KAMU HARCAMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI

1. KAMU HARCAMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI I. YASAMA ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR

2. A.ANAYASA • 1982 anayasası hukuk devleti,sosyal devlet,kanunların anayasaya uygunluğu gibi genel ilkelerin yanı sıra, vergilerin yasallığı ilkesini öngören düzenlemelere, bütçenin hazırlanması ve uygulanmasına ve kesin hesabın çıkarılmasına ilişkin hükümlere yer vermiştir. • Bütçeler anayasal bir müessesedir.Bu bakımdan anayasamızda bütçe ve harcama ilkelerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Bütçelerin hazırlanması,kabulü,uygulanması ve denetiminde anayasaya uyulması gerekir.

3. B.ULUSLARARASI MALİ ANLAŞMALAR • Milletlerarası andlaşmaların niteliği ve iç hukuk normları karşısındaki durumu anayasamızın 90.maddesinde düzenlenmiştir.Devletler uluslararası andlaşmalaryoluyla birbirleriyle olan ilişkilerinin adını koymuş ve bu ilişkilerin kurallarını belirlemişlerdir.Bu sayede haklar kazanırken,aynı zamanda yükümlülükler altına girmişlerdir. • Anayasamızın 90.maddesinin son fıkrasında “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir.Bunlar hakkında anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” denilmektedir.

4. C.KANUNLAR • Kanunlar, anayasaların yetkili kıldığı organlar tarafından çıkartılan yazılı genel,soyut ve sürekli hukuk kurallarıdır.Demokratik ülkelerde kanun yapma yetkisi parlamentolardadır.Kamu harcamalarıyla ilgili kanunları aşağıdaki gibi sınıflandırmaya tabi tutabiliriz.

5. 1.Usul Kanunları • 2.Personel Kanunları • 3.Kamu Alım ve Satımlarına Yönelik Kanunlar • 4.Sosyal Güvenlik Kanunları • 5.Diğer Kanunlara Örnekler • 6.Teşkilat Kanunları

6. II.YÜRÜTME ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR • Yürütme organı tarafından çıkartılan ve Kamu Harcama Hukukuna kaynak olabilecek; kanun hükmünde kararnameler, bakanlar kurulu kararları,tüzükler,yönetmelikler,tebliğler,genelgeler gibi çok sayıda düzenleme mevcuttur.

7. 1.Kanun Hükmünde Kararnameler • Anayasanın 91.maddesi ile bakanlar kuruluna KHK çıkarma yetkisi verilmiştir.KHK’ların olağanüstü zamanlarda ve acil durumlarda çıkarılması gerekir. Çünkü,adı geçen anayasa maddesinde,sıkıyönetim ve olağanüstü haller dışında,anayasada belirtilmiş olan bazı temel haklar,kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevler,KHK’larda düzenlenemez • KHK’lar bütçenin kaynağı olamazlar.Ancak,diğer harcama kanunlarıyla ilgili olarak KHK çıkarmak mümkündür.Bu açıdan KHK kamu harcama hukukunun önemli bir kaynağını temsil etmektedir.

8. 2.BAKANLAR KURULU KARARLARI • Bilindiği üzere vergiler,bütçenin gelir yanının önemli bir tarafını meydana getirir.Bakanlar kurulunca çıkarılmış olan kararların büyük çoğunluğu,düzenleyici işlem niteliğinde olup,doğal olarak kamu harcama hukukunun kaynağını meydana getirmektedir.Kamu harcama hukuku içinde değerlendirilebilecek bakanlar kurulu kararına örnekler: • -2005/8501 sayılı bakanlar kurulu kararı(yan ödeme kararnamesi) • -2004/7356 sayılı yurt dışı aylık kararnamesi

9. 3.TÜZÜKLER Bilindiği gibi kanunlar soyut nitelikli metinlerdir.Bu bakımdan kanunlarda ayrıntılı ve açıklayıcı hükümlere yer verilemez.Soyut nitelikte bulununan kanun hükümlerinin somut olaylarla ilişkilendirilebilmesi için, kanunlara oranla daha somut düzenleyici metinlere ihtiyaç duyulmaktadır.Uygulamaya dönük olmaları nedeniyle hukukta bu tür düzenlemeleri çıkarma yetkisi, yürütme organına bırakılmıştır.Bu düzenlemelerden birini tüzükler oluşturur.

10. Tüzükleri kanunlardan ayıran en büyük fark, aralarındaki kaynak farkıdır.Kanunlar yasam organınca tüzükler ise yürütme organınca çıkarılır.Tüzükler Cumhurbaşkanınca imzalanır ve kanun gibi yayımlanır. • -Tüzükler kanuna dayanmak zorundadır. • -Kanuna aykırı olamazlar. • -Tüzüklerin şekil şartı, Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanmaları,Danıştay’ın incelemesinden geçirilmiş olmaları veCumhurbaşkanınca onaylanarak Resmi Gazetede ilan edilmeleridir. • Kamu harcama hukuku içerisinde değerlendirilebilecek tüzükler: • 1.İşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü • 2.Tababet uzmanlık tüzüğü • 3.Kuruluş tüzükleri

11. 4.YÖNETMELİKLER • Yönetmelikler 1982 Anayasası’nda düzenlenmiştir.Anayasa’nın 124.maddesi, “Başbakanlık,bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.Hangi yönetmeliklerin Resmi gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir” şeklinde düzenlenmiştir.

12. -Yönetmelikler, idarenin düzenleyici işlemleridir. • -Yönetmelikler, Bakanlar Kurulu,Başbakanlık,Bakanlıklar,kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılır. • -Yönetmelikler,dayanakları olan kanun ve tüzüklere aykırı olamazlar. • -Kamuyu ilgilendiren yönetmelikler,ilgililere duyurulması bakımından resmi gazetede yayımlanır. • Kamu harcama hukuku içinde değerlendirilebilecek bazı yönetmelikler: 1.)Usul Yönetmelikleri 2.)Personel rejimine yönelik yönetmelikler 3.)Kamu alım satımlarına yönelik yönetmelikler 4.)Diğer yönetmelikler

13. 5.TEBLİĞLER • Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan tebliğleri, bağlayıcı ve bağlayıcı olmayan tebliğler şeklinde ikiye ayırmak mümkündür.Birinci tür tebliğler,kanunların vermiş olduğu yetkiye dayanılarak çıkarılır.Bunlar, Danıştay’da iptal edilmediği sürece bağlayıcı kaynak niteliğindedir.Doğal olarak bu tebliğler, Danıştay tarafından iptal edilmesi halinde kaynak olma niteliğini kaybederler. • İkinci tür tebliğler,Maliye Bakanlığı tarafından yorumlayıcı ve yol gösterici amaçla çıkarılır.Bunlar uygulama ile ilgili yorum türü tebliğlerdir.Bu tür tebliğler sadece bakanlığı bağlar.Yargı kuruluşlarının bu tür tebliğleri kaynak olarak alma zorunluluğu bulunmamaktadır.

14. III.YARGI ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR A-) Anayasa Mahkemesi Kararları • Anayasa devletin temel organlarını,kuruluş ve işleyişini,kişilerin devlete karşı olan temel hak ve ödevlerini düzenleyen ve diğer yazılı hukuk kurallarının dayanağı olan metindir.Harcama kanunları da diğer tüm kanunlar gibi Anayasa Mahkemesi’nin yargısal denetimine tabidir.

15. B.İçtihadı Birleştirme Kararları • Danıştay içtihadı birleştirme kurulu, danıştay dava dairelerinin veyadava daireleri genel kurullarının.kendi kararları ya da ayrı ayrı verdikleri kararlar arasında uyuşmazlık tespit etmeleri veya birleşmiş içtihatların değiştirilmesinin gerekli görülmesi hallerinde, ilgili mevzuat hükümlerine göre içtihadın birleştirilmesine veya değiştirilmesine karar verir.

16. C.Sayıştay Kararları Sayışta’yın genel kurul kararları, daireler kurulu kararları,temyiz kurulu kararları ve daire kararları kamu harcamalarına yön veren kamu harcama hukuku için önemli bir kaynaktır. D.Diğer yargı kararları İçtihadı birleştirme kararları dışında kalan yargı kararları, yardımcı nitelikte kararlardır.Bu davalar sadece dava ile ilgili kişileri bağlar.İdare aynı durumda olan kişi ve olay için bu kararları uygulamak zorunda değildir.

17. IV.DİĞER KAYNAKLAR A.Doktrin • Doktrin veya bilimsel içtihadlar, hukuku düşünürlerinin hukuki kanular hakkında bilimsel görüş ve düşüncelerini ortaya koymalarıyla meydana gelir.Yani olması gereken hukuku belirlerler.Bu bakımdan doktrinin hukuku gelişmesinde çok önemli bir yeri vardır. • Özellikle idare hukuku alanında ortaya konmuş olan bilimsel görüşlerden, hrcama kanunlarının yapılandırılması ve uygulanması sırasında yararlanılması kaçınılmazdır. B.Örf ve Adet Topluluk içinde kabul gören ve toplumda uyulması zorunlu sayılan geleneklerdir.Örf ve adet yazılı hukuk kuralları değildir.Yazılı olmamalarına rağmen genelde hukuk kaynağı olarak kabul edilmektedir.

18. V.Normlar Hiyerarşisinde Uygun Davranma Zorunluluğu Normlar hiyerarşisine uygun hareket etmek hukuk devleti olmanın temel kuralıdır.Kamu harcama hukukunda da bir alt mevzuat bir üst mevzuata aykırı hükümler taşıyamaz.Genelge ve tebliğler yeni bir mevzuat ortaya koymak için kaleme alınmaz

19. HAZIRLAYANLAR • TUĞBA ARAS-2010466009 • GİZEM YILDIZ-2010466087 • DOĞANCAN KOÇOĞLU-2010466061 • OGÜN ÇAKIRER-2010466119