyeti bu ülkelerin Gayri Safi Milli Hasılalarının % 2.5’ i ile % 6' SI arasında değişmektedir.

6. Avrupa İş sağlığı ve Güvenliği Ajansının yayınlarında; Avrupa ülkelerinde iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yılda; • 5500 kişinin hayatını kaybettiği • 75000 kişinin sürekli çalışamaz duruma düştüğü, • 149 milyon iş günü ve 20 milyar EURO maddi kaybın meydana geldiği, rapor edilmektedir.

7. Sosyal Sigortalar Kurumu istatistiklerine göre 2002 yılında; • 72.344 iş kazası • 601meslek hastalığı vakası meydana gelmiş, • 878 kişi hayatını kaybetmiş, • 2087 kişi sürekli iş göremez hale gelmiştir.

8. Ülkemizde her yıl 766.668 kişi iş kazası, 440 meslek hastalığı; 811 ölüm Ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kaybedilen iş günü 2.111.432 gün SSK 2003

9. Meslek Hastalığı İş Kazaları Türkiye’de Dünya’da

10. İş kazalarının maliyeti: • ABD’de 190 milyar dolar / yıl • Almanya’da 28 milyar dolar / yıl • Norveç’ de 40 milyar Kron / yıl • İngiltere’de bir yıllık ekonomik gelişme / yıl (1995/1996) • Avustralya’da 15-37 milyar Avustralya doları / yıl

12. Yönetim OrijinBelirti Temas Zarar TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ HAREKET 5 3 4 1 2 YETERSİZ TEMEL DİREKT SORUN ZARAR KONTROL NEDEN NEDEN TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ HAREKET 1 3 2 5 4 KAZA ZİNCİRİ

13. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin asıl çalışma alanı; TEHLİKELİ DURUM ve TEHLİKELİ DAVRANIŞ’IN ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır.

14. İŞ KAZALARININ BÜYÜK BİR KISMI, TEHLİKELİ HAREKETLERDEN KAYNAKLANMAKTADIR. % 88’İ TEHLİKELİ HAREKETLERDEN, %10’U TEHLİKELİ DURUMLARDAN, %2’SI KAÇINILMAZ ( SEBEBİ BİLİNMEYEN) HAREKETLERDEN KAYNAKLANMAKTADIR.

15. Kazanın sonucu, meydana gelecek zararın büyüklüğü, önceden kestirilemez. Bu tamamen tesadüfe bağlıdır. Her kaza ihtimalinin ciddiye alınması gereklidir.

16. “Kaza geliyorum demez” DEĞİL Ağır yaralanma veya ölümle neticelenen her kazanın temelinde; • Kazanın geliş sesini duymak ve tedbir almak gereklidir. Kaza geliyorum der!

17. Tehlikeli davranışların nedenleri: 1-Şahsi kusurlar;(Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi) 2-Eğitim yetersizliği; (Bilgi, ustalık, alışkanlık) 3-Fiziki yetersizlik; (Bünyenin yapılan işe uygun olmaması) 4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre; (Makine yerleşimi, ergonomi)

18. Kazalardan korunmak için: 1-Mühendislik ve revizyon, 2-Eğitim, 3-Ergonomi kurallarından yararlanma, 4-Teşvik tedbirleri uygulama, 5-Disiplin tedbirlerini uygulama. ÇALIŞMALARININ YAPILMASI GEREKLİDİR.

19. Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyet, kalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder. “önlemek ödemekten daha ucuzdur ve daha insancıldır”

20. İş güvenliği ile ilgili çalışmalara, uygulanacak kurallara ve alınacak tedbirlere, ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERde katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdır.

21. Formen ustabaşı ve ilk kademe yöneticileri, kazalardan korunma çalışmalarında en önemli personeldir. Bu nedenle bu personele özel önem verilmelidir.

22. İş güvenliği çalışmalarına birinci derecede İNSANİ DUYGULAR YÖN VERMELİDİR. ANCAK İş Güvenliği tedbirlerinin1-Üretimin artması,2-Masrafların azalmasısonucu maliyetlerin düşmesine yardımcı olduğuUNUTULMAMALIDIR

23. İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI: BU PRENSİPLER; İŞ GÜVENLİĞİNİN, KONUSUNU, ÇALIŞMA ALANINI, KONUYA YAKLAŞIM TARZINI, KURALLARINI VE ÇÖZÜM YÖNTEMLERİNİ BELİRLEYEN TEMEL KABULLERDİR.

24. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ POLİTİKASI Hiçbir iş emniyetsiz yapılacak kadar acil değildir. Kazaların %98’i önlenebilir. İSG’in temeli, Risk analizi, prosedür ve talimatlardır.

25. İŞYERİ BİR İŞVERENİN MADDİ OLAN VE OLMAYAN ARAÇLARLA BELİRLİ BİR TEKNİK AMACI GERÇEKLEŞTİRMESİNE YARAYAN VE SÜREKLİLİK GÖSTEREN ORGANİZE BİR BÜTÜNDÜR. (4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 1)

26. İŞ GÜVENLİĞİ İş yerinde işin yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verecek koşullardan korunmak ve daha iyi bir iş ortamı yaratmak için yapılan metodlu BİLİMSEL çalışmalara denir. GÜVENLİ İŞ ORTAMI

27. İş Güvenliği; • İşçi Güvenliği • İşletme Güvenliği • Üretim/hizmet Güvenliği’ni KAPSAR

28. İş Sağlığı? Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üst düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır. (İLO-WHO 1950) Amaç: İşin çalışana, çalışanın işe uydurulması.

29. SAĞLIK: DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) Sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, + + BEDENEN RUHEN ve SOSYAL yönden tam bir iyilik halidir.

30. İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ’NİN AMACI VE HEDEFİ İSG’NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ; Çalışanları İş Kazası ve Meslek Hastalığından korumaktır !!! Çalışanları korumak Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek, İşletme güvenliğini sağlamak Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak, Üretim güvenliğini sağlamak *Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak, *Kaliteyi ve Verimliliği artırmaktır.

31. Niçin iş güvenliği? • Küresel ekonomideki değişiklikler her yerde artan ekonomik güvensizlik ve eşitsizlikle sonuçlanmıştır. Bu eğilim dünyanın pek çok yerinde işçi ve işçi topluluklarının seslerini daha az duyurabilmelerine ve çalışma koşullarının bozulmasına neden olmuştur. • ILO’nun sosyal ve ekonomik güvenliği artırma stratejisi , güvenliğin 7 temel boyutuna odaklanmaktadır. Kaynak : ILO 2002

32. Temel güvenliğin 7 boyutu: Kaynak : ILO 2002 • İş piyasası güvencesi • İstihdam güvencesi • İş güvencesi • Beceri geliştirme güvencesi • Çalışma güvenliği • Temsil güvencesi • Gelir güvencesi

33. İş güvenliğinin kapsamı Kaynak : ILO 2002 • İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma, • Her türlü ayrımcılığa karşı koruma, • Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması, • Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması, • Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma, • Örgütlenme hakkı, • Toplu pazarlık hakkı, • Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı, • Güvensiz işi reddetme hakkı, • İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı, • İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı, • “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı.

34. Güvenliği sağlamanın üç ana kuralı vardır. • 1-Güvenliği ve sağlığı tehdit eden durumların ortadan kaldırılması, (Önlem alma, proaktif yaklaşım) • 2-Güvenliği ve sağlığı tehdit eden gelişmelerin zamanında tespiti, • 3-Önlenemeyen durumların kötü sonuçlarının en aza indirgenmesi.

35. ÖNLEM ALMA İş güvenliği mevzuatında sözü edilen önlem almaya da aynı anlayışla yaklaşılmalıdır. 1-Bu konuda duyarlı olmak 2-Yapılmakta olan işin tehlike arz edebilen noktalarını görebilmek 3-Gerekli önlemleri alabilecek bilgi ve deneyime sahip olmak Yukarıdaki gereklerden ilki topluma olan borçtur. Hiç kimsenin, bilinçli olarak bu borca sırt çevirmesi düşünülemez.

36. Kuralların Uygulanması Güvenliğe ilişkin kuralların uygulamada hayata geçirilmesi için kullanılan yöntemler dört ana grup altında toplanabilir. 1-Tehlikeli Durumların Ortadan Kaldırılması, 2-İşçilerin Tehlikeye Karşı Korunması, 3-İşçilerin Eğitimi ve Yetiştirilmesi, 4-Uyarı.

37. İş güvenliği kültürü :İş güvenliğinin öncelikli olduğu yaşam biçimidir. • Güvenlik bilgiye dayanır, • İçselleştirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgi, güvenlik kültürünü oluşturur. • İş güvenliği göz ardı edildiğinde, “iş kazası” ve “meslek hastalığı” oluşur !...

38. Kuruluşlara düşen görevler • İş sağlığı ve güvenliği standardı oluşturma ve uygulama • İş sağlığı ve güvenliğinin özendirilmesi • İş kazalarının azaltılması için teşvikler sağlanması • İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi ve nedenlerinin araştırılması • Eğitim ve öğretim hizmetlerinin yürütülmesi • Denetim hizmetlerinin yürütülmesi • Profesyonel iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sağlanması

39. ILO 2003 Global Strateji Belgesinde Güvenlik Kültürü Ulusal önleyici sağlık ve güvenlik kültürü, sağlıklı ve güvenlikli bir çalışma ortamına sahip olma hakkına herkesin saygı gösterdiği; hak, sorumluluk ve ödevlerin önleme prensibine öncelik verilerek açıkça tanımlandığı bir sistem içerisinde; hükümet, işveren ve işçilerin sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasında aktif olarak yer aldıkları bir anlayıştır.

40. ILO 2003 Global Strateji Belgesinde Güvenlik Kültürü Önleyici sağlık ve güvenlik kültürünün sürdürülmesi, tehlike ve risk kavramları ile tehlike ve risklerin nasıl önleneceği veya nasıl kontrol altına alınacağıyla ilgili olarak toplumsal bilinç ve anlayış düzeyinin yükseltilmesi için mevcut bütün vasıtaların kullanılması ile mümkündür.

41. AB 2002-2006 Strateji Dokümanı Güvenlik Kültürü • Küçük yaşlardan itibaren İSG konusunda eğitim ve duyarlılığın artırılması sağlanmalıdır. • Eğitim ve korunma kültürü, çalışma yaşamında kalite ve verimliliğin sağlanması ve sürdürülmesinde en temel öğedir. • AB’de bütün gençler için, 2010 yılından önce bütün eğitim kurumlarında en az 8 saat İSG eğitimi sağlanmış olmalıdır.

42. ÇAY MOLASI

43. GÜVENLİK BİLGİYE DAYANIR. • İÇE SİNDİRİLMİŞ VE YAŞAM BİÇİMİ HALİNE GETİRİLMİŞ BİLGİYE İSE KÜLTÜR DENİLİR.

44. Güvenlik kültürü, • Kurumun sağlık ve güvenlik programlarının yeterliliğine, tarzına ve uygulamadaki ısrarına karar veren birey ve grupların değer, tutum, yetkinlik ve davranış biçimlerinin bir ürünüdür.

45. İyi Güvenlik Kültürü’nün KriterleriReiman ve Oedewald (2002) • güvenlik politikaları, • yönetimin güvenlik için görünür dirayeti, • demokratik uygulamaları ve yetkinliği, • güvenlik yönelimli olumlu değerler, • tutumlar ve bağlılık, • zorunluluk ve sorumlulukların açık tanımı, • güvenlik öncelikli işlemler, • güvenlik ve üretim arasındaki denge, • yetkin çalışanlar ve eğitim, • yüksek motivasyon ve iş tatmini,

46. yönetim ve çalışanlar arasında karşılıklı güven ve adil yaklaşım, • kalite, kural ve düzenlemelerin güncellenmesi, • düzenli ekipman bakımı, • gerekli olay (örn., atlatılan kaza) ve küçük bile olsa kazaların rapor edilmesi ve etkin yorumu, • farklı kurumsal seviyelerden ve görevlilerden sağlıklı bilgi akışı, • uygun tasarım, • yeterli kaynak ve sürekli iyileştirme, • gerektiğinde otorite ile olan iş ilişkileri

47. İSG politikalarında güvenlik kültürü oluşturmak neden önemli? • Sanayi ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte işyerlerindeki kötü çalışma koşulları iş sağlığı ve güvenliğini, buna bağlı olarak da toplum sağlığını tehdit eder hale getirmektedir. Bu durumu önlemek için; • İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi ve azaltılması için uğraşılmakta, • eğitim ve tıbbi kontrole önem verilmekte, • işyerleri yoğun denetim altında tutulmakta, • işyerlerinde gerekli önlemlerin alınması sağlanmaktadır.

48. Güvenlik Kültürü oluşturmanın temel nedenleri • 1) Üretim sürecinin karmaşık hale gelmesi sonucu yeni risklerin doğması, teknik bir zorunluluk olarak görülmektedir. • 2) Sağlık ve sosyal yönden hırpalanan çalışanların devamsızlık, iş bırakma, devir hızı artışı gibi nedenlerle ekonomik açıdan maliyet artışına sebep olması, • 3) Verim ve kar artışı sağlamak için üretim temposunun arttırılması ve olumsuz çevre koşullarının işçi ve kuruluşları tarafından tepkisini çekerek yasal düzenlemeleri zorunlu hale getirmesi, nedenleri, sosyal bir sorumluluk olarak, güvenlik kültürünün oluşturulmasınıbir gereklilik olarak ortaya çıkarmaktadır.

49. Sosyal Diyalog, • Demokratik, siyasi rejimi benimseyen ülkelerde sosyal taraf olarak nitelenen, işçi ve işveren üst örgütlerinin temsilcilerinin toplumda yer alan diğer organize çıkar grubu temsilcileri ile birlikte, temel ekonomik ve sosyal politikaların belirlenmesi ve uygulamalara katılmalarıdır. • Kısaca sosyal tarafların gönüllülük ilkesi ile bir araya geldikleri demokratik bir tartışma ve karar alma süreci olarak tanımlanabilir.

50. Amacı; • Sosyal tarafların farklı ve uyuşmayan görüş ve tutumları arasında uzlaşma sağlanarak barışçıl bir endüstri ilişkilerini yaratmak ve makro düzeyde karşılaşılan ekonomik ve sosyal sorunların gerek belirlenmesi, gerek uygulanmasına sosyal tarafların da katılımının sağlanmasıdır.