A PREHISTORIA 1º ESO

1. A PREHISTORIA1º ESO A prehistoria é o período que abarca dende a aparición do home ata o descubrimento da escritura

2. ¿COMO SE ESTUDIA A PREHISTORIA? Estudiase a través da arqueoloxía (ciencia que estuda os restos materiais do pasado) Os paleontólogos estudan os fósiles dos animais e dos primeiros seres humanos. Os xeólogos estudan a forma da Tierra, das rochas, do chan, minerais, etcétera; pero tamén poden explicar os cambios climáticos, a antigüedade de certos niveis de rocha e a idade dos obxetos incrustados neles. Durante moitos anos, o único método fiable para ubicar históricamente os restos do pasado consistiuen estudar os extractos da terra. Na maioría dos casos datábase partindo da suposición de cos obxetos atopados na Terra podían ordenarse en secuencias según os niveeis nos que se encontrabam. Os situados nos niveis superiores debían ser posteriores ós dos niveis inferiores. Nos últimos anos emprégase a datación por medio da radioactividade. O radiocarbono

3. ETAPAS DA PREHISTORIASon de duración desigual e non comezaron en todas partes o mesmo tempo • La prehistoria divídese en: Idade de Pedra e Idade dos Metais A Idade de Pedra divídese a súa vez en: - Paleolítico - Mesolítico (etapa de transición) - Neolítico • A partir o III Milenio a.C. empezan a encontrarse útiles de metal, por iso falamos de Idade dos Metais, que se subdivide en: • Idade do cobre (tercer milenio a.C.) • Idade do bronce (segundo milenio a.C.) • Idade de Ferro(primeiro milenio a.C.)

4. EVOLUCIÓN DO SER HUMANO O inicio da historia da humanidade comenzou ca aparición dos primates, fai uns 65 millóns de anos. El último ancestro común entre el ser humano y el chimpancé, nuestro primo más cercano, existió hace 6 ó 7 millones de años. Después de esta separación apareció el primer homínido, el llamado Australopithecus, que posteriormente dio lugar al Homohabilis, al que pertenecemos los seres humanos modernos. • Os cambios nos primates que desembocaron nos primeiros homínidos déronse en África, un dos lugares onde se atoparon os fósiles máis antigos. • Hai dous grandes grupos, de homínidos nos últimos 4 millóns de anos. Un de eles é o xénero Homo, que apareceu fai 2.5 milllóns de anos e que inclúe polo menos tres especies: Homohabilis, Homo erectus, Homosapiens.

5. CARACTERÍSTICAS DO PROCESO DE HOMINIZACIÓN: • Postura erguida e bipedismo, permitiu aliberación das extremidades dianteiras para fabricar útiles,la cabeza apoia sobre a espalda, aumento de estatura. • Pulgar opoñible, fundamental para fabricar e manexar útiles. • Aumento da capacidade craneana e volumen do cerebro, desenrolo da intelixencia e creación da linguaxe e arte.

6. IDADE DE PEDRA

7. O PALEOLÍTICO • Exténdese entre os 2.5 millóns de anos e os 10.000, é o periódomáisantigo e longo da prehistoria. • Coincidiu con varios períodos glaciares (parte da Tierra cuberta por capa de xeo.

8. A VIDA NO PALEOLÍTICO • Capacidade para construir instrumentos e usalos como ferramentas e armas. Do tipo: • CANTOS RODADOS, • HACHAS DE MAN OU BIFACES • LASCAS • PUNTAS DE FRECHA • UTENSILIOS EN OSO E MARFIL, Arpóns, agullas e puntas de frechas. Propulsores. • Modo de vida: • DEPREDADORES, non producían comida, recolectaban, pescaban e cazaban. • ERAN NÓMADAS, obrigados a desplazarse para buscar alimento. • VIVÍAN EN BANDAS, grupos de poucos individuos para cooperar entre sí, para protección, caza. Desenrolo da linguaxe. Vivían en covas para protexerse do frío e a humidade. • DOMINIO DO FOGO, polo Homo erectus. Luz e calor que favoreceu a sociabilidade. • PROPIEDADE COLECTIVA, non había propiedad privada. División de traballos. En esta etapa comezouunha diferenciación de labores entre homes e mulleres. • ENTERRAMENTOS, RITUIS MÁXICOS E ARTE, expresión de preocupacións

9. PINTURA PALEOLÍTICA Ás primeiras manifestacións pictóricas desta época denomínaselles Pintura Rupestre. • Localízanse en diversas rexións do mundo. • En paredes de cuevas e cavernas. • Se lles atribúe un carácter máxico-religioso, presúmense foron realizadas como rituais para conseguir unha boa cacería. • As figuras que pintaban eran de animais. • Ó principio eran líneas trazadas cos dedos aproveitando o relieve das paredes da cova, logo intervén o color, vermelloe e negro. • Son pinturas naturalistas e policromadas.

10. Ciervo arte rupestre Caballos Lascaux Rinoceronte(Francia) hacia 31000 a.C

11. ESCULTURA PALEOLÍTICA ARTE MOBILIAR • Do Auriñaciense datan as primeiras esculturas de forma humana. • Son figuras femeninas ou de animais, en hueso, marfil oi pedra, de pequeno tamaño, relacionadas co culto á fecundidade. • Conóceselles co nome xenérico de Venus. • Entre as máis coñecidas temos ás Venus de Willendorf, Lespugue, Savignano e Grimaldi.

12. Venus de Lespugue VenusWillendorf Venus de Savignano Venus de Laussel

13. O MESOLÍTICO

14. A VIDA NO MESOLÍTICO • Os homes do Mesolítico dedicáronse á caza, a pesca e a recolección, como os do Paleolítico, pero as súas condicións de vida foron relativamente máis duras. • O clima sufriu grandes cambios: finalizara unha etapa de glaciación. As grandes masas de xeo e neve derretíronse gradualmente, subiu o nivel dos mares e inundáronse moitas rexións baixas. • O aumento da temperatura provocou a desaparición dos grandes mamíferos característicos do clima frío. A caza tivo que orientarse cara animais máis pequenos. Os cazadores comezaron a utilizar cans, con algún grado de domesticación. Fabricaron pequenos utensilios adaptados as súas novas necesidades coma a recolección de moluscos e a apertura destes. As armas máis importantes foron os arcos e as frechas de pedra. Durante este período fabricáronse trineos, ó principio tirados por homes e logo por cans, e canoas de pel ou de cortiza de árbores.

15. O ARTE DO MESOLÍTICO: • A principal manifestación artística deste período é a pintura levantina. Este tipo de pintura atópase na franxa que vai dende Cataluña ata Valencia. • As pinturas atópanse en zonas consideradas abrigos naturais (barrancos). • Ten carácter narrativo, xa que nelas descríbense escenas e non debuxos de animais aillados. • Presentan un estilo esquemático e están realizadas nuha soa cor. • Nelas aparecen representadas figuras humanas cunha clara diferenciación ente sexos. Distínguese tamén unha xerarquización entre os representados.

16. Pinturalevantina

17. O NEOLÍTICO

18. A VIDA NO NEOLÍTICO • Grandes transformacións económicas: • Paso de economía depredadora a unhaPRODUCTORA: AGRICULTURA E GANDEIRÍA • Nivasferramentas: hoces, azadas, cerámica para almacenar excedentes, cestería, tecidos. • Intercambiábanse excedentes, COMERCIO. • Todo isto da orixe á MINEIRÍA • A experiencia ensinou as mullers, que foron as principais recolectoras, a conveniencia de tirar algúns granos ó chan para que alí se reproduciran. • Os primeiros cultivos de cereaisforon: trigo, cebada e centeno en Europa, o mijo en África, o arroz na India e China. MODO DE VIDA: • Deixan de ser nómadas e fanse SEDENTARIOS. Aparecen os primeirospoboados. • Aumento de esperanza de vida e crecimento da poboación. • Desenrólase a propiedade privada e as sociedades xerarquizadas. • Novas tecnoloxías que levaron a unhaespecialización do traballo. Desta 1ª revolución surxirá toda unha industria alfareira e textil • Os primeirosanimais domesticados foron: cans, gando vacuno, ovellas, cabras e porcos. Máis tarde domesticouse a galiña. • Creencias relixiosas centradas no culto ósmortos.

19. O ARTE DO NEOLÍTICO No neolítico ou Idade de Pedra Pulimentada, a pintura e a escultura perden importancia e en cambio desenrólase o final do período unha arquitectura de enormes pedras que recibe o nome de Arquitectura Megalítica, formados por bloques inmensos de pedras, estos monumentos son de varios tipos: • Menhir:pedra colocada de forma vertical. Finalidade funeraria e ritual • Cromlech: menhires colocados de maneira circular. Culto as forzas da natureza e o sol. • Dolmen:dous megalitos verticais sobre os que se sitúa un horizontal. Función funeraria. • Tumba en corredor: parecido ó dolmen pero con pasillo de entrada. Función funeraria. Xeralmente trátase de grandes enterramentos colectivos que posúen un sentido relixioso.

20. Dolmen Menhir Crónlech Proceso de construcción dun megalito

21. IDADE DOS METAIS

22. DIVISIÓN IDADE DOS METAIS A Idade dos Metais, subdivídese en: *I dade do cobre-Calcolítico (terceiro milenio a.C.) *Idade do bronce (segundo milenio a.C.) *Idade de Ferro(primeiro milenio a.C.)

23. IDADE DOS METAIS A base da economía desta etapa sigue sendo a agricultura e a gandeiría Obsérvanse novas melloras tecnolóxicas: o rego dos campos mediante pozos, a aparición de novas especies como o olivo e a vide, o abonado dos campos con estiércol e a introducción do arado. Ca aparición dos metais, xurden novas actividades económicas: a minería e a metalurxia. A cerámica terá unha gran importancia económica (artesanía e comercio), tanto é así que incluso chegará a a dar nome a unha cultura: "cultura do vaso campaniforme“ O seu nome proven da forma de campana invertida que ten as vasixas. Trátase dunha cerámica feita a man, con moita decoración, realizada mediante incisións nas que se aplicaba como recheo unha pasta blanca, co obxeto de resaltar os adornos, xeral mente de tipo xeométrico. O comercio é outra actividade económica que na Idade dos Metais adquiere especial importancia. Aparecen as rutas do estaño, unha marítima e outra continental.

24. COMO VIVÍAN Durante a Idade dos Metais as xentes vivían en poboados moi semellantes ós da época neolítica, dos que diferenciábanse sobre todo porque agora as fortificacións defensivas son máis importantes, proba de que eran frecuentes os combates entre uns pobos e outros. • As sociedades da Idade dos Metais aumentarán as diferenzas sociaisentre uns grupos e outros. • Podemos distinguir básicamente dous grupos sociais: un, o dos reis, príncipes e guerreiros que teñen o poder político, militar, económico e social; é outro, integrado pola maioría da población e composto por agricultores, pastores, artesáns e comerciantes. • Nalgunhas situacións, haberá que engadir outro grupo social, caracterizado polo poder máxico-relixioso: os chamáns ou sacerdotes. • Por debaixo de todos estos grupos sociais atopábanse os escravos.

25. IDADE DE COBRE: CALCOLÍTICO • A primeira técnica metalúrxica coñecida foi a do cobre. Debido a súa escasa dureza usouse para facer obxetos de adorno. • Na Península Ibérica o uso do cobre xeneralizouse fai 4000 anos, coincidindo cas construccións megalíticas e a Cultura do Vaso Campaniforme. • Os Millares.

26. IDADE DO BRONCE O Bronce é unha aleación de cobre e estaño, moito máis duro e máis fácil de fundir e de traballar. A necesidade destes minerais empurrou a buscalos por Europa, dando lugar ás rutas dos metais. O mar Exeo é unha área de intenso comercio do bronce. Nesta época desenrolouse a navegación debido á necesidade de desprazamento e transporte dos buscadores de metais. Fabricábanse gran variedade de instrumentos: • útiles agrícolas, como azadas e hoces. • armas de guerra, como espadas, lanzas e escudos. • utensilios domésticos, como vasos, xarras e cuncos.

27. En Europa construíronse grandes construccións megalíticas O culto ao Sol e anatureza e os rituales funerarios determinaron que en la Edad de los Metales se realizasen numerosas construcciones megalíticas: Desta época son específicas das Illas Baleares as seguintes: As taulas e talayotes (torres de pouca altura), losas horizontais cun so apoio vertical, e as navetas, cúpulas en forma de nave invertida.

28. IDADE DO FERRO Nesta época conviven pobos prehistóricos que coñecen o bronce, con pobos históricos que non coñecen o ferro pero sí a escritura. (Os hititas dominadores do ferro pero que non escriben e os exipcios que teñen unha civilización superior, pero máis débil pois non desenrolaron a cultura do ferro). Orixen: • A metalurgia do ferro exige uns coñecementos e unha tecnoloxía distintos á do bronce. (Fornos con fuelles e forxar os obxetos mediante martilleado). • O amparo da metalurxia do ferro xurdiu a profesión do ferreiro. • Avantaxes do ferro fronte o bronce: • O ferro abunda en todos os lugares (en todos os sitios hai piritas), e en cambio, o bronce esixe a búsqueda de dous compoñentes: cobre e estaño, as veces en lugares moi lonxes. • As armas de ferro son máis duras, e ainda que debido a súa flexibilidade pódense deformar, é posible arreglarlas. En cambio, as armas de bronce eran fráxiles e rompíanse con frecuenza no choque.

29. PARA SABER MÁS: http://sepiensa.org.mx/librero/historia.html (Ir a Historias del mundo) http://www.juanjoromero.es/blog/2009/04/u6-la-vida-en-la-prehistoria-2/

30. 1.- Analiza e clasifica: • Escribe o nome e a función de cada un destes obxectos. • Explica de que material estaban feitos. • Ordénaos de mais antigo a máis moderno especificando a que período pertence

31. 2.- Marca cunha cruz as características que mellor definan a cada pintura e despois responde as preguntas. a) ¿En que período da prehistoria se realizou? b) ¿En que área xeográfica? c) Cita algunhas covas importantes da arte rupestre franco-cantábrica e da levantina. Sitúaas nun mapa.

32. 3.- Escribe o nome dos megálitos da ilustración e explica as súas características.

33. 4.- Relaciona cada Venus co seu nome: Venus Willendorf Venus de Lespugue Venus de Laussel Venus de Savignano