HET INDICATORENRAPPORT

1. HET INDICATORENRAPPORT Met meer cijfers bouwen aan een beleid tegen armoede Els De Vos Eric DirikxJoris Beaumon Cel Armoedebestrijding

2. Situering van de wijken

3. Bebouwde oppervlakte of bebouwingsgraad= Som bebouwde oppervlakte Totale oppervlakte Gent: 12% Op wijkniveau schommelt percentage tussen 4% en 46% Stationsbuurt Zuid: 20% Nieuw Gent – UZ: 16% Sint Denijs Westrem: 8% Zwijnaarde: 6% Een hoog percentage wijst op een ‘dense’ wijk, met veel bebouwing.

4. Bevolkingsdichtheid= Aantal inwoners gebied Oppervlakte gebied Gent: 1 519 inw/km² Op wijkniveau schommelt dit tussen 9231 en 59 inw/km² Stationsbuurt Zuid: 2810 inw/km² Nieuw Gent – UZ: 1926 inw/km² Sint Denijs Westrem: 696 inw/km² Zwijnaarde: 572 inw/km²

9. Armoede definiëren “Een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen.”(Vranken, 2006)

10. Gent: bevolkingsstructuur en -evolutie • Groepen met een verhoogd armoederisico: • alleenstaanden • alleenstaande ouders • etnisch-culturele minderheden

11. Alleenstaanden De groep alleenstaanden neemt toe in relatieve omvang Bron: Rijksregister – Vlaanderen, SVR, Lokale statistieken, 2008

12. Het aandeel alleenstaanden t.o.v. het totaal aantal huishoudens Gent: 44% Op wijkniveau schommelt dit tussen 22% en 65%. Nieuw Gent – UZ: 50% Stationsbuurt Zuid: 50% Sint Denijs Westrem: 30% Zwijnaarde: 28%

13. Alleenstaande ouders De groep alleenstaande ouders nam eveneens toe in relatieve omvang, maar is stabiel de laatste 3 jaar. Bron: Rijksregister – Vlaanderen, SVR, Lokale statistieken, 2008

14. Het aandeel eenoudergezinnen (alleenstaande ouders) t.o.v. het totaal aantal huishoudens Gent: 8% Op wijkniveau schommelt dit tussen 5% en 11%. Nieuw Gent – UZ: 11% (2de plaats) Sint Denijs Westrem: 9% Zwijnaarde: 7% Stationsbuurt Zuid: 6%

15. Etnisch-culturele minderheden Het armoederisico volgens herkomst, België, 2001 Bron: Van Robaeys, Perrin, Levecque en Dewilde, 2006, p. 314.

16. Etnisch-culturele minderheden

17. ECM: Etnisch Culturele Minderheden Gent: 15% Op wijkniveau schommelt dit tussen 2% en 45% Nieuw Gent – UZ: 24% Stationsbuurt Zuid: 8% Zwijnaarde: 3% Sint Denijs Westrem: 2%

18. Voor de actieve bevolking: Armoede ontstaat als 3 beschermingsmechanismen falen. • Gezinsvorming • Inkomsten uit arbeid / maatschappelijke participatie • Sociale zekerheid in ruime zin Deze 3 beschermingsmechanismen staan niet op zichzelf.

19. Voor 2006: 22,4% van de fiscale inkomens van alleenstaanden te vinden onder de kritische grens van 900€ Bron: ADSEI – Stadsmonitor 2008

20. Fiscaal inkomen of netto belastbaar inkomen per aangifte Gent: 14 416 € Op wijkniveau schommelt dit tussen 12 448€ en 22 888€. Nieuw Gent – Uz: 14 346 € (3de laagste) Stationsbuurt Zuid: 21 015 € Zwijnaarde: 21 293 € (5de hoogste) Sint Denijs Westrem: 21 541 € (4de hoogste)

21. Werkloosheid bij kansengroepen ► De evolutie van werkloosheidsgraad is grotendeels een conjunctureel gegeven. ► De geselecteerde kansengroepen zijn: laaggeschoolde, langdurig en allochtone werklozen, werklozen jonger dan 25.

22. Werkloosheidsgraad: • Aantal niet-werkende werkzoekenden • Potentieel actieve bevolking (18-64) • Gent: 8% •  Op wijkniveau schommelt dit tussen 3% en 17% • Nieuw Gent – UZ: 11% • Stationsbuurt Zuid: 6% • Sint Denijs Westrem: 4% • Zwijnaarde: 3%

24. Leefloon (en levensminimum) ► Leefloon past in het 3e beschermingsmechanisme: sociale zekerheid in ruime zin. ► Hoewel het leefloon een deelaspect is van de OCMW-werking blijft het de meest voor de hand liggende indicator. ►Er is een toename van het relatieve aantal leefloners (2005 - 2008).

26. OCMW steuntrekkers: • leefloon + levensminimum • Gent: 19 steuntrekkers per 1000 inw. • Op wijkniveau schommelt dit tussen 2 en 51 steuntrekkers per 1000 inw. • Nieuw Gent – UZ: 41 ‰ (2de hoogste aandeel) • Stationsbuurt Zuid: 10 ‰ • Sint Denijs Westrem: 5 ‰ • Zwijnaarde: 3 ‰

27. Dringende medische hulp en medische kaart • Mensen zonder wettig verblijf kunnen zich voor dringende medische hulp wenden tot het plaatselijke OCMW. • Voorwaarden: onwettig verblijf in België • wonen of verblijven in Gent • onvoldoende financiële middelen bezitten • Medische kaart is maatstaf voor mensen zonder wettig verblijf, maar is een onderschatting

28. Dringende medische hulp en medische kaart • Periode 09/2007 – 08/2008 • 2.213 aanvragen • 1.902 personen die een medische kaart ontvingen • Nulmeting: nog geen sprake van tendensen • Eerste semester 2009: 700 aanvragen

29. Dak- en thuisloosheid • Moeilijk te registreren omdat: • gedeelte van deze groep blijft vaak liever anoniem • gedeelte van deze groep vertoont zwerfgedrag • sommigen hebben geen officieel inkomen en kunnen niet aankloppen bij het OCMW

30. Tot slot Schattingen voor Gent: • Integratiedienst: omvangrijke groep Roma: 3000 personen, waarvan groot gedeelte in precaire levensomstandigheden • Nachtopvang Huize Triest en Nachtopvang CAW Artevelde: stijging aantal personen

31. VOOR LEERPLICHTLEEFTIJD ▶ geboorte in kansarme gezinnen: Gent: van 1 op 10 (2004) naar 1 op 7 (2007), Antwerpen: 1/5 ▶ tienerzwangerschappen Armoederisico en onderwijs TIJDENS LEERPLICHTLEEFTIJD ▶ schoolvertraging (thuistaal niet-Nederlands – schoolse vertraging BO en SO) ▶ spijbelgedrag NA LEERPLICHTLEEFTIJD ▶ ongekwalificeerde uitstroom ▶ geletterheid / basisvaardigheden

32. Armoederisico en onderwijs

33. Ongelijkheid in gezondheid en gezondheidszorg • Meest krachtige indicator: ‘het aantal jaren in gezonde levensverwachting’. Op stedelijk niveau is niet te becijferen. • Subjectieve gezondheid • Objectieve psychische gezondheid • Naar opleiding en beroepsactief zijn, kunnen significante verschillen worden vastgesteld : hoger opgeleide Gentenaars kampen minder frequent met gezondheidsproblemen; dit geldt eveneens voor personen die over een betaalde job beschikken. • Gent: Bloemekenswijk: minder inwoners vinden hun gezondheid bevredigend (71% tegenover 79% voor Vlaanderen)

34. Gent: 18,9% (geel) • Geen cijfers op wijkniveau beschikbaar • Oranje en rood ingekleurde gebieden hebben hoger percentage dan gemiddelde voor; groen ingekleurde gebieden hebben een lager aandeel van de bevolking dat last heeft van chronische aandoeningen (ivm Gent in zijn totaliteit) • Rode sector: Nieuw Gent (29%)

35. Indicator subjectieve gezondheid • = gestandaardiseerde index, gebaseerd op het aandeel personen dat zich in minder goede gezondheid voelt. • België: 1 • (Een hogere score dan 1 betekent dat de sector een hoger aandeel personen heeft dat zich in minder goede gezondheid voelt dan het aandeel in België) • Gent: 0,99 • 2 rode sectoren in wijk Nieuw Gent – UZ: • Steenakker • Academisch Centrum

36. Huisvesting en wonen Sociale huur in Gent • Huurdersprofiel: 2007, studie “Huren in Gent” in postcode 9000: • 27 % van de private huurders hoort bij de doelgroep voor het sociale huisvestingsbeleid • Eén op tien private huurders effectief op een wachtlijst staat voor een sociale huurwoning

37. Huisvesting en wonen Sociale huur in Gent Bron: Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW)

38. Huisvesting en wonen

39. Huisvesting en wonen Tot slot: indicatorselectie

40. Gent: 5% woningen zonder comfort (geen toilet en/of badkamer) • Op wijkniveau schommelt dit tussen 4% en 9% • Nieuw Gent – UZ: 6% • Zwijnaarde: 5% • Stationsbuurt Zuid: 4% • Sint Denijs Westrem: 4%

41. Schuld • In Gent: 2 erkende organisaties voor schuldbemiddeling: het OCMW en het CAW Visserij • Verschuiving merkbaar is van budgethulpverlening zonder schulden naar schuldhulpverlening

42. Voedselbedeling • We zoomen in op 2 organisaties in het Gentse: Kras-diensten en Huize Triest. • Kras: • 01/01/2007 tot 31/08/2007: 20.261 keer voedselondersteuning (gegevens van 6 van de 13 Krasdiensten). • 01/01/2008 – 31/08/2008: 23.241. • Toename van 14,7 %. • Huize Triest: gelijkaardige stijging. • Sociaal restaurant, met maximumcapaciteit 60 personen per dag. • Werkjaar 09/2006 – 08/2007: gemiddeld 52 personen. • Werkjaar 09/2007 – 08/2008: gemiddeld 58 personen.

43. Slotbeschouwing Neemt armoede in Gent toe of af? Vanuit het geheel van de hier voorgestelde indicatoren kan vastgesteld worden dat armoede in Gent toeneemt. Hoewel het niet de scope van dit rapport is, zijn er cijferreeksen getoond die voor een aantal indicatoren eenzelfde verhaal brengen voor andere steden, wat in de richting wijst van een algemene stedelijke realiteit.