Podstawy Ekonomii

1. Podstawy Ekonomii Mgr Iryna Bilousova Ćwiczenia

2. Mgr Iryna Bilousova Wprowadzenie do ekonomiiSektory w gospodarce narodowejPodmioty w gospodarce narodowej Wzrost i rozwój gospodarczy Podstawy ekonomiiĆwiczenia

3. Ekonomia • Ekonomia jest nauką, która bada, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać. • Dobro – produkt materialny. • Usługa – działania, które mogą zaspokajać potrzeby konsumenta jedynie w trakcie ich wykonywania (świadczenia). Zakwalifikuj poniższe pojęcia do dóbr i usług: • Masaż • Jabłko • Koszula • Wypełnienie ubytku w zębie • Spektakl teatralny • Strona internetowa • Budynek mieszkalny • Praca nauczyciela • Instalacja piecyka gazowego mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

4. Mikro czy makro? Ekonomia jest podzielona według sposobów podejścia do problemów gospodarczych na: • Mikroekonomię – szczegółowo bada indywidualne decyzje odnoszących się do pojedynczych towarów • Makroekonomię –kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

5. Zadanie 1 Przyporządkuj poniższe stwierdzenia do mikro lub makroekonomii. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

6. Gospodarka narodowa - całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium danego państwa. Gospodarka narodowa dzieli się na pięć sektorów: Sektor pierwszy - zalicza się do niego: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo. • rolnictwo zajmuje się wytwarzaniem żywności do bezpośredniego spożycia oraz surowców do przetwarzania w przemyśle, głównie spożywczym i włókienniczym. Działalnością rolniczą jest rybactwo, czyli pozyskiwanie ryb ze stawów hodowlanych. • leśnictwo obejmuje: prace związane z zalesieniem i pielęgnacją drzew, ochroną lasów, pozyskiwaniem drewna i innych surowców z lasu. • rybołówstwo zajmuje się pozyskiwaniem ryb z mórz i oceanów, a także z rzek i jezior. (Publikacja jest udostępniona w encyklopedii serwisu Szkolnictwo.pl.) mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

7. Sektory gospodarki narodowej Sektor drugi - zalicza się do niego przemysł wydobywczy: górnictwo i przetwórczy oraz budownictwo. • przemysł zajmuje się wydobywaniem surowców mineralnych (przemysł wydobywczy) oraz ich przetwarzaniem (przemysł przetwórczy). • budownictwo obejmuje prace związane z projektowaniem i wznoszeniem budowli, a także z konserwacją istniejących obiektów, m.in. budynków, urządzeń wodnych, kanalizacyjnych, dróg, mostów. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

8. Sektory gospodarki narodowej Sektor trzeci - zalicza się do niego usługi: transport, łączność, gospodarkę komunalną i mieszkaniową, oraz handel. Sektor czwarty - zalicza się do niego finanse, ubezpieczenia, marketing i reklamę oraz obrót nieruchomościami. Sektor piąty - obejmuje ochronę zdrowia, opiekę społeczną, edukację, badania naukowe, turystykę i rekreację, administrację państwową, wymiar sprawiedliwości, policję i wojsko. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

9. Zadanie 2 Zakwalifikuj poszczególne przedsiębiorstwa do jednego z sektorów gospodarki: • Związek Sybiraków • PKO BP • Warta • Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego • Zakład Usługowo-Produkcyjny Lasów Państwowych • MPK Rzeszów • Leśniczy • WSIiZ • Kopalnia soli • Agencja nieruchomości • Osiedlowy dom kultury • Przedsiębiorstwo agroturystyczne mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

10. Podmioty w gospodarce narodowej Do grupy podmiotów gospodarujących zalicza się w Polsce wszystkie jednostki organizacyjne oraz gospodarstwa domowe. Podmioty te można klasyfikować z punktu widzenia pełnionych przez nich funkcji: • gospodarstwa domowe, • przedsiębiorstwa, • Państwo mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

11. Zadanie 3 Jak już wiesz, wśród podmiotów podejmujących decyzje ekonomiczne w gospodarce wyróżnia się: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i władzę gospodarczą. Dwa pierwsze z nich działają w tak zwanej sferze realnej gospodarki, ostatni zaś w sferze regulacyjnej. Poniżej wymieniono podstawowe zdarzenia, jakie zachodzą w społecznym procesie gospodarowania pomiędzy gospodarstwami domowymi a przedsiębiorstwami. Wpisz w tabeli obok każdego ze zdarzeń, nazwę podmiotu, którego zdarzenie to bezpośrednio dotyczy. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

12. Obieg okrężny (zamknięty) w gospodarce rynkowej. Teraz, na podstawie zamieszczonego niżej rysunku, wpisz w tabeli 1 obok każdego zdarzenia cyfry od 1 do 8, tak aby w efekcie powstał uporządkowany opis przebiegu procesu gospodarczego. Dotychczas analizowaliśmy przypadek gospodarki wolnorynkowej, w której nie ma miejsca na działalność władzy gospodarczej. Uchylmy obecnie to założenie i włączmy do tego modelu trzeciego uczestnika rynku. Zastanów się, co oznacza jego obecność w gospodarce, a następnie uwzględnij ten fakt na powyższym rysunku. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

13. Podstawy ekonomiiĆwiczenia Mgr Iryna Bilousova Wzrost gospodarczy

14. Wzrost gospodarczy Istnieje kilka definicji wzrostu gospodarczego. Są one następujące: • to długookresowy proces powiększania produkcji dóbr i usług w danym kraju • to proces zwiększania zasobu dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych • to proces zwiększania zasobów dóbr i usług konsumpcyjnych, a w szczególności taki wzrost ilościowy, który zapewnia zwiększenie ilości dobór i usług konsumpcyjnych przypadających na mieszkańca danego kraju • jest to stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi Zdolności produkcyjne każdej gospodarki zależą przede wszystkim od ilości i jakości występujących w niej zasobów naturalnych, majątku trwałego, jak również od poziomu techniki produkcji oraz poziomu kwalifikacji pracy (wiedzy teoretycznej i doświadczenia produkcyjnego). mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

15. ZADANIE 4 Podane poniżej zdarzenia przyporządkuj przyczynom wzrostu gospodarczego podanym w załączonej tabeli (wiele możliwości): • wynalezienie i coraz szersze wykorzystanie telefonii komórkowej, • wielki napływ legalnych emigrantów pracowników, • zastąpienie maszyn do pisania przez komputery, • zagraniczne inwestycje bezpośrednie, • likwidacja analfabetyzmu, • budowa linii kolejowych, • wzrost aktywizacji zawodowej kobiet, • wprowadzenie nowego systemu motywacji pracowników, • wzrost stawek amortyzacyjnych, • trzykrotny wzrost udziału w PKB wydatków na edukację, • wprowadzenie kliprów herbacianych na szlaki handlowe, • specjalizacja pracy w fabrykach na przykład poprzez zastosowanie taśmy produkcyjnej. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

16. Miernikami wzrostu gospodarczego są: • PKB (produkt krajowy brutto) - jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. Inaczej mówiąc PKB mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce kraju. • PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import • C+I+G+Ex-Im • PNB ( realny produkt narodowy brutto) - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji. Świadczy o ilości dóbr i usług, na których zakup może pozwolić sobie gospodarka jako całość. • PNB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + dochód netto obywateli za granicą • PNB = PKB + Dw • PNN (produkt narodowy netto = dochód narodowy) - oblicza się go poprzez odjęcie amortyzacji od PNB. Jest to więc ilość pieniądza, jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi, po dołożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy na sfinansowanie amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie. • PNN=PNB - Am • PKB per capita - wielkość produktu PKB przypadająca na jednego mieszkańca. • PKB/liczba mieszkańców mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

17. ZADANIE 5 Oblicz PKB, PNB, PNN na podstawie podanych niżej danych: • Wydatki konsumpcyjne (C) – 90 • Inwestycje brutto (I brutto) – 40 • Inwestycje netto (I netto) – 10 • Wydatki rządowe (G) – 50 • Dochody netto z własności za granicą (Dw) – 5 • Eksport (Ex) – 60 • Import (Im) – 70 • Amortyzacja (Am) - 30 mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

18. Nominalny a realny PNB • Nominalny PNB mierzy się w cenach bieżących, tj. takich, które istniały w okresie, gdy osiągano składające się na PNB dochody. • Realny PNB – inaczej w cenach stałych – koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określanym jako rok bazowy lub podstawowy. Tabela poniżej powinna ułatwić zrozumienie: mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

19. Nominalny a realny PNB. Zadanie 6 • Ilości złowionych w RPA krabów o homarów oraz ich ceny wyniosły w kolejnych latach: Proszę obliczyć: • Nominalny wzrost PNB • Realny wzrost PNB mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

20. Metoda sumowania produktów. Wartość dodana, dobra pośrednie i finalne. Są 2 sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia tych samych elementów: suma wartości produktów finalnych bądź suma wartości dodanej. • Produkty finalne – to dobra i usługi nabywane przez ostatecznego użytkownika (konsumpcyjne, inwestycyjne) • Produkty pośrednie – to produkty, które są w całości zużywane przez przedsiębiorstwa przy wytwarzaniu innych produktów. • Wartość dodana – to przyrost wartości produktów będący rezultatem danego procesu produkcji. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

21. ZADANIE 7 • Podana tabela przedstawia kolejne etapy produkcji samochodu. • Uzupełnij tabelę • O ile jednostek pieniężnych zostałby zawyżony PKB, gdyby do jego obliczenia wykorzystywano wszystkie wpływy ze sprzedaży, a nie tylko samą wartość dodana? mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

22. ZADANIE 8 Im wyższa stopa wzrostu gospodarczego, tym szybciej gospodarka się rozwija i kraj osiąga dobrobyt. Dla sześciu krajów (A-F) o podobnej rocznej stopie wzrostu uzupełnij poniższą tabelę tak, by przedstawiała skumulowany wpływ danej stopy wzrostu gospodarczego na poziom dobrobytu w ciągu 5 lat. Na podstawie tych obliczeń wyjaśnij, dlaczego ekonomiści i politycy przywiązują tak wielką wagę do każdego punktu procentowego stopy wzrostu gospodarczego. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

23. Podstawy ekonomiiĆwiczenia Mgr Iryna Bilousova Pieniądz System pieniężno-kredytowy

24. Pieniądz • Pieniądz - jest to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonuje się płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań ( D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch 2003, s. 94) Pieniądz pełni funkcje : • środek wymiany, czyli jest powszechnie rozpoznawalny Ludzie zamieniają swoje dobra i usługi na pieniądz, a potem używają go do zakupów dóbr i usług, których potrzebują. Pieniądz spełniający funkcję środka wymiany znajduje zastosowanie praktycznie we wszystkich czynnościach. Pracownicy wymieniają usługi czynnika ludzkiego jakim jest praca na pieniądz. Ludzie kupują lub sprzedają dobra w zamian za pieniądz. Pieniądz dzięki tej funkcji ułatwia handel i sprzyja produkcji społecznej. Upraszcza proces wymiany w porównaniu z transakcjami barterowymi ( towar za towar) w gospodarce bezpieniężnej. • pieniądz jako miernik wartości,jest on wartością, którą mierzy się wartość dóbr i usług. • pieniądz jako środek przechowywania wartości ( tezauryzacji ),można go wykorzystać do dokonania zakupów w przyszłości. Dana osoba może przechowywać pieniądze i użyć ich później, aby dokonać jakiejś transakcji. Funkcja przechowywania wartości ( tezauryzacja ) związana jest ze stabilnością pieniądza. Środkiem przechowywania wartości mogą być domy, kolekcje znaczków pocztowych a także oprocentowane wkłady w bankach. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

25. Wartość pieniądza w czasie. Wybrane pojęcia • Depozyt – suma przechowywana w banku. • Kredyt - jest to forma odstąpienia dłużnikowi przez wierzyciela określonej wartości pieniężnej, bądź w towarze na zasadzie zwrotu w określonej sumie i w określonym terminie. • Rezerwy – ilość pieniędzy pozwalająca dokonać natychmiastowych wypłat na żądanie właścicieli wkładu (NBP). • Stopa rezerw – jest to stosunek rezerw do wkładów. • Podaż pieniądza – całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli środka wymiany. • Płynność finansowa – pewność i szybkość, z jaką dana pozycja aktywów może być z powrotem zamieniona na gotówkę w dowolnym momencie (gotówka, akcje, weksle, obligacje, zapasy, nieruchomość). • Panika finansowa - samo spełniająca się prognoza polegająca na tym, że ludzie dochodzą w pewnym momencie do wniosku, że bank nie będzie zdolny do wypłacenia pieniędzy posiadaczom wkładów. Wpadają więc w popłoch (panikę) i masowo wycofują swoje pieniądze. Tym samym sprawiają, że bank rzeczywiście nie jest w stanie wypłacić pieniędzy i będzie musiał ogłosić bankructwo. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

26. Zadania 9 - 12 • W banku komercyjnym zostaje złożony depozyt gotówkowy wartości 1000 zł. Oprocentowanie w skali roku 10%. Ile pieniędzy będzie na koniec roku na rachunku? Na koniec 2 roku? 3-go? • Stopa rezerw obowiązkowych wynosi 20%. W banku komercyjnym zostaje złożony depozyt gotówkowy 1000 zł. Na jaką kwotę bank będzie mógł udzielić kredytu? • Aktualnie rezerwy banku komercyjnego są równe 9 000 zł, natomiast depozyty 30 000 zł. Jeżeli rezerwy obowiązkowe wynoszą 20% depozytów, to ile wynoszą rezerwy dobrowolne? • Jeżeli nominalna stopa procentowa r = 20%, a obligacja ma przynieść jej posiadaczowi roczny dochód równy 10 zł, to cena obligacji wynosi? mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

27. Raty kredytowe oraz kapitalizacja odsetek Raty równe oraz malejące. Spłacane przez nas raty składają się z 2 części: kapitału i odsetek. • Kapitał to pieniądze, które pożyczyliśmy od banku na zakup mieszkania. • Odsetki to cena pobierana przez bank za udostępnienie nam tej pożyczki. • Kalkulator kredytowy • Kapitalizacja roczna, kwartalna, miesięczna oraz dzienna. • Kapitalizacja forma obliczania odsetek, według której są naliczane wielokrotnie, po każdym okresie odsetkowym i każdorazowo dopisywane do kapitału. • Kalkulator lokatowy mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

28. Podstawy ekonomiiĆwiczenia Mgr Iryna Bilousova Budżet PaństwaDeficyt budżetowyDług publiczny

29. Budżet Państwa • Budżetem nazywamy zapis planu wydatków, a także sposobów ich finansowania: określonej osoby, przedsiębiorstwa lub państwa (D.Begg... s.77) Budżet Państwa opisuje, jakie dobra i usługi państwo chce kupić w nadchodzącym roku, jakich chce dokonać płatności transferowych i jak chce za to zapłacić. Dochody budżetu państwa są bardzo różnorodne i zróżnicowane. Z punktu widzenia form pobierania dochodów można podzielić na : • bezzwrotne (np. podatki, opłaty, cła, konfiskaty), • zwrotne (z tytułu emisji obligacji czy pozyskiwanych lokat), • odpłatne (np. opłaty skarbowe za czynności administracyjne), • nieodpłatne (np. podatki, cła), • przymusowe (np.podatki, opłaty, cła), • dobrowolne (np.pożyczki, darowizny). Zwykle rząd planuje sfinansowanie większości wydatków wpływami podatkowymi. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

30. Podatki • Podatki bezpośrednie (podatki od dochodu i majątku) i pośrednie (podatki na wydatki, zawarte w cenie nabywanego dobra) • Podatki dochodowe (PIT – Personal Income Tax), podatki konsumpcyjne (VAT- Value Added Tax, akcyza, cło) oraz majątkowe (od posiadanego majątku, oraz od przenoszenia praw do majątku, np. spadkowe) Średnio budżet Państwa z tytułu podatków wzbogaca się o: • 30% - VAT • 26% - PIT • 25% - Składki na ubezpieczenie społeczne • 10% - Podatki od dochodów przedsiębiorstw Rok 1776. A. Smith opublikował pracę „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” w której opisał 4 zasady dobrego systemu podatkowego: • Podatki powinny być sprawiedliwe i nie powinny przekraczać możliwości płatnika • Wysokość podatków powinna być z góry określona • Sposób i warunki płatności powinny być wygodne dla płatnika • Taniość opodatkowania – zasada ta mówi o stosunku kwoty jaką społeczeństwo wpłaca do budżetu jako podatki do kwoty jaką otrzymuje z powrotem w postaci wydatków publicznych. Im te dwie kwoty są bliższe siebie, tym system podatkowy jest bardziej efektywny. Jeśli kwoty te znacząco się od siebie różnią, mamy do czynienia z wysokimi kosztami administracyjnymi, które nie służą dobrze systemowi podatkowemu. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

31. Wysokość podatków a szara strefa mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

32. To wcale niemało - prawie 2/3 tego, co państwo wydaje w ciągu roku na leczenie wszystkich Polaków. Donald Tusk i jego gabinet są jednak optymistami. Szacują, że w przyszłym roku polska gospodarka będzie się szybciej rozwijać. Zakłada się też wzrost przeciętnego wynagrodzenia o 1,4 procent. Niestety, nie jest tak różowo do końca. W piątek po południu całkowity dług publiczny naszego kraju wynosił ok. 712 mld 282 mln zł. Oznacza to, że na przeciętnego Kowalskiego przypada ok. 18 tys. zł. długu Informacja z kraju mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

33. Deficyt budżetowy Deficyt budżetowy występuje gdy wydatki w budżecie państwa są wyższe niż jego dochody. Przeciwieństwem deficytu budżetowego jest nadwyżka budżetowa. Budżety większości państw na świecie zakładają deficyt rzędu paru procent (jednak rzadko powyżej 5 %). Zgodnie z kryteriami konwergencji, deficyt budżetowy państw ubiegających się o wejście do strefy Euro powinien być niższy niż 3 % PKB. ZADANIE 13. Proszę obliczyć deficyt budżetowy w procentach na rok 2011 ( z danych zawartych na poprzednim slajdzie) Deficyt budżetowy może wynikać z : • nadmiernych wydatków budżetowych (militaryzacja gospodarki, rozbudowana administracja państwowa, inwestycje publiczne, transfery, wysokie koszty obsługi kosztu długu zagranicznego i wewnętrznego), • zbyt niskich dochodów budżetowych, które z kolei mogą wynikać z niskiej stopy opodatkowania, mało skutecznego systemu ściągania podatków, czy też ze spadającego poziomu produkcji i dochodu narodowego. Co wtedy? • Sprzedaż majątku znajdującego się w posiadaniu państwa, czyli prywatyzacja. Ta opcja jest najkorzystniejsza dla gospodarki, jednak możliwości korzystania z niej są ograniczone, • Podniesienie podatków, podobnie jak deficyt ma negatywny wpływ na gospodarkę • Ograniczenie wydatków, na które jednak często trudno się zdecydować pod wpływem presji rożnych grup. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

34. Wydatki Państwa • Wydatki na funkcje tradycyjne: obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości • Wydatki na cele społeczne „państwa dobrobytu” – oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne) • Wydatki na funkcje interwencyjne: oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, subsydia oraz wydatki transferowe) ZADANIE 14. Wpływy do budżetu Hipoteladii 250 mln pumpilków. Wydatki na cele społeczne wynoszą 48%, a na funkcje tradycyjne 50 mln pumpilków. Oblicz wydatki na funkcje interwencyjne (w procentach i liczbach) ZADANIE 15. W tabeli poniżej podane zostały wpływy oraz wydatki budżetowe pewnego Państwa. Ile powinny wynosić wydatki na funkcje tradycyjne, żeby nie powstał deficyt budżetowy? Jeżeli wydatki na funkcje tradycyjne wyniosą 10 000, co wówczas pojawi się w gospodarce? mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

35. Dług publiczny • Jednym ze sposobów finansowania deficytu budżetowego jest zwiększanie długu publicznego Dług publiczny to całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należytej zapłaty, z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa, w celu pokrycia deficytu budżetowego. Jak to działa? Skarb państwa Skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku. Obligacje te charakteryzują się wysoką płynnością. Zwykle też oprocentowanie jest wyższe od oprocentowania depozytów terminowych. Wykupywanie starych obligacji wraz z odsetkami następuje zwykle z dochodów pochodzących z emisji nowych obligacji. Powoduje to stały wzrost zadłużenia publicznego. • Jeśli rynek jest chłonny i rozwinięty to obligacje znajdują swoich nabywców. • Jeżeli rynek jest niechłonny to aby sfinansować deficyt budżetowy, niesprzedane obligacje musi wykupić bank centralny (zwykle w drodze emisji pieniądza, co może uruchomić spiralę inflacji). ZADANIE 16. W roku 1 rząd wyemitował 100 obligacji o wartości 1 zł/szt. Oprocentowanie wyniosło 10%. Ile pieniędzy zapłaci rząd przy wykupywaniu obligacji? Ile będzie musiał wyemitować w roku 2 nowych obligacji celem wykupienia tych pierwszych? Sektor finansów publicznych - to zbiór państwowych i samorządowych osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, finansowanych głównie lub wyłącznie ze środków budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, wykonujących zadania na zasadach niekomercyjnych. • sektor rządowy; • sektor samorządowy mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

36. Informacje z kraju Zegar długu mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

37. Podstawy ekonomiiĆwiczenia Mgr Iryna Bilousova Kluczowe pojęcia gospodarki:inflacjabezrobociecykl koniunkturalny mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

38. Inflacja Inflacja – proces wzrostu ogólnego poziomu cen • Inflacja jest procesem • Inflacja oznacza wzrost ogólnego (średniego) poziomu cen Obliczaniem ogólnego (średniego) poziomu cen w praktyce zajmuje się GUS. Wskaźnik cen –miara procentowych zmian wydatków związanych z zakupem pewnego ustalonego zestawu dóbr (koszyka) w jakimś okresie. Wskc = Σ (c1 / c0 *u0*100) mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

39. Zadanie 18 • Zadanie 18 . Określić rodzaj inflacji w poszczególnych państwach: Skutki inflacji: • Zniekształcenie informacyjnej funkcji cen • „Ucieczka” od pieniądza • Redystrybucja dochodów • Wzrost niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej • Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym • Wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

40. Bezrobocie • Bezrobocie – to zjawisko, przy którym część osób w wieku produkcyjnym, zdolnych do pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce, pozostaje bez pracy, pomimo podejmowanych poszukiwań pracy. • Aktywni zawodowo (zasób siły roboczej) – osoby w wieku produkcyjnym, zdolne i chętne podjąć pracę n typowych warunkach. • Bierni zawodowo – reszta • Współczynnik aktywności zawodowej az = Sr / Lp • Zatrudniony (Z) – wykonujący pracę najemną bądź na własny rachunek • Bezrobotny (B) – nie mający pracy • Sr = Z + B mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

41. Bezrobocie • Bezrobocie można wyrazić w wielkościach absolutnych (liczba osób bezrobotnych), albo w wielkościach relatywnych (procentowych) – np. wskaźnik stopy bezrobocia. • b = B / Sr * 100% Zadanie 19. Podana tabela przedstawia wielkość zasobów siły roboczej oraz zatrudnienia w danej gospodarce w dwóch kolejnych latach. • Uzupełnij tabelę • Jak możesz wytłumaczyć wzrost zarówno bezrobocia, jak i zatrudnienia w analizowanym okresie? mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

42. Zadanie 20 Na początku 1997r. zasoby siły roboczejw danej gospodarce wynosiły 40 mln.osób z czego 6 mln.stanowili bezrobotni.W ciągu 97r. na rynku pracy wystąpiły następne sytuacje: • 1 mln.osób zostało zwolnionych z pracy i zarejestrowało się w urzędach pracy • 0,55mln.osób przeszło na emeryturę • 0,7mln.osób zrezygnowało z pracy i zarejestrowało się w urzędach zatrudnienia • 0,4mln.osób zrezygnowało z poszukiwania pracy • 0,6 absolwentów szkół średnich i wyższych zostało zatrudnionych • 0,3mln. absolwentów szkół nie znalazło zatrudnienia i zarejestrowało się w urzędach pracy • Ile osób zasiliło,a ile osób opuściło tego roku zasób siły roboczej? • Ile osób zasiliło a ile opuściło bezrobocie? • Jaka była wielkość zasobu siły roboczej i zasobu bezrobocia pod koniec roku? mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

43. Cykl koniunkturalny – to okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej. Cykl koniunkturalny mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

44. Podstawy ekonomiiĆwiczenia Mgr Iryna Bilousova Rodzaje i formy działalności gospodarczej mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

45. Spółka osobowa. Cechy spółki osobowej: oparcie działalności spółki na pracy wspólników osobista , solidarna odpowiedzialność majątkowa wspólników za zobowiązania spółki wspólnota celów i majątku trwałość składu osobowego wspólników, co oznacza że wspólnicy prowadzą spółkę w nie zmienionym składzie osobowym od zawiązania do rozwiązania bądź do likwidacji spółki prawo i obowiązek współdziałania wszystkich wspólników dla osiągnięcia wspólnego celu i tym samym obowiązek lojalności wobec spółki prawo każdego wspólnika do bezpośredniego prowadzenia i kontroli spraw spółki równe prawa i obowiązki każdego wspólnika , co oznacza wykluczenia zawiązania spółki osobowej przez jedną osobę brak osobowości prawnej spółki (Osobowość prawna to pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków, oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych) Spółki: osobowa mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

46. Spółki: kapitałowa Spółka kapitałowa. Cechy spółki kapitałowej: • za zobowiązanie wobec wierzycieli odpowiedzialność tylko kapitałem spółki, a więc wkładami wspólników. Wspólnicy natomiast nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.  • spółka sama w sobie jest osobą prawną i jako taka jest podmiotem prawnym, właścicielem jej majątku oraz dłużnikiem. • akcjonariusze spółki kapitałowej uczestniczą swymi udziałami tylko w kapitale zakładowym, nie ponosząc odpowiedzialności prywatnym majątkiem. Spółka taka może być utworzona dowolnemu celowi dozwolonego prawem, nie jest ograniczona tylko do działalności handlowej • zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia • członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

47. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością W Polsce spółka tego typu jest spółką handlową. Może być utworzona przez jeden lub kilka podmiotów (wspólników). Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli; odpowiada za nie sama spółka swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników.Liczba wspólników posiadających udziały w spółce może być dowolna. Rejestracja • Spółkę z o.o. może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. Spółka jawna), z tym zastrzeżeniem tylko, że założycielem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o. • Wymagany kapitał zakładowy to minimum 5000 zł. Wkłady na pokrycie kapitału zakładowego mogą być wniesione w formie gotówki lub aportów. • Umowa spółki musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Z chwilą jej zawarcia powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. • Z chwilą wpisu do KRS spółka uzyskuje osobowość prawną. • Każdy wspólnik ma prawo kontroli, tj. wglądu do ksiąg i dokumentów spółki, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku ustanowienia w spółce Rady Nadzorczej albo Komisji Rewizyjnej prawo do indywidualnej kontroli przez wspólnika może być wyłączone lub ograniczone; Organy • Zgromadzenie wspólników – najwyższa władza spółki, podejmuje uchwały większością zwykłą lub (w ważnych dla spółki sprawach – kwalifikowaną) w głosowaniu jawnym, lub niekiedy (np. wybory, lub gdy zażąda tego przynajmniej jeden wspólnik) – tajnym; • Zarząd– powoływany przez zgromadzenie wspólników lub radę nadzorczą; Sytuacje nadzwyczajne • rozwiązanie spółki (z przyczyn zawartych w umowie, uchwałą wspólników lub z innych przyczyn wymienionych w kodeksie spółek handlowych; może to być m.in. upadłość lub likwidacja, następuje dopiero w chwili wykreślenia z rejestru; • rozwiązania po przeprowadzeniu likwidacji nie przeprowadza się, jeśli ogłoszono upadłość. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

48. Spółka akcyjna W obrocie handlowym każda spółka akcyjna w Polsce zobowiązana jest podawać oprócz swojej firmy (czyli nazwy własnej) oznaczenie swojej formy prawnej dodając zwrot spółka akcyjna lub skrót S.A. Własność • akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski (np.: w postaci dywidendy), • minimalny kapitał akcyjny wynosi 100 000 zł, a minimalna wartość nominalna akcji to 1 grosz, • akcje: imienne i na okaziciela, aportowe i gotówkowe, zwykłe i uprzywilejowane; • zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów. Władze • Kodeks przewiduje, że władze spółki akcyjnej są tworzone zgodnie z modelem systemu dualistycznego, w którym obowiązkowo istnieje stały organ nadzorczy. Organami spółki są zatem: • zarząd - powoływany maksymalnie na 5 lat, reprezentujący spółkę na zewnątrz i prowadzący jej sprawy • rada nadzorcza - wykonująca stały nadzór nad zarządem, składa się z minimum 3 członków, w spółkach publicznych - minimum 5 osób, powoływanych i odwoływanych przez zgromadzenie akcjonariuszy • walne zgromadzenie Na członkach zarządu ciąży tzw. zakaz konkurencji, natomiast nie ma ograniczenia liczby kadencji. Rozwiązanie spółki akcyjnej • z przyczyn przewidzianych w statucie; • w wyniku uchwały walnego zgromadzenia; • upadłości (bankructwa); Rozwiązanie następuje w drodze postępowania likwidacyjnego; likwidatorami są ostatni członkowie zarządu, likwidatorów może ustanowić sąd. W przypadku upadłości jest prowadzone postępowanie upadłościowe i dopiero po jego ukończeniu następuje rozwiązanie spółki. mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

49. Podstawy ekonomiiĆwiczenia Mgr Iryna Bilousova Źródła finansowania działalności gospodarczej mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii

50. Źródła finansowania działalności gospodarczej Wyrózniamy następujące formy finansowania przedsiębiorstw: • Finansowanie własnymi środkami: • z zatrzymanego zysku • z odpisów amortyzacyjnych • z dopłat wspólników spółki • Finansowanie z zewnętrznych środków: • z kredytu inwestycyjnego • z faktoringu • z leasingu • z franczyzy • Alternatywne formy • Z funduszy Venture Capital • Z publicznej emisji akcji i obligacji na rynku kapitałowym mgr Iryna Bilousova Podstawy  ekonomii