Warsztat na temat Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych ONZ

1. Warsztat na temat Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych ONZ Aleksander Waszkielewicz Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego Konwent Pracowników Urzędów Marszałkowskich i Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej Wrocław, 14 listopada 2012 r.

2. Konwencja NZ prawach osób niepełnosprawnych • Akt prawa międzynarodowego wypracowany w ramach ONZ-u, • Ratyfikowany przez Polskę, • Spuścizna międzynarodowych aktów dotyczących praw człowieka (w tym ONZ-u) i prawa krajowego jak Americans with Disabilities Act (ADA) – kodyfikuje prawa obywatelskie osób niepełnosprawnych, • Nie tworzy nowych praw, • Pokazuje, jak je rozumieć i interpretować.

3. Kalendarium • 10 lat pracy, negocjacji, ustaleń, • grudzień 2006 r. – wystawienie do podpisu, • 30 marca 2007 r. – podpisanie przez Polskę, • 3 maja 2008 r. – wejście w życie na świecie, • 6 września 2012 r. – ratyfikacja przez Polskę, • 25 października 2012 r. – wejście w życie w Polsce w stosunkach międzynarodowych, • ? grudzień 2012 r. – wejście w życie w Polsce w stosunkach wewnętrznych, • „Ciche” wejście w życie od momentu podpisania, • 112 krajów związanych, 153 sygnatariuszy.

4. Zastrzeżenia i interpretacje przy ratyfikacji • Pozostawienie instytucji ubezwłasnowolnienia jako formy podmiotowości prawnej osób niepełnosprawnych i środka ich zabezpieczenia. • Wyłączenie przepisów o małżeństwie. • Zastrzeżenie antyaborcyjne.

5. Protokół fakultatywny • Brak podpisu i ratyfikacji. • Brak zewnętrznego i międzynarodowego mechanizmu kontroli wykonywania Konwencji przez badanie skarg indywidualnych (tylko badanie sprawozdań okresowych). • Brak jurysdykcji w tym obszarze Komitetu do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych.

6. Tekst Konwencji • Oficjalne języki: angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski. • Oficjalny przekład na język polski – Dziennik Ustaw z (25 października) 2012 r. poz. 1169: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2012/1169/D2012000116901.pdf (plik niedostępny!).

7. Porządek prawny • Ranga źródeł prawa: • Konstytucja. • Ratyfikowane umowy międzynarodowe. • Ustawy. • Rozporządzenia. • Konwencja jest nadrzędna w stosunku do ustaw i rozporządzeń.

8. Definicja osób niepełnosprawnych • Art. 2 akapit 2: „Do osób niepełnosprawnych zalicza się te osoby, które mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie równości z innymi osobami”. • Definicja „społeczna”, nie „medyczna”. • Brak odwołania do formalnego potwierdzenia niepełnosprawności (na przykład orzeczenia).

9. Przedratyfikacyjne działanie ducha Konwencji • Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, • Nowelizacja Kodeksu wyborczego, • Ustawa o języku migowym i innych środkach komunikowania się, • Liberalizacja ustawy o rencie socjalnej, • Wykreślenie art. 80 z Kodeksu cywilnego, • Ograniczenie pseudoprzywilejów pracowniczych w ustawie o rehabilitacji…, • Odbiurokratyzowanie zatrudniania osób niepełnosprawnych w ustawie o rehabilitacji…, • Nowelizacja ustawy o służbie cywilnej.

10. Samorząd a Konwencja • Konwencja wiąże Państwa-Strony, nie wskazuje konkretnych adresatów. • Samorząd to Państwo, to Rzeczpospolita w pigułce – art. 16 w związku z art. 1 Konstytucji. • „Prawdziwa polityka [wobec osób niepełnosprawnych] nie dzieje się w Warszawie, tylko tu – w samorządach, bo tu żyją osoby niepełnosprawne” – samorządowiec, SRS 2010. • Decentralizacja zadań Państwa vide zadania PFRON-u.

11. Warsztat • Analiza przykładowych zapisów Konwencji: • art. 8 Podnoszenie świadomości, • art. 11 Sytuacje zagrożenia i sytuacje wymagające pomocy humanitarnej, • art. 21 Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii oraz dostęp do informacji, • art. 25 Zdrowie, • art. 27 Praca i zatrudnienie, • art. 30 Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie, • (rezerwa) art. 9 Dostępność. • Wskazanie obowiązków i zaleceń wynikających z Konwencji: obecnie podejmowanych oraz nowych.

12. Zadania i udział samorządu (1/2) • Infrastruktura (art. 9 Konwencji opon, pkt 8 Karty pon), • Usługi transportowe (9K, 8k), • Inne usługi powszechne (9K, 1k), • Uniwersalne projektowanie (9K, 1,8k), • Stany zagrożenia (11K), • Służby porządkowe (13K), • Usługi asystentów osobistych (19K, 4,6k), • Inne usługi wsparcia (19K, 4,6k), • Informacja (21K, 8k), • Oświata (24K, 4k), • Kształcenie ustawiczne, w tym fundusze strukturalne (24K),

13. Zadania i udział samorządu (2/2) • Usługi medyczne (25K, 2k), • Wczesna interwencja (26K, 2,3,4k), • Rehabilitacja społeczna (26K, 3k), • Zatrudnienie w sektorze publicznym (27K, 6k), • Publiczne służby zatrudnienia (27K, 6k), • Pomoc społeczna (28K, 7k), • Mieszkalnictwo chronione (28K, 7k), • Wybory (29K, 8k), • Kultura, potencjał twórczy i artystyczny (30K, 10k), • Sport (30K, 10k), • Turystyka i rekreacja (30K, 10k), • Podnoszenie świadomości (8K).

14. Dziękuję za uwagę Aleksander WaszkielewiczFundacja Instytut Rozwoju Regionalnegoe-mail Aleksander.Waszkielewicz@firr.org.pltel. 508 21 33 22WWW www.firr.org.pl