Successieplanning … verstandig (st)erven

1. Successieplanning …verstandig (st)erven 5 november 2013 www.notaris.be

2. Niets is zeker, behalve de dood en de belastingen (Benjamin Franklin)

3. Waarom successieplanning ? 5 goede redenen • Fiscale euthanasie • “Erfenissen komen te laat” • Familievrede • De juiste man op de juiste plaats & continuïteit van het familiebedrijf

4. DE SUCCESSIETARIEVEN Hoe duur is erven in ons land ?

8. Afschaffing van “verdriettaks” op Vlaamse gezinswoning

9. WIE GENIET VAN DE VRIJSTELLING ? 1. Langstlevende echtgeno(o)t(e) 2. Samenwonende “partner” (wettelijk of feitelijk) Bijkomende voorwaarden voor samenwoners Feitelijke: 3 jaar samenwoning vereist Wettelijke en feitelijke: bloedverwant in rechte lijn (en fiscaal gelijkgestelde) uitgesloten

10. Vrijstelling voor de Brusselse woning • Nu ook een vrijstelling voor de “Brusselse” gezinswoning • bloedverwanten in rechte lijn (en fiscaal gelijkgestelde) eveneens uitgesloten. • Verschil met Vlaanderen: feitelijke samenwoners komen niet in aanmerking!

11. De vererving van het familiebedrijf • Voorwaarden sterk verschillend per regio • Vlaanderen: 3% of 7% - Brussel: 3% • Tal van voorwaarden (participatie / aard bedrijf enz.)

12. Opgelet ! => Nieuw sinds 01.06.2012 de “Anti-Rechtsmisbruikbepaling”

13. Kan successieplanning nog ? • JA ! • .. Maar wees voorzichtig en laat U adviseren door Uw notaris • “Zwarte lijst” van de fiscus • Toets van de “constructie” met de (historische) fiscale doelstelling van de wet • Eventueel niet fiscale motieven expliciet inroepen

14. In goede en kwade dagen … Planning via HUWELIJKSCONTRACT

15. U bent gehuwd: wie erft wat ? • Langstlevende echtgenoot: VRUCHTGEBRUIK op de ganse “nalatenschap” • De kinderen: de BLOTE EIGENDOM op de ganse nalatenschap • Indien geen kinderen dan erft de langstlevende echtgenoot: • De gemeenschap: in VOLLE EIGENDOM • De eigen goederen: in VRUCHTGEBRUIK

16. Samenstelling van de “NALATENSCHAP” in elk van de huwelijksstelsels

17. Tip : Breng eigen goederen in de huwelijksgemeenschap in

18. Inbreng eigen goederen in gemeenschap • Nut ? 1) Fiscale besparing inzake successierechten: optimale spreiding over toekomstige nalatenschappen van beide echtgenoten 2) Ingebrachte goederen kunnen voorwerp worden van “keuzebeding” rond huwgemeenschap (erfrecht LLE niet noodzakelijk beperkt tot VGB) 3) Fiscale besparing inzake toekomstige schenkingsrechten ? => sinds 01.06.2012 niet langer (“zwarte lijst” fiscus) Quid fiscale inbrengkost ? = verwaarloosbaar = 50 € (zowel voor roerende als onroerende goederen)

19. Voorbeeld • Paul (+) en Nicole (70 jaar) • gehuwd onder het wettelijk stelsel • 2 kinderen Marc en Nadine • gezamenlijk vermogen (huwelijksgemeenschap) = 500.000 € • de gezinswoning = 300.000 € • roerende goederen (spaargeld en effectenportefeuille) = 200.000 € • Paul = onroerend eigen vermogen = 450.000 € (bv. twee bouwgronden uit erfenis).

21. Tip : schrap uw “langs heeft al heeft”-clausule

22. Schrapping van de langst-leeft-al-heeft-clausule • Komt vaak voor in oudere huwelijkscontracten (zgn. “verblijvingsbeding”) • = ganse gemeenschap in volle eigendom naar LLE • In principe OK (LLE is alleen “baas” over alles) • Echter …. Fiscaal zware taxatie • Reden = art. 5 W.Succ. (“fictiebepaling”) • Hou ook rekening met 2de taxatie in latere erfenis van LLE

23. Voorbeeld: • Paul (+) en Nicole(70 jaar) • gehuwd onder het wettelijk stelsel • 2 kinderen Marc en Nadine • gezamenlijk vermogen (huwelijksgemeenschap) = 750.000 euro • de gezinswoning = 300.000 euro • roerende goederen (spaargeld en effectenportefeuille) = 200.000 euro • een appartement aan zee = 250.000 euro • Geen van beiden heeft een eigen vermogen.

25. Tip : Gun uzelf het comfort van een “keuzebeding”

26. Keuzebeding • De “bestseller” in de hedendaagse notariële praktijk • Wat ? • Een soort “Chinees menu” • LLE kiest NA het overlijden vrij welke goederen hij / zijn naar zich toetrekt uit de gemeenschap (in volle eigendom dan wel slechts in vruchtgebruik) • = m.a.w. erfrecht “à la carte”

27. Keuzebeding (vervolg) • Keuze zal afhangen van: • Behoeften inzake levensstandaard & financiële noden / prioriteiten • Al dan niet behoefte aan vrij beschikking over erfgoederen (zijn “goesting doen”) • Relatie met de kinderen(is die goed of slecht ?) • Last but least => het fiscale plaatje (perfecte fiscale optimalisatie mogelijk => o.a. inzake Vlaamse vrijstelling gezinswoning, eventueel in combi met testament)

28. U bent Terminaal ziek: sterfhuisclausule voor gemeenschapsgoederen nog aan te raden … ? Opgelet ! => zwarte lijst fiscus !, ondanks gunstige rechtspraak. Bewijs leveren dat verrichting niet fiscaal geïnspireerd is!

29. Planning in stelsels van SCHEIDINGvan goederen • Toevoeging van een beperkte gemeenschap (“TIGV”) • Inlassing van een finaal verrekenbeding • Techniek van de wederzijdse schenking (zie bespreking deel schenkingen)

30. Tip : Pas in 2de huwelijk of bij 1ste huwelijk met kinderen uit vorige relatie de Wet Valkeniers toe

31. Huwelijk met kinderen uit vorige relatie - Wet 22 april 2003 (zgn. Wet Valkeniers) • = oplossing voor kinderen uit vorige relatie bij later huwelijk ! • echtgenoten kunnen “een regeling treffen” (lees: de stiefouder “onterven”) • hoe ver men in de onterving wenst te gaan bepaalt men vrij, maar vruchtgebruik op gezinswoning en huisraad steeds voor LLE • wederkerigheid niet vereist • bij huwelijkscontract of n.a.v. wijziging van huwelijkscontract • testament / schenking i.v.v. LLE blijven mogelijk

32. Ongehuwd samenwonen: erft mijn partner ? • Geen trouwboek … … geen erfrecht ?

33. Erfrecht van de ongehuwde partner • Wettelijke samenwoning versus feitelijke samenwoning • Geen automatisch erfrecht voor feitelijke samenwoner: self-service = must ! • Hoe erfrecht organiseren ? => testament => levenslange huur => levensverzekering => tontine / beding van aanwas => aankoop op naam van de partner => gesplitste aankoop VGB/BE

34. Wet 28 maart 2007 tot regeling erfrecht wettelijke langstlevende partner • Sindsdien wel beperkt erfrecht maar enkel voor wettelijke (!) samenwoner • Vruchtgebruik op woning + huisraad • Geen beschermd reservatair erfrecht ! • Niet zo zeker => einde wettelijke samenwoning = einde automatisch erfrecht

35. Tip : Geef bevelen van uit je graf … Successieplanning via testament

36. Wettelijke reserve & Beschikbaar deel • Geen absolute vrijheid bij opmaak van testamenten ! • Bepaalde erfgenamen zijn wettelijk beschermd : de “reservatairen” • Men beschikt slechts vrij over het “beschikbaar deel” • Wie & Hoeveel ? 1. De kinderen 2. De ouders 3. De langstlevende echtgeno(o)t(e)

37. Tip : Speel haasje over met je kinderen

38. “Dood”simpele – oplossing • essentie = doorbreken van progressiviteit van de successierechten • hoe ? => aanstelling maximaal aantal erfgenamen door een deel van Uw rechtstreeks via testament aan Uw kleinkinderen over te maken • = “Generation skipping” (overslag van generatie)

39. Tip : Verdien uw hemel met duolegaat

40. Cijfervoorbeeld DUO-LEGAAT GEEN duo-legaat € 25.000 Jos vriend Jan

41. Cijfervoorbeeld DUO-LEGAAT WEL duo-legaat € 15.000 vrij van successierechten Jos vriend Jan € 10.000 * € 15.000 x 45% = € 6.750 € 10.000 x 8,5% = € 850 (nieuw tarief 2014)

42. SCHENKING ALS MIDDEL VAN SUCCESSIEPLANNING …. Sint-Niklaas-politiek is lonend

43. Tip : Geef weg zonder kopzorgen

44. De kopzorgen van de schenker • het Ferrari – syndroom • het Naaktheids – syndroom • het Baron - syndroom • het Heksen/Frankenstein- syndroom

45. De remedies • ontbindende voorwaarde • vervreemdingsverbod • beheersmandaat (minderjarige) • voorbehoud vruchtgebruik (enkel bij notariële schenking mogelijk !) • last (bv. vaste jaarlijkse “return”, lijfrente, onderhoudsplicht)

46. De remedies (vervolg) • aangepaste vennootschapsstructuur (Comm VA, Private Stichting, Certificering) • maatschap (familiale beleggingsgroep) • verbod inbreng huwelijksgemeenschap

47. Wat als de begiftigde vóór de schenker sterft ? • begiftigde vooroverlijdt kinderloos => art. 747 B.W. (= wettelijke terugkeer) • Geen successierechten meer op “wettelijk terugkeer” • conventioneel beding van terugkeer : nut? • Handig als er niet aan de voorwaarden voor wettelijk terugkeer is voldaan • Vrij moduleerbaar (met of zonder afstammelingen) • Best optioneel maken

48. S C H E N K I N G S R E C H T E N

49. Het Vlaams schenkingsrecht ONROERENDE GOEDEREN

50. Schenkingsrechten Brussel Tarief onroerende goederen