300 likes | 886 Views
UGALKETA FUNTZIOAK. KONTZEPTUA: Espezieek irauten jarraitzeko indibiduo berriak sortzea da ugalketaren helburua . Izaki bizidunek ezaugarri berdinak dituzten indibiduoak sortzen dituzte prozesu honen bidez. Ugalketa. Organismo heldua. Zelula isolatuak edo zelula taldeak. Garapena.
E N D
KONTZEPTUA: Espezieekirautenjarraitzekoindibiduoberriaksortzea da ugalketaren helburua. Izakibizidunekezaugarriberdinakdituztenindibiduoaksortzendituzteprozesuhonenbidez. Ugalketa Organismo heldua Zelulaisolatuakedozelulataldeak Garapena
ZELULAREN UGALKETA • Zelularen hazkuntza eta zatiketako jarduera multzoa. • 2 aldi nagusi: • Interfasea: • G1: hazkuntza • S: ADNren bikoizketa • G2: Zatiketarako egiturak eraikitzen hasten dira. • Mitosia.
ORGANISMOEN UGALKETA Izaki bizidunak bi eratara ugal daitezke: ASEXUALA • Ugalketa begetatiboa ere esaten zaio. • Progenitore bakarra. Bi edo zati gehiagotan zatitzen da eta bakoitzetik indibiduo berri bat sortuko da. • Ugalketa mota honen oinaria MITOSIA da; hau da, material genetikoa ez da nahasten eta ondorengoak genetikoki berdinak dira (klonak) baita progenitorearen berdin-berdinak ere.
Sexugabeko ugalketa motak Erdibiketa Zatiketa Gemazioa Esporulazioa
Motak Zelula bakarretan (Monera eta Protoktista). Organismo bat bi zelula kume berdinetan bereizten da. Adb.bakterioak Erdibiketa Kromosona Pareta zelularra Zitoplasma eta ADNaren zatiketa Zelula berrien eraketa Gemazioa Zelulabakarretan (Adb. legamiak): Zelula ama, mitosiz, asimetrikoki zatitzen da bitan; zitoplasma gutxien duen zelula kumea (begia) askatuko da eta organismo heldua izateko garatuko da. Zelulanitzetan (belakiak eta cnidarioetan) gorputz bati koskor txikia (begia) jaiotzen zaio. Hortik, organismo berri bilakatuko da. Adb. Ur gezako hidra Legamia Begiaren eraketa
ERNAMUINAK edo ZILAK: Organismoarenazalatikateratzendirenzelula-multzoak Ind. heldua Eta haziahalaindibiduoberriaksortzendituztenak
Zelulanitzetan: progenitorea zati batzutan zatitu egiten da; horietako bakoitzetik indibiduo berri bat sortuko da. Adb. Likenak, itsas-izarrak, landareetako errizomak, erraboilak, tuberkuluak,… Zatiketa Esporen eraketa. Adb. Onddoak eta Esporozooak. Esporulazioa Esporak Esporangioa
Abantailak • Oso sinplea da. • Ez du energia gehiegi eskatzen. • Oso azkarra da. • Ondorengo ugari ekoizten ditu. Desabantailak • Aldakortasun genetikorik ez.
SEXUALA • Espezializatutako zelulen bidez (gametoak) egiten da. Ernalketan elkartu, eta zigoto izeneko zelula osatzen dute; zelula hori garatu eta organismo berri batean bilakatuko da. • Normalean bi progenitore daude.. • Material genetikoa nahastu egiten da gametoak, meiosi prozesu bidez, sortzean;hau da, aldakortasun genetikoa dago.
Abantailak • Aldakortasun genetikoa dago. Desabantailak • Gastu energetiko altua. • Prozesu geldoagoa eta ondorengo gutxi izaten dira. • Konbinaketa genetiko askok ez dute balio.
Ugalketa asexuala Ugalketa sexuala
MITOSIA • Helburuak: • Hazkuntza • Zelulen ordezkapena
MEIOSIA • Helburua: • Gametoak edo esporak sortzea. • Gameto edo esporak (megasporak) sortzeko segindan gertatzen diren bi zatiketa nuklearren sekuentzia. • Kromosomen bikoizketa S aldian gertatzen da. • Zatiketek MEIOSI I eta MEIOSI II deritze.
ZIKLO BIOLOGIKOAK (I) ZIKLO HAPLONTEA Zigoto diploideanmeiosia (R!) gertatzen da. Sortzendiren 4 zelula haploide sexugabekoek helduhaploideasortzendute. . Helduaksortzenditugametoakmeiosirikgabe. Ernaldu eta jarraianmeiosiaematen da. Haplonteakdirazenbait alga, onddoak eta protistak.
ZIKLO BIOLOGIKOAK (II) ZIKLO DIPLONTEA Meiosiaernalketabainolehenago gertatzen da. Helduadiploidea da (2n) eta gametoakhaploideak (n) Ziklodiplonteaanimaliek, eta alga eta fungierreinukozenbaitespezie zelulabakarrekdute. 2. Ziklodiplontea
ZIKLO BIOLOGIKOAK (III) ZIKLO HAPLODIPLONTEA Zigototik belaunaldi diploidea sortzen da. Honetan meiosia gertatzen da, ez gametoak sortzeko espora haploideak baizik. Esporak garatzen dira landare haploideak sortuz. Hauek dira gametoak sortzen dituztenak. Ziklo hau goroldio, garoa eta goi mailako landareek dute