Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

2. R Y N E K P R A C Y

3. 1. CO TO ZNACZY BEZROBOCIE?

4. AKTYWNI ZAWODOWO, PRACUJĄCY, BEZROBOTNI, BIERNI ZAWODOWO (w tys.)… Ludzie w wieku produkcyjnym Bierni zawodowo (14 405) Aktywni zawodowo Pracujący [15 432 (III kwartał 2007 r.)] Bezrobotni (1 531) BAEL (15 i więcej lat, od 2001 r. 15-74 lat) Pracujący: pracują minimum godzinę tygodniowo. Bezrobotni: nie pracują, chcą pracować, mogą pracować.

5. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI Na podstawie BAEL oblicza się także: WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ i WSKAŹ-NIK ZATRUDNIENIA, czyli – odpowiednio - udział aktywnych za-wodowo i udział pracujących w liczbie ludności (w wieku 15 lat i więcej) ogółem.

6. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI Np., w Polsce, zgodnie z wynikami BAEL z 3. kwartału 2007 r., ludność aktywna zawodowo liczyła 16 963 tys. osób; współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 15 i więcej lat wynosił 54,1%. Bezrobotnych było 1531 tys. osób, a zatem pracowało 15 432 tys. osób, co oznacza, że wskaźnik zatrudnienia był równy 49,2%.

7. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI DANE Z URZĘDÓW PRACY [18 lat - 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni)*] Zatrudnieni: spełniają wymogi ustawy. Bezrobotni: nie pracują, chcą pracować, mogą pracować. ----------------------------------------------------------------------------- *Zob. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytu-cjach rynku pracy (Dz. U. nr 99 z dnia 1 maja 2004 r.).

8. LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM BIERNI ZAWODOWO AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY BEZROBOTNI ■ STOPA BEZROBOCIA jest to stosunek liczby bezrobot- nych do liczby aktywnych zawodowo. BAEL, III kwartał 2007: 9.0%. Urzędy pracy, koniec IX 2007 r. : 11,6%.

9. Bezrobocie rejestrowane (w końcu roku) i „baelowskie”a (IV kwar-tał) w Polsce w latach 1990 – 2005 (w tys.) a Liczby pisane pogrubioną czcionką. b Od 2003 r. wyniki badań są uogólniane przy wykorzystaniu danych pochodzą-cych z Narodowego Spisu Powszechnego 2002 i nie są w pełni porównywalne z wy-nikami BAEL dla okresów wcześniejszych. Źródło: Dane GUS.

10. Bezrobocie rejestrowane i „baelowskie” w Polsce w latach 1990–2005 (w tys. osób)

11. Stopy bezrobocia rejestrowanego i „baelowskiego” w Polsce w la-tach 1990-2005 (w %).

12. Stopy bezrobocia w IV kwartale 2005 r. w Polsce i w innych kra-jach (w %) a Dotyczy końca 2005 r. (za The World Factbook, CIA, 2005). Źródło: OECD (2006), Main Economic Indicators, April.

13. Struktura geograficzna polskiego bezrobocia, luty 2006 r.

14. Struktura geograficzna polskiego bezrobocia, luty 2006 r.

15. Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne na poziomie powiatów. Z jednej strony w Zachodniopomorskim w powiecie Bia-łogardzkim stopa bezrobocia wynosiła 37,7%, w powiecie Draws-kim 38,5%, w powiecie Świdwińskim 40,1% w powiecie Łobeskim 40,8%; na Mazurach w powiecie Bartoszyckim była równa 39,1%, w powiecie Węgorzewskim– 39,2%, w powiecie Piskim – 40,1%, w powiecie Braniewskim – 40,5%. Z drugiej – w Warszawie równała się 5,6%, w Poznaniu – 6,2%, w Krakowie – 7,2%, a w Katowicach – 7,5%. (Dane dotyczą lutego 2006 r.)

16. PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w 2003 r. w Polsce przypływy do zaso-bu bezrobocia wynosiły 2642 tys. osób, a odpływy - 2684 tys. osób.

17. WAŻNE GRUPY BEZROBOTNYCH Bezrobocie DŁUGOOKRESOWE Bezrobocie MŁODYCH i STARYCH Bezrobocie UKRYTE i FIKCYJNE

18. BEZROBOCIE DŁUGOOKRESOWE* Zarejestrowani bezrobotni w Polsce według czasu pozostawa-nia bez pracy (w końcu grudnia 2005 r.; w tys.; w %) Źródło: Dane GUS.

19. W końcu 2005 r. 64,8% zarejestrowanych w Polsce osób bezrobot-nych pozostawało bez pracy 6 i więcej miesięcy, zaś pozbawionych pracy dłużej niż 12 miesięcy było 50,2% osób bezrobotnych. Tylko 6 (na 30) krajów OECD ma wyższy od Polski od-setek bezrobotnych pozbawionych pracy przez co najmniej rok (Bel-gia, Czechy, Grecja, Niemcy, Słowacja, Włochy). Jednak we wszyst-kich tych przypadkach chodzi o kraje, w których bezrobocie jest skokowo niższe niż w Polsce. Wyjątkiem jest Słowacja, gdzie z kolei na poziom bezrobocia (w tym bezrobocia długookresowego), poza rynkiem i państwem silnie wpływają „lokalne” normy kulturowe (znaczny odsetek ludności romskiej).

20. BEZROBOCIE MŁODYCH I STARYCH Zarejestrowani bezrobotni w Polsce według wieku (w końcu grudnia 2005 r.; w tys., w %). Źródło: Dane GUS.

21. Bezrobotni do 34 lat stanowili w Polsce w końcu 2005 r. ponad poło-wę (50,7%) wszystkich bezrobotnych. W roku akademickim 2002/ 2003 liczba 142 tys. bezrobot-nych z wykształceniem wyższym przewyższała roczną liczbę absol-wentów studiów dziennych (134 tys.). W końcu 2005 r. wykształcenie wyższe miało już 152,4 tys. zarejestrowanych bezrobotnych w Polsce (5,5% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych). Na tle innych krajów OECD w 2005 r. Polska odznaczała się wysokim poziomem bezrobocia osób młodych. Dotyczy to rów-nież porównania Polski (37,8%) i innych byłych krajów realnego socjalizmu (porównaj z: Czechami, 19,3%; Słowacją, 29,9%; Węg-rami, 19,4%).

22. Tylko nieco lepiej prezentują się porównawcze dane o bezrobociu osób z wyższym wykształceniem. W OECD w 2005 r. Polska (6,2%) zajmowała trzecie miejsce, a wyprzedzały ją jedynie Grecja (7,0%) i Turcja (6,9%).

23. BEZROBOCIE UKRYTE I FIKCYJNE Analizując sytuację na rynku pracy, należy także zwrócić uwagę na bezrobocie ukryte i bezrobocie fikcyjne. UKRYCI BEZROBOTNI to pozbawione pracy osoby, które – z różnych przyczyn – nie zarejestrowały się jako bezrobot-ne. Z kolei z BEZROBOCIEM FIKCYJNYM mamy do czy-nienia, gdy część zarejestrowanych bezrobotnych wcale nie chce podjąć pracy.

24. 2. RODZAJE BEZROBOCIA

25. Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY oznacza, że - przy danej pła-cy - zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku (a)]. NIERÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY może być spowodowana zbyt wysokim lub zbyt niskim poziomem płac. N N

26. BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE Równowaga i nierównowaga na rynku pracy W W B A W1 E F W* C D W2 AJ AJ LD LD LF LF 0 0 N N Równowaga na rynku pracy oznacza, że zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku (a)]. Istnieje wówczas BEZROBOCIE NATURALNE (odcinek EF tamże). Jeśli realna płaca jest wyższa od płacy, której odpowiada równowaga na rynku pracy, pojawia się BEZROBOCIE PRZY-MUSOWE [zob. odcinek AB na rysunku (b)]. NIEDOBÓR RĄK DO PRACY [zob. odcinek CD na ry-sunku (b)] istnieje przy płacy realnej niższej od płacy równowagi.

27. Rodzaje bezrobocia (I) ■NATURALNIE (DOBROWOLNIE) BEZROBOTNI należą do zasobu pracy, lecz z własnej woli (winy?) nie pracują za rynkową płacę. ■NATURALNA STOPA BEZROBOCIA jest to iloraz bezrobocia dobrowolnego (naturalnego) i zasobu pracy. ■PRZYMUSOWO BEZROBOTNI to ci aktywni zawodowo, któ-rzy nie mogą znaleźć pracy za obowiązującą na rynku płacę. BEZROBOCIE NATURALNIE (DOBROWOLNIE) PRZYMUSOWE

28. BEZROBOCIE FRYKCYJNE, STRUKTURALNE, CYK-LICZNE Ekonomiści rozróżniają także bezrobocie: FRYKCYJNE - spowodowane naturalną mobilnością pracowników (np. zmiany miejsca pracy młodocianych) STRUKTURALNE - powstaje, gdy struktura zapotrzebowania na pracę – np. geograficzna, czasowa, kwalifikacji – nie odpowiada podaży pracy CYKLICZNE - wywołane zmniejszeniem się zagregowanych wy-datków, AEPL, w gospodarce

29. BEZROBOCIE FRYKCYJNE, STRUKTURALNE, CYK-LICZNE Rodzaje bezrobocia (II) BEZROBOCIE FRYKCYJNE STRUKTURALNE CYKLICZNE

30. Zdaniem wielu NATURALNE bezrobocie JEST SUMĄ bezrobocia STRUKTURALNEGO i FRYKCYJNEGO. Natomiast bezrobocie PRZYMUSOWE STANOWI głównie bezrobocie CYKLICZNE.

31. 3. SZKODY POWODOWANE PRZEZ BEZROBOCIE Bezrobocie zmniejsza EFEKTYWNOŚĆ GOSPODAROWANIA. Z posiadanych zasobów trapione bezrobociem społeczeń-stwo wytwarza mniej dóbr niż przy pełnym zatrudnieniu. W efekcie potrzeby ludzi są gorzej zaspokojone. Np., pozbawieni pracy robot-nicy budowlani nie budują nowych mieszkań, więc bezdomni miesz-kają na dworcach. Bezrobocie zaprzecza także SPRAWIEDLIWOŚCI, bo powoduje żywiołowe (przez nikogo nie kontrolowane) zmiany dochodów.

32. BEZROBOCIE A EFEKTYWNOŚĆ Największym marnotrawstwem we współczesnej gospodarce jest wartość dóbr, które nie zostały wytworzone z powodu bezrobocia. Marnotrawstwo gospodarcze w okresach wysokiego bezrobocia Źródło: P.A. Samuelson. W.D. Nordhaus, Ekonomia, t. I, Warszawa 1995, s. 327.

33. Także CZĘŚĆ wartości zasiłków i pomocy socjalnej dla bezrobot-nych jest dla społeczeństwa kosztem. Wszak te zasoby można by wy-korzystać inaczej. Jednak reszta tych środków służy właściwej alokacji pracy (dzięki nim na rynku pracy podaż i popyt są lepiej dopasowane, co zwięk-sza wydajność pracy).

34. Kolej na Polskę. Według wyliczeń Mieczysława Kabaja z IPiSS w Warszawie np. wzrost bezrobocia w latach 1999–2002 o 1,3 mln osób spowodował utratę PKB o wartości około 115 mld zł (15,7% PKB i 82% dochodów budżetu państwa w 2001 r.).

35. BEZROBOCIE A SPRAWIEDLIWOŚĆ Bezrobocie jest również niesprawiedliwe, bo powoduje niekontrolo-wane zmiany dochodów. Zyski i straty konkretnych osób często nie są przy tym „zasłużone” (nie odpowiadają akceptowanym przez społeczeństwo kryteriom sprawiedliwości), lecz są przypadkowe (np. upadła kopalnia, na co nie miałem żadnego wpływu, więc jestem bezrobotny).

36. Zdaniem wielu ekonomistów, BEZROBOCIE DOBROWOLNE jest bardziej „zasłużone”, a więc mniej niesprawiedliwe, od BEZROBO-CIA PRZYMUSOWEGO. Dobrowolnie (frykcyjnie i strukturalnie) bezrobotni SAMI decydują o swoim losie. Np. zamiast zmiany kwalifikacji, pracy i za-robku wybierają zasiłek i świadczenia socjalne, wolny czas i możli-wość natrafienia na szczególnie atrakcyjną ofertę pracy. Jednak dobrowolne bezrobocie powoduje pogorszenie sy-tuacji dotkniętych nim osób. (Pomyśl o strukturalnych bezrobot-nych postawionych przed wyborem między migracją w poszukiwa-niu pracy w nie swoim zawodzie, a brakiem jakiejkolwiek pracy). Skoro tak, to również bezrobocie dobrowolne może zostać uznane za przyczynę niesprawiedliwości...

37. Jeszcze bardziej dotkliwe od dobrowolnego jest BEZROBOCIE PRZYMUSOWE. Przedłużający się spadek dochodów prowadzi do obniżenia się poziomu życia. Następuje wyobcowanie spowodowane przerwaniem kontaktów w środowisku zawodowym, dochodzi do powolnego zaniku kwalifikacji, pojawiają się: stres związany z po-czuciem mniejszej wartości, choroby, uzależnienia, przestępstwa, rozwody, samobójstwa.

38. Zwykle bezrobocie najmocniej dotyka osoby z niskimi docho-dami. Skutkiem bywają wtedy nędza, bezdomność, przest-ępstwa, SAMOBÓJSTWA* (na początku 2004 r. w Polsce tylko około 15% bezrobotnych miało prawo do zasiłku). --------------------------------------------------------------------------------------- * Zob. wypowiedź rzecznika prasowego GUS, prof. Wiesława Łagodzińskie-go: „Na samym dole drabiny społecznej znajdują się ubodzy ubogich, czyli ludzie żyjący w nędzy (...). W Polsce jest takich ludzi blisko 1 mln 900 tys. – 5% społeczeństwa. Znajdują różne sposoby na przeżycie – mieszkają na dworcach lub w kanałach, żyją w śmietnikach, zdecydowana większość przymiera głodem. Niektórzy z rozpaczy podejmują próby samobójcze. Sa-mobójstwo z powodu nędzy jest w naszym kraju nowym zjawiskiem, podob-nie jak dziedziczenie biedy. Dotyczy często bezdomnych, narkomanów, alko-holików, chorych na AIDS (...). Sczególnie biedotwórcze jest bezrobocie”. W: E. Olczyk, Strach przed biedą, „Rzeczpospolita” z 27 sierpnia 1999 r. W la-tach 1990–1995 liczba samobójstw w Polsce wzrosła w przybliżeniu o 56%.

39. BEZROBOCIE A SAMOBÓJSTWA W POLSCE Liczba bezrobotnych (w tys.) i samobójstw w Polsce, 1990-2000. Popatrz na wykres, a następnie odpowiedz na pytania. a) Czy dostrzegasz jakakolwiek zależność zmian poziomu bezrobo-cia i liczby samobójstw w Polsce?

40. BEZROBOCIE A SAMOBÓJSTWA W POLSCE Liczba bezrobotnych (w tys.) i samobójstw w Polsce, 1990-2000. Popatrz na wykres, a następnie odpowiedz na pytania. a) Czy dostrzegasz jakakolwiek zależność zmian poziomu bezrobo-cia i liczby samobójstw w Polsce? Sądzę, że rysunek potwierdza zależność między zmianami liczby bezrobotnych i liczby samobójstw. Liczba samobójstw – zwykle – rośnie i maleje po wzrostach i po spadkach liczby bezrobotnych. b) Czy istnieje związek przyczynowy między poziomem bezrobocia, a liczbą samobójstw w Polsce (podaj 1 argument za i 1 przeciw)?

41. BEZROBOCIE A SAMOBÓJSTWA W POLSCE Liczba bezrobotnych (w tys.) i samobójstw w Polsce, 1990-2000. Popatrz na wykres, a następnie odpowiedz na pytania. a) Czy dostrzegasz jakakolwiek zależność zmian poziomu bezrobo-cia i liczby samobójstw w Polsce? Sądzę, że rysunek potwierdza zależność między zmianami liczby bezrobotnych i liczby samobójstw. Liczba samobójstw – zwykle – rośnie i maleje po wzrostach i po spadkach liczby bezrobotnych. b) Czy istnieje związek przyczynowy między poziomem bezrobocia, a liczbą samobójstw w Polsce (podaj 1 argument za i 1 przeciw)? Argumentem za takim związkiem jest zdroworozsądkowa teoria, zgodnie z którą bezrobocie często jest przyczyną samobójstw. „Na samym dole drabiny społecznej znajdują się ubodzy ubogich, czyli ludzie żyjący w nędzy (...) W Polsce jest takich ludzi blisko 1 mln 900 tys. (...). Niektórzy z rozpaczy podejmują próby samobójcze. Samobójstwo z powodu nędzy jest w naszym kraju nowym zjawis-kiem, podobnie jak dziedziczenie biedy.(...)Szczególnie biedotwór-cze jest bezrobocie”. Oto kontrargument: samobójstwo jest wynikiem wielu okoliczności i nie można jednej z nich (np. brakowi pracy) przypi-sywać decydującego znaczenia.

42. BEZROBOCIE A SAMOBÓJSTWA W POLSCE (Zob. Kurowska, A. Bezrobocie a zamachy samobójcze, „Ekonomista”, nr 3; 2006 r. )

43. 4. CO MOŻE ZROBIĆ PAŃSTWO? ZWALCZANIE BEZROBOCIA PRZYMUSOWEGO Aby zmniejszyć przymusowe bezrobocie, KLASYCY chcą ułatwiać rynkowi osiągnięcie stanu równowagi (np. chcą osłabiać związki za-wodowe). Zdaniem KEYNESISTÓW takie środki nie są skuteczne, bo płace są względnie stabilne, a główna przyczyna bezrobocia to zbyt mały popyt na pracę. Ich zdaniem lekarstwem na bezrobocie cykliczne jest ekspansywna polityka budżetowa i pieniężna. [PRAWO OKUNA i HISTEREZA (samoutrwalanie się bezrobocia) utrudniają walkę z bezrobociem].

44. ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.: 1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,

45. ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.: 1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy, 2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). --------------------------------------------------------------------------------------- *Zasiłek ten państwo wypłaca przez pewien czas bezrobotnemu po utracie przezeń pracy w celu ochrony jego poziomu życia. Na przykład, w grudniu 2007 r. w Polsce wypłacany (w zasadzie) co miesiąc przez pół roku zasiłek wynosił 538,3 zł (zob. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych, Moni-tor Polski, nr 29, poz. 326).

46. ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO • Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.: • 1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy, • 2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). • 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.: • ulepszanie systemu pośrednictwa pracy, --------------------------------------------------------------------------------------- *Zasiłek ten państwo wypłaca przez pewien czas bezrobotnemu po utracie przezeń pracy w celu ochrony jego poziomu życia. Na przykład, w grudniu 2007 r. w Polsce wypłacany (w zasadzie) co miesiąc przez pół roku zasiłek wynosił 538,3 zł (zob. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych, Moni-tor Polski, nr 29, poz. 326).

47. ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO • Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.: • 1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy, • 2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). • 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.: • ulepszanie systemu pośrednictwa pracy, • ułatwianie pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie • szkolenia, dotowanie firm zatrudniających na okres próbny ab- • solwentów), --------------------------------------------------------------------------------------- *Zasiłek ten państwo wypłaca przez pewien czas bezrobotnemu po utracie przezeń pracy w celu ochrony jego poziomu życia. Na przykład, w grudniu 2007 r. w Polsce wypłacany (w zasadzie) co miesiąc przez pół roku zasiłek wynosił 538,3 zł (zob. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych, Moni-tor Polski, nr 29, poz. 326).

48. ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO • Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.: • 1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy, • 2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). • 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.: • ulepszanie systemu pośrednictwa pracy, • ułatwianie pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie • szkolenia, dotowanie firm zatrudniających na okres próbny ab- • solwentów), • tanie kredyty na założenie przez bezrobotnych własnej firmy. --------------------------------------------------------------------------------------- *Zasiłek ten państwo wypłaca przez pewien czas bezrobotnemu po utracie przezeń pracy w celu ochrony jego poziomu życia. Na przykład, w grudniu 2007 r. w Polsce wypłacany (w zasadzie) co miesiąc przez pół roku zasiłek wynosił 538,3 zł (zob. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych, Moni-tor Polski, nr 29, poz. 326).

49. ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO • Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.: • 1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy, • 2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). • 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.: • ulepszanie systemu pośrednictwa pracy • ułatwianie pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie • szkolenia, dotowanie firm zatrudniających na okres próbny ab- • solwentów) • - tanie kredyty na założenie przez bezrobotnych własnej firmy • 4. Rozbudowa sieci transportu. --------------------------------------------------------------------------------------- *Zasiłek ten państwo wypłaca przez pewien czas bezrobotnemu po utracie przezeń pracy w celu ochrony jego poziomu życia. Na przykład, w grudniu 2007 r. w Polsce wypłacany (w zasadzie) co miesiąc przez pół roku zasiłek wynosił 538,3 zł (zob. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych, Moni-tor Polski, nr 29, poz. 326).

50. Przedmiotem sporów jest skuteczność PRZEPISÓW CHRONIĄ-CYCH MIEJSCA PRACY (ang. employmentprotectionlegislation, EPL) Chodzi o prawne utrudnienie zwalniania pracowników (np. długie okresy wypowiedzenia, wysokie odprawy).