EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME Yrd. Doç. Dr. Hidayet TOK -2-

1. EĞİTİMDEPROGRAM GELİŞTİRME Yrd. Doç. Dr. Hidayet TOK-2-

2. SUNU İÇERİĞİ 3-PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMELLERİ * Tarihi Temel * Sosyal (Toplumsal) Temel * Ekonomik Temel * Bireysel Temel * Konu Alanı Temeli * Psikolojik Temel * Felsefi Temel - Eğitimi Etkileyen Felsefi Akımlar .İdealizm.Realizm.Pragmatizm.Varoluşçuluk - Eğitim Felsefeleri .Daimicilik.Esasicilik.İlerlemecilik.Yeniden Kurmacılık

3. PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMELLERİ TARİHİ KONU ALANI EKONOMİK FELSEFİ TOPLUMSAL PSİKOLOJİK BİREYSEL

4. Program GeliştirmeninTarihselTemelleri Bilimselbilgibirikimlidir. Tarihboyuncaartarak, birikerekgünümüzegelir. Eğitimprogramıkavramıveeğitimde program geliştirmeçalışmalarıbilimselanlamdaözellikle 20. yüzyıldaincelendiğinigörmekteyiz.

5. Antikdönemde(M.ö 4-5.yüzyıl ileM.S. 3-4. yüzyıllar), Grekve Roma dünyasındaeğitim, geneldeakla, iyiyeveerdemedayalıdır. Birseçkinlereğitimidir. Bedenenveruhengüzelinsanyetiştirmektir. Hürlereyedisanatokutulmaktadır. Gramer,retorik,diyalektik, aritmrtik, geometriastronomi, felsefe, mantıkvemüzik dir. Bu çağıneğitimcileri:Sokrates, PlatonveAristoteles

6. OrtaçağAsya Farabiveİbn-I Sinanındüşüncelerietkiliolmuş. Farabi (870-950):Kendisinemuallim-isani (ikinciöğretmen) denilmiştir. Onagöreeğitim: Bireyitoplumakazandırmakvemutlukımaktır. Felsefevemantığayervermiş, öğretimilkelerini (Basittenkarmaşığa…) dilegetirmiştir. Birşeyöğretilmedendiğerinegeçilmemelidir.

7. İbn-I Sina(980-1037): EğitimdeAhlakvefazileteönemvermiş, her çocuğuneğitilmesigerektiğini, veçocuğuneğitiminde” oyun” un öneminedeğinmiştir. Deney, Gözlem, nedenleriaraştırmayadayananbiröğretimyöntemiönermiştir. 6 türöğretimdensözeder; zihni, Sınai, telkini, tedibi, taklidi, tenbihi (olaylarınnedenleriniveetkileriniöğretir).

8. Selçuklardaeğitim Medreselergeliştirilipyaygınlaştırılmıştır. Ahilikgibimeslekieğitimkurumuortayaçıkmıştır. Nizamiyemedresesinde, din ,hukukdilveedebiyat, felsefedersleri, müsbetbilimler(Tıp, cerrahi, hesap, geometri, astronomi) okutulurdu. Öğretimyöntemiezberedaysanıyordu. Yılbitirmedeğil belli kitaplarıokumaamaçlanırdı.

9. OrtaçağAvrupasındaeğitim EğitimHiristiyanlığınetkisiyledinselleştirilmiştir. TemeleinsandeğilTanrıalınmıştır.Teologlarsözsahibiolmuş. Eğitimprogramıklasiklerineğitiminedayanıyordu. Içerikdinimetinlerdenoluşmaktaydı.

10. YeniçağOsmanlıda FatihdönemindekısmenfelsefevebilimseldüşünüşOsmanlılardayeralmış, fakatdahasonrabınlardanuzaklaşılmıştır. MedreselerdeFatihveKanunidöneminde hem aklive hem de müsbetbilimler, hem de dinivehukukibilmlerokutulurdu. 16. yyortalarındaitibarenaklivemüsbetbilimleregittikçedahaazyerverilmiş. Eğitimyöntemiesasolaraknakilci (aktarmacı) veezbercidir.

11. YeniçağAvrupaveAmerikada Rönesansve Reform hareketleriileeğitimtekrarantikGrek’tekiamaçlaradönmeyebaşlamıştır. Aydınlanmaçağıdenenbudönemde, insanakılı, pozitifdüşünmevebilimönplanaçıkmıştır. Okullarkiliselerinelindenalınmıştır. RasyonalizmveNaturalizmbuçağadamgasınıvurmuştur. Hümanisteğitim her yönüylegelişmiş, insanyetiştirmeyi, Rasyonalisteğitim, aklıönplandatutanbireyyetiştirmeyi, Naturalist eğitimisedoğalinsanyetiştirmeyiamaçlamıştır. Dersler; fen vesosyalbilmler, güzelsanatlar, anadilfelsefe, mantıkbedeneğitimi Eğitimkonuveöğrencimerkezlidir.

12. 20. Yüzyılda Program Geliştirme AvrupadaveAmerikada, kiliseninokullarüzerindedenetimiortadankalkarakyerinidevletinyönetialmıştır. John Franklin Bobbit, “İlköğretimokuldergisinde” eğitimprogramınınamacınıninsanıhayatahazırlamasıgerektiğinivurgulamıştır. Amerikada John Dewey “eğitimprogramı” kavramınıgündemegetirmiştir. “Okulbireyigelecektekiyaşamahazırlayankurumdeğildir. Aksineokul, yaşamınkendisiolmalıdır”. Eğitimsürecineveprogramınayenidönembaşlatmıştır. Program geliştirmeyehizmetetmişbazıbiliminsanları. Pastalozzi, Froebel, Harbart, Dewey, Tyler, Taba

13. CumhuriyettenÖncekiDönemlerdeMüfredatÇalışmaları TanzimatDönemi: “1847 talimatı” ıileSıbyanmekteplerindeokutulacakderslervekullanılacakaraç-gereçleri, öğretimyöntemi, öğretimsüresivedisiplingibikonularayrıntılıolarakbelirtilmiştir. MutlakiyetDöneminde: ŞeyhülislamıntarafındanMülkiyeveötekiokullarınprogramlarınınöğrencilerindiniinanışlarınıgüçlendirecekşekildedüzenlemesiniistemiştir. Eğitimprogramıdevletindenetiimaltındaidi. 1908 II. Meşrutiyetdöneminde “Tedrisat-ıİbtidaiyyeKanun-ıMuvakkatı-(Geçiciilköğretimkanunu) ilköğretimedamgasınıvurmuştur.

14. CumhuriyetDönemindeMüfredatÇalışması 1924 Yılındaçıkarılan”Tevhid-I Tedrisatkanunuilelaikbireğitimsistemikurulmuş. 1924 İlk mekteplermüredatıileçağdaşbilimedayalı, akılcıbireyleryetiştirmeyiamaçlamıştır. Kızerkekayrımıyapılmaksızıntek program halindehazırlanmıştır. 1926 Yılında İlk mekteplermüfredaprogramı; Amaçlarsistematikbirbiçimdeilkokulvedersleriçinbelirlenmiş, tümdersleriçin “dersingayesi” vedersinhedefleri” başlıklarıaltındaayrıcaverilmiştir. “Toplutedris” ilkesibenimsenmiştir. 1924 Yılında John Dewey millieğitimbakanıVasfiÇınartarafındandavetedilmiş. Eğitimsistemiileilgiliraporhazırlamıştır.

15. Rapordaelealınanbaşlıklardanbiri de programdır. Elealınankonlar; 1. Okullarınhedeflerinibelirlemek 2. Okulprogramlaraülkeninçeşitlibölgelerindeyerelşartlaraveihtiyaçlarauyumsağlayacakşekildeöğrencimerkezliveyaparakyaşayaraköğrenmetemelindegeliştirilmelidir. DeweningörüşleriKöyEnstitüsüprogramlarınaöncülüketmiştir.

16. 1930 Yılındaköymektepleriprogramı 1936 Yılındaiseşehirilkokullarıprogramıuygulanmıştır. 1948 de buikifarklıokulbirleştirilerek “ilkokulprogramı “ çıkartılmıştır. 1952 Yılında Kate Wofford köyokullarındaincelemeyapmakiçinTürkiye ye davetedilmiştir. Hazıladığırapordasistematikbiryaklaşımla PG çalışmalarıyapılmayabaşlanmıştır. 1940 “KöyEnstitülerininkurulmasındaHasan Ali Yücelve İsmail HakkıTonguç’unçokemeklerigeçmiştir. Öğretmenyetiştirmedeönemlibiryeresahipolanbuokullar 1954 de kapatılmıştır.

17. 1954-55 yıllarındaİstanbulda Atatürk kızmesleklisesinde program komisyonutarafındangeliştirilendenemeokuluprogramı da ortaöğretim program geliştirmeçalışmalarınınöncüsüolmuştur. 1968 programı, derslerintoplulaştırılmasıvekonularınüniteleştirilmesiiletekbirkitababağlıkalmadankurtulmuştur. Önerilenyöntemvetekniklerleöğretmenveöğrencilerin her türlükaynaklarıincelemevearaştırmayapmalarınıkolaylaştırmıştır. 1984 Yılında model önerilmiştir. bu model amaç- davranış- işleyiş, değerlendirmeboyutlarıiçindeprogramlarındersleregörehazırlanmasıesasınıgetirmiştir.

18. 2005- 2006, 1-5 sınıflariçingeliştirilenyeniilköğretimprogramıuygulamayakonulmuştur. Program biişselveyapılandırmacıöğrenmeyaklaşımınıtemelealmıştır. 2005-2006 Meslekveteknikokullarda “modüler program” anlayışıgetirilmiş, öğrencimerkezli, öğrenciiydahaaktifkılan, kendihızınagöreöğrenmeimkanıtanıyan, alanve dal programlarıarasındaesnekgeçişlersağlayanbir program. Örgün ,yaygınvehayatboyuöğrenmeeğitimalanlarındakullanılmıştır.

19. Tarihi Temel:Program geliştirmenin bir bilim olarak ortaya çıkışından günümüze kadar yapılan çalışmaların sonuçlarına bakılır. Bu sonuçlardan ders çıkarılır. Bunlar örnek alınır. Yurt Dışında; * Kapsamlı ilk program geliştirme kitabı: “Eğitim Programı”1918 yılında Bobbit tarafından yazılmıştır. *Ralph Tyler’ın“Eğitim Programı ve Öğretimin Temel İlkeleri” (1949) *Hilda Taba“Program Geliştirme: Kuram ve Uygulama” (1962) adlı kitapları bu alanda önemlidir. Türkiye’de; *Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924) ile tüm öğretim kurumları M.E.B. bünyesi altında toplanmış ve okul programları üzerinde kapsamlı değişiklikler yapılmış, *1926 tarihli ilkokul programı, öğretimde toplu tedris ilkesini getirmiş, * “Müfredat Programı” anlayışı 1950’li yıllardan sonra yerini “Eğitim Programı” anlayışına bırakmış, *1924’de Türkiye’ye davet edilen John Dewey’ in hazırladığı rapor ile daha çok ilköğretim programlarının geliştirilmesine ağırlık verilmiş, *1952 yılında köy okullarında incelemeler yapan K.V.Wofford’un katkıları olmuştur.