EGITIM ve GRETIMDE ETIK

1. 1 EGITIM ve �GRETIMDE ETIK HAZIRLAYAN: HABIBE SU NURZADE TARTAR ARALIK-2010

2. 2 ISLENECEK KONULAR ETIGIN TANIMI MESLEK ETIGI EGITIMDE ETIGIN �NEMI �GRETMANLIK MESLEK ETIGI EGITIM Y�NETICILERI VE ETIK

3. 3 ETIK NEDIR ? Etik s�zc�g� her ge�en g�n g�nl�k hayatimizda daha fazla yer isgal etmektedir. Etik,bir etkinlik alani olarak felsefenin bir dali , ahlak felsefesi alani; ahlaki olanin �z�n� ve temellerini arastiran bir felsefe etkinligidir. Etik ; insanin kisisel ve toplumsal yasamdaki ahlaki sorunlarini ele alip inceler.

4. 4 Etik s�zc�g� yunanca �karakter�,�adet�,�usul�,veya �gelenek� anlamina gelen �ETHOS� s�zc�g�nden t�retilmistir. Etik; insanlarin kurdugu bireysel ve toplumsal iliskilerin temelini olusturan degerleri, normlari,kurallari, DOGRU-YANLIS ya da IYI-K�T� gibi ahlaksal a�idan arastiran bir felsefe disiplinidir ( Inal,1996,43).

5. 5 BASIT BIR ANLATIMLA ETIK, DOGRU VE YANLIS �L��TLERIDIR. Aslinda etik ve ahlak birbirinden farkli kavramlardir. Ancak pek �ok bu kavramlarin ayni anlamda kullanildigini g�rmekteyiz. Etik ve ahlakin �zdes olmamasinin nedeni,etigin ahlak felsefesi olmasi ,ahlakin ise etigin arastirma konusu olmasindandir. Etik kuramlar,ahlakin �z�,k�keni ve toplumsal yasamdaki islevinin yani sira ,insanlarin bir arada yasayabilmelerinin gerekleri,toplumsal yasamin normlari ve degerleri kisilerle toplum arasindaki iliskiler,bireysel yasamin amaci ve anlami �st�ne g�r�sleri dile getirir.

6. 6 Ahlak genis tabanli ve nasil davranilmasi gerektigine iliskin yazili olmayan standartlari belirler. Etik ise ;kurallarin a�ik ve belirli alana iliskin yazili kurallari i�ermesi beklenir. �RNEK: Sanat etigi ,tip etigi,�evre etigi,egitim etigi��

7. 7 Ahlakla etik arasinda genislik-darlik,kuram ve uygulama a�ilarindan bir farklilik vardir.Ahlak bir disiplin olarak etigin g�nl�k yasam pratigine yansiyan kurallar demetidir. Ahlak g�nl�k yasam i�inde bireylerin nasil yasamalari gerektigini ince ayrintilar i�inde pratik a�idan d�s�n�rken, Etik daha soyut (Elle tutulur) ve kuramsal bir bakis a�isini gerektirir. Buradan hareketle etigin genel bir tanimini yapacak olursak;

8. 8 TANIM: Etik; b�t�n etkinlik ve ama�larin yerli yerine konulmasi;neyin yapilacagi ya da yapilmayacaginin;neyin istenecegi neyin istenmeyeceginin;neye sahip olunacagi ya da olunmayacaginin bilinmesidir (Aydin,2003,18). �Ahlak duygumuz,ihtiraslarimizi kontrol eder.� Bernard SHAW

9. 9 MESLEK ETIGI G�n�m�zde meslek etigine olan ilginin giderek artmasinin nedeni kimi mesleklerde karsilasilan etik sorunlarini artmasi ya da artan sorunlarin farkina varilmasidir (Tepe,2000,1). Meslek Etigi: Meslek etigi ,�zellikle dogrudan dogruya insanla ilgili mesleklerde uyulmasi gereken davranis kurallari olarak tanimlanabilir.

10. 10 Meslek etiginin en �nemli yanlarindan biri ,d�nyanin neresinde olursan olsun,ayni meslekte �alisan bireylerin bu davranis kurallarina uygun davranmalarinin gerekli olmasidir (Ku�uradi,1988,21). Meslek etiginin temelinde insanlarla iliskiler yatar. Ayni meslekten bireylerin birbirleri ile iliskilerinde belli davranis kaliplarina uymalari meslek etiginin geregidir( Aydin ,1993,71).

11. 11 Mesleki etik ,gurup onu korudugu s�rece y�r�rl�kte kalabilen ve bireylere emrden,onlari su ya da bu sekilde davranmaya zorlayan ,kisisel egilimlerine bir sinir �izen ve daha ileri gitmelerine engel olan kurallardan olusmustur (Durkheim,1949,13). Mesleki etigin en airdedici �zelligi,meslegi yerine getirirken islenen kusurlarin,meslek �evresi disinda �ok fazla tepki g�rmemesi,kamu vicdaninin bu t�r kusurlara ilgisiz kalmasidir.

12. 12 Kamu vicdaninin bu kusurlara ilgisiz kalmasinin nedeni ise bu ilkelerin toplumun b�t�n organlari arasinda ortak olmamasidir. Etik ilkeler ,herkesin g�rmedigi g�revleri d�zenler,onun i�in herkes bu g�revlerin ne oldugunu,ne olmasi gerektigini,bu g�revleri yerine getiren bireylerin �zel iliskilerinin ne olmasi gerektigini bilemez (Durkheim,1949,12). Toplum i�inde mesleki etik ilkelerini olusturacak ve bu ilkelerin y�r�t�lmesini denetleyecek �zel bazi guruplara gereksinim vardir.

13. 13 Mesleki guruplar ne kadar saglam ve �rg�tl� olurlarsa,mesleki etik de o kadar gelisir ve sayginlik kazanir.Mesleki etik kurallari olarak belirlenen �yelerinin genel ve ortak olan davranis bi�imlerini tanimlayan ilkelerin �� temel islevi vardir. Yetersiz ve ilkesiz �yeleri ayirmak Meslek i�i rekabeti d�zenlemek Hizmet ideallerini korumak Bunun yaninda mesleki etik ilkelerinin gurubun diger �yeleri ve toplum ile iliskilerini d�zenleme islevleri de vardir.

14. 14 EGITIMDE ETIGIN �NEMI Egitim insani dogumdan �l�me etkileyen ve bir sekle sokmaya �alisan bir s�re�tir.Etik ise insanin ne yapmaliyim?Nasil yapmaliyim? Sorularina vermeye �alistigi yanittir.Egitim ve etik arasinda bu anlamda zorunlu bir iliski vardir. Buradan hareketle egitim,yasam boyunca s�ren �etik bir kendini tanima s�recidir�.

15. 15 Her t�r egitim etkinliginde temel olarak d�rt boyut �zerinde durulmasi gerekmektedir.Bu boyutlar;�ama�,�kapsam�,�y�ntem� ve �degerlendirme �dir. Bu boyutlar ayni zamanda egitim programlarinin gelistirilmesinde sorulan d�rt sorunun da yanitini olusturmaktadir. Ni�in? sorusunun yanitini ama� boyutu olusturmaktadir. Ne ? sorusunun yanitini ise kapsam boyutunda verilir.

16. ONUR AYDIN -2005 16 Nasil ? Sorusu y�ntem boyutunda yanitlanir. Ne oldu? Sorusu ise degerlendirme boyutunda elde edilen bilgilerle yanitlanabilir. Etik �ok �nemli bir tartisma alanidir.Bu nedenle asagida egitim-�gretim alaninda bazi tartismalara yer verilmistir.

17. 17 1-Egitimin niteliginin ve yapisinin insanligin bu g�n�n� ve gelecegini etkilemesi:

18. 18 2-Egitimin insan davranisini degistirme amaci g�tmesi Egitim en genel anlamda ,bireylere kendi yasantilari yoluyla istendik davranislari kazandirma s�reci olarak tanimlanmaktadir.Egitimin tanimi ile birlikte etik tartisma ve sorgulamalarin da baslamasi ka�inilmazdir.Yukaridaki tanimda bireylere istendik davranislarin kazandirilmasindan s�z etmekteyiz.Ancak,bireylere kazandirilacak davranislarin kime g�re istendik olacagi,diger bir deyisle hangi ama�larla egitim ve �gretim yapilacagi etik bir tartismayi gerekli kilmaktadir.

19. 19 3-Egitim-�gretim s�recinde insan davranisini degistirmek amaci ile �esitli y�ntemler kullanilmasi Egitimi sunan kisilerin egitim y�ntemlerine iliskin bilgi ve yaklasimlari,�grencilerin �grenme y�ntemlerini de belirtmektedir. Okullar ,�grencilerin mutlu,saglikli ve �zg�r bi�imde yasayarak kendilerini ger�eklestirdigi yerler olmalidir.Ancak okullarimiz �ocuklarin azarlandigi ve notun tehdit unsuru oldugu yerler olmamalidir.

20. 20 Bu durumda okullar;bireylere dogru davranislarin kazandirildigi ger�ek �grenme ve gelisme merkezleri olmalidir. Okullar,demokrasi,insan haklari,�zg�rl�k,sevgi,saygi ve hosg�r� gibi degerleri kazandiran ve kavramalara ilskin tutumlari pekistiren kurumlar olmasi gerekmektedir.Ancak k�r� k�r�ne itaat ve disiplinin oldugu kurumlar olmamalidir. Bu anlamda egitim sistemi ve okullarin ama�,yapi ve islevlerinin etik baglamda ciddi tartismalara konu olmasi gerekmektir.

21. 21 Egitim programinin i�erigine nasil karar verildigi �grencilere neyin ne kadar �gretilecegi konusunda karar verilmesi ve bu kararlarin toplumun ve �grencilerin yararlarina uygun olmasinin saglanmasi egitimin kapsam boyutundaki etik tartismalarinin �nemli bir noktasini olusturmaktadir. Iste bu noktada egitim programinin i�erigi ve beklenen sonu�lari egitim etigi a�isindan �ok �nemlidir.

22. 22 Egitim �gretimin degerlendirme boyutu �grencilerin degerlendirilmesi s�recinde yansiz,dogru �l�me ve degerlendirme tekniklerinin kullanilmasi kadar,degerlendirme ve y�nlendirme s�recinin etik degerlendirmeler ve yaklasimlari da i�ermesi gerekmektedir. Okullardaki degerlendirme s�recinde �grencilerin her t�rl� ayrimciliktan uzak tutularak,yansiz ve objektif bi�imde degerlendirilmeleri �zerine �nemle durulmalidir.

23. 23 Egitimcilerin etik tutumlari Bu konuya daha sonra ayrintili olarak deginilecektir.

24. 24 �gretmenlik meslek etigi �gretmenlik ve etik birbirine �ok yakin kavramlardir.Bunlar birbirinden ayri d�s�n�lemezler.Ideal bir �gretmen,yalniz kusursuz �gretme yetenekleri ile degil,ayi zamanda yasama bi�imi ile de �rnek alinacak ahlaki bir modele d�n�s�r. Yani bu anlamda �gretmen,�grettiklerini �rnek olarak yasayan ideal biridir (Pieper,1999,118).

25. 25 Meslek etigi ilkelerinin evrensel degerler �zerine kurulu oldugu ger�eginden hareket edildiginde bransi ne olursa olsun,hangi d�zeyde �gretim etkinliginde bulunursa bulunsun,bir �gretmenin bazi etik ilkeler dogrultusunda davranmasini beklemek yanlis olmayacaktir. �gretmenlik yalnizca birtakim bilgilerin aktarilmasini kapsayan bir meslek olmanin �tesinde ,gen� nesillere degerler kazandirilmasi hedefini de i�eren bir meslektir.

26. 26 �gretmenlik meslek etigi ilkeleri 1. Profesyonellik ilkesi: �gretmenlik meslek etiginden bahsedebilmek i�in �ncelikle ,�gretmenin isinde profesyonel olmasi gerekir.�gretmenlik mesleginin gerektirdigi g�revleri belirtilen standartlar i�inde yapabilecek yeterlilikte olmayan bir �gretmenin meslek etigi ilkelerinden s�z etmek imkansizdir. Bu nedenle �gretmenlik mesleginin birinci etik ilkesi profesyonelliktir.

27. 27 Peki simdi �gretmenin profesyonel davranislari nasil olmalidir. �rnek verelim; G�revle ilgili bilgi,beceri ve tutumlari eksiksiz kazanmis olmak Hizmeti zamaninda ve kusursuz sunmak Meslegi daha iyi yapabilmek i�in s�rekli olarak �zelestiri ve degerlendirme yapmak Hizmette kaliteyi saglamak Mesleginin y�ntem ve tekniklerini s�rekli olarak gelistirmek����������..vb

28. 28 2. Hizmette Sorumluluk:En genel anlamda sorumluluk,belirli bir g�revin istenilen nitelik ve nicelikte yerine getirilmesidir.Bu anlamda �gretmen bir kamu hizmeti olarak egitimde �zerine d�sen b�y�k sorumlulugun bilinci i�inde olmalidir.Bunun da �tesinde �gretmenler davranislarindan ve bunlarin topluma maliyetinden kendileri ve toplum adina sorumluluk duymalidir.Su unutulmamalidir ki �gretmenler kamu g�revlileri olarak eylem ve kararlarinin doguracagi sonu�lar konusunda topluma hesap verebilmektedir.

29. 29 3. Adalet: �gretmen her t�rl� eyleminde adil olmak ve �grenciler arasindaki iliskilerde de adaleti saglamak sorumluluguna sahiptir.�grencilere s�z hakkinin adil olarak paylastirilmasindan baslayip,sinif i�i ve disi etkinliklere katilima kadar uzayan her t�rl� etkinlikte adaletin saglanmasi son derece �nemlidir. �gretmenin adaletine hangi noktalarda gereksinim vardir?Inceleyelim

30. 30 �ncelikle �gretmen sinif i�indeki �grenme firsat ve olanaklarindan �grencilere adil yararlanma hakki tanimalidir. �gretmen degerlendiren ve �grenci performansi hakkinda yargilarda bulunan biri olarak, degerlendirmede adaleti saglamalidir. �grencilerin en �ok adaletsizlige ugrayabildikleri konulardan biri de �gretmenin ilgi ve destegini kazanmak konusudur. Bazi �grencilerle daha fazla ilgilenirken bazilarina daha aza zaman ve kaynak ayiran bir �gretmen ne derece adil davranmis olacaktir?

31. 31 4- Esitlik :esitlik yararlarin, sikintilarin, hizmetlerin dagitilmasinda sinirlarin belirlenmesini i�erir Temel Bireysel Esitlik: bir okula kaydolan b�t�n �grenciler esittir. �gretmen sinifindaki b�t�n �grencilerine esit davranmalidir. Kismi Esitlik: Farkli guruplara esitlik saglanmasi i�in farkli davranilmasini i�erir. Buna g�re siniftaki b�t�n �grenciler esittir ancak sinifta bir engelli �grenci varsa ona farkli davranilarak onu diger �grencilerle esit hale getirebilirsiniz

32. 32 c) Bloklarin Esitligi: Toplumda dogal olarak ortaya �ikmis bloklar vardir. �rnegin; Kadin-erkek, yasli-gen� G�nl�k uygulamalara bakildiginda �grencilerin pek �ok esitsizlige maruz kaldigi g�r�lebilir. �rnek: Bazi �gretmenlerin basarili �grencilerle daha �ok ilgilenip, onlara daha �ok zaman ayirdiklari, oysa basarisi d�s�k �grencilerin bu durumda daha da basarisiz olduklari bir ger�ektir.

33. 33 �grencilerin velilerinin meslekleri de bir baska esitsiz davranis nedenidir. �st sosyo- ekonomik d�zeyden ve �gretmenlere katki saglayacak (doktor, avukat, esnaf, politikaci) mesleklere sahip velilerin �grencilerine, bazi �gretmenlerin daha yakin ve ilgili davranabildikleri g�r�lmektedir (Aydin, 2003, 64).

34. 34 5) Saglikli ve g�venli ortamin saglanmasi: �gretmenlerin en temel etik sorumluluklarindan biri de sinif ortaminda d�zen ve disiplini saglayarak, �grenci sagligini ve g�venligini tehdit edecek her t�rl� unsurun ortadan kaldirilmasini saglamaktir.

35. 35 6) Yolsuzluk yapmamak: En genel anlamiyla yolsuzluk bir �ikar karsiliginda kamu yetkilerinin yasa disi kullanimi olarak tanimlanabilir. Burada saglanmasi ama�lanan maddi kazan�lar olabilecegi gibi parasal olmayan �zel ama�lar da olabilir. �gretmenin meslegini kullanarak kisisel �ikar saglamasina �rnekler verecek olursak; Kendi kitabini yada ders materyallerini �st� kapali ve zorlamayla satmasi. Bunun yaninda �grenci velilerinden pahali hediyeler kabul etmesi beklenebilir.

36. 36 7) D�r�stl�k, Dogruluk ve G�ven: Etik davranis baskalariyla iliskilerde d�r�st olmayi gerektirir. I�ten ve d�r�st davranmayan �gretmenler iliskilerde kendi sonlarini hazirlarlar ve g�ven ortami ortadan kalkar. Oysa g�ven iliskilerin temel unsurudur. �gretmenlerin mesleki etkinlikleri yerine getirirken �ncelikle kendilerine g�venmeleri gerekir. Bu �zg�ven onlarin toplumun g�venine ve saygisina layik olmalarini da saglayacaktir.

37. 37 �gretmenlerde bu g�ven ve saygiyi s�rd�recek saygin davranislar sergilemelidirler ve s�zlerinde ve eylemlerinde g�ven kirici yaklasimlardan ka�inmalidirlar. �gretmenlerin g�venirliliklerinde dis g�r�n�mleri de b�y�k �nem tasimaktadir.

38. 38 8) Tarafsizlik: Nesnel olabilmek kisinin duygularini degil, aklini kullanmasini gerektirir. Bireylerin nesnel olabilmeleri, karsilarindaki birey yada olaylar hakkinda kendi ilgi, gereksinim ve korkularini ise karistirmadan, bu g�r�nt�leri �arpitmadan aradaki farkliligin g�r�lmesini gerektirir (Fromm, 1981, 113-114). �gretmenin tarafsizligi mesleki ve etik a�isindan son derece �nemlidir.

39. 39 9) Mesleki Bagimlilik ve S�rekli Gelisme: �gretmenler bir lider olarak hem kendi mesleki baglilik ve gelismesin hem de �grencilerin mesleki baglilik ve gelismesini saglamaya �alismalidir. Mesleki bagliligin bir geregi olarak s�rekli gelismeyi saglamak i�in �gretmenlerin; Meslekleri ile ilgili yeniliklere a�ik olmasi, Mesleki performanslarini artirabilmek i�in kendilerine saglanan egitim olanaklarindan en iyi sekilde yararlanmasi,

40. 40 Mesleki yayinlari ve teknolojik gelismeleri s�rekli izlemesi, Yeni gelen meslektaslarinin ise ve �evreye uyumlarina yardimci olmasi gerekir,

41. 41 10) Saygi: insan her seyden �nce insan oldugu i�in degerlidir. Insanin degeri ve onuru, insan iliskilerinde k�se tasi niteligi tasir. Insan canli varliklar i�inde en gelismis olan, d�s�nen, akil y�r�ten, iletisim kuran, gelecek i�in planlar yapan bir varliktir ve bu y�nleriyle saygidegerdir (Aydin, 1993, 73). bu a�ilardan degerlendirildiginde �gretmenin her seyden �nce insanin degerine ve b�t�nl�g�ne saygi g�stermesi gerekir. Bu anlamda �ncelikle �grencinin varligina ve b�t�nl�g�ne saygi g�sterilmesi gerkemektedir.

42. 42 �grencilerin dayak, siddet, hakaret, isim takma, belli �zelliklerinden dolayi asagilanma gibi �gretmen davranislarina maruz kalmasi etik a�idan son derece yanlistir. �grenci saygi g�sterilerek, saygi duymayi �grenecektir ve bunu yapacak olan kiside �gretmendir. �gretmenin kendisinin bu t�r davranislari, �grencinin varligi ve b�t�nl�g�nde giderilmesi olanaksiz yaralar a�maktadir.

43. 43 Yine �grencilere ait gizli ve mahrem bilgileri diger �grenciler yada �gretmenlerle paylasmak, �grencinin yada ailesinin �zel yasamina karsi saygi g�stermemek de etik disi bir davranis olarak degerlendirilmelidir. �gretmenlik etiginde bir baska unsurda velilere karsi g�sterilmesi gereken saygidir. �gretmenlerin etik bir y�k�ml�l�k i�inde saygi g�stermeleri gereken bir diger grupta meslektaslaridir. �gretmenlerin birbirlerinin yeterlilik ve kisiliklerine saygi g�stermeleri beklenmektedir.

44. 44 Bunun bir geregi olarak birbirleri hakkinda sinif i�inde yada disinda, �grenci yada velilerin yaninda olumsuz yorumlar ve dedikodu yapmaktan ka�inmalidirlar. Bu dogrultuda �zetlenecek olursa �gretmenler: Herkesin degerine ve varligina saygi g�stermelidir Herkesin �zel yasamina saygi g�stermelidir Herkesin �zerkligine ve kararlarina saygi g�stermelidir Insanlar arasindaki farkliliklara saygi g�stermelidirler

45. 45 11) Kaynaklarin Etkili Kullanimi: Kurumsal ve kamusal kaynaklarin etkili kullanimi �gretmenlerden beklenen bir baska �nemli etik davranistir. En kit ve degerli kaynak zamandir. Bu a�idan �gretim ve egitim zamaninin etkili kullanimi �grencilerin yararini en �st d�zeye �ikaracaktir.

46. 46 EGITIM Y�NETICILERI VE ETIK INSANLAR HER ZAMAN,HER YERDE ACIKMISLARDIR;AMA HER ZAMAN HER YERDE ERDEMLI OLAMAMISLARDIR. SOKRATES

47. 47 EGITIM Y�NETICILERI VE ETIK Egitim y�netimi y�netim biliminin bir alt alanidir.Egitim y�netimi,toplumun egitim gereksinimi karsilamak �zere kurulan egitim �rg�t�n� �nceden belirlenen ama�larini ger�eklestirmek i�in etkili isletmek,gelistirmek ve yenilestirmek s�recidir ( Basaran,1993,12). Egitim y�netimi ve bunun bir alt alani olan okul y�netimi,devletin egitim politikalarini ve yetkili organlarin bu politikalar dogrultusunda

48. 48 saptadigi genel ve �zel egitim ama�alarini ger�eklestirmekle y�k�ml�d�r. ( Kaya,1993,43). Bu nedenle egitim y�neticilerinin,g�revlerini yerine getirirken,yasa ve politikalar kadar mesleki etik ilkelerine de uygun davranmalari gerekir.

49. 49 BIR MESLEK OLARAK EGITIM Y�NETICILIGI Egitim y�neticiligi,egitim alanindaki �gretmenlik, psikolojik danismanlik,deneticilik gibi meslek alanlarina benzer sekilde �zel uzmanlik bilgi ve becerilerini gerektirmektedir. Egitim y�neticiligi kendi i�inde de alt alanlara ayrilmaktadir.Bu alanlarin basinda okul m�d�rl�g�,il veya il�e milli egitim m�d�rl�kleri gelmektedir.

50. 50 Sunu burada sormak gerekir Okul M�d�rl�g� bir meslek midir?.......................... Bazi g�r�sler okul y�neticiligini bir meslek olarak kabul etmezler.Buna gerek�e olarak da okul m�d�rlerinin �cret ve �alisma kosullarini belirleme yetkilerinin olmamasini g�sterirler.Bu tabiki ge�erli bir g�r�s degildir. Okul m�d�rl�g� asagidaki gerek�eler nedeniyle bir meslek sayilmaktadir;

51. 51 Okul y�neticiligi belli bir uzmanlik bilgisini gerektirmektedir. Okul m�d�rl�g� hizmetini herkes yerine getiremez. Hizmet �ncesinde bir y�ksek�gretim g�rm�s olmak gereklidir. Okul m�d�rlerinin belli lisans ve sertifikalari kazanmis olmalari gerekir. Okul m�d�rl�g�ne giriste belli sinavlardan ge�mis olmak gereklidir.

52. 52 Okul m�d�rleri etkili ve yeterli bir hizmet i�in yasam boyunca egitimlerini s�rd�r�rler. Okul y�netimi alaninda pek �ok arastirma yapilmaktadir. Okul m�d�rleri bu arastirma sonu�larindan uygulamalarinda yararlanarak sorunlari bilimsel bir yaklasimla ele almalidirlar. Uygulamada etkililigi saglayacak pek �ok standartlar belirlenmistir. Okul m�d�rleri bu standartlara g�re davranmak zorundadirlar.

53. 53 �lkemizde y�netimin etiklesmesi konusunda ilk yapilan uygulamalarin basinda;1998 yilinda �ikarilan Milli Egitim Bakanligina bagli Egitim Kurumlari Y�neticilerinin Atama ve Yer Degistirmelerine iliskin y�netmelik ile egitim y�neticilerinin se�me sinavina tabi tutularak hizmet i�inde yetistirilmesi gelmektedir. Bu uygulama ile T�rkiye�de egitim y�neticiliginin bir meslek olarak Milli Egitim Bakanligi tarafindan resmen tanindigini s�ylemek yanlis olmayacaktir.

54. 54 �zellikle konumuz a�isindan da ele aldigimizda okul y�neticiligi; g�n�m�z�n degisen kosullari i�inde ger�ek bir liderlik becerisini gerekli kilmakta ve bilimsel bulgularin alana uygulanmasini gerektirmektedir. Egitim y�netiminde etik ilkeler, y�netici ve �gretmenlerin davranislari ile yansimaktadir. Egitim y�neticisi baslangi�ta atama ile geldiginden resmi yetkisinden g�� alan bir konumdadir. Ancak diger is g�renler, �grenciler, veliler ve diger gruplar tarafindan benimsendiginde lider konumuna gelebilir (Bursalioglu, 1987, 66).

55. 55 Egitim kurumlari, insan merkezli ve hizmet �retilen kurumlardir. Insan ve hizmetin agirlikli oldugu bu kurumlarin y�netiminde iyi, uygun, tutarli kararlara varilabilmesi, egitim y�neticisinin y�netime iliskin bilgi ve beceriler kadar, insanlar hakkindaki g�r�s ve beklentileri ile sahip oldugu iyi, dogru ve g�zel anlayisi ile de ilgilidir. Y�neticinin karar s�reci bir deger sistemine dayanirsa, kararlarinda dis etkiler altinda kalmadan etik sonu�lara ulasmasini saglar.

56. 56 OKUL Y�NETIMINDE ETIK DEGERLER Egitim y�neticisi egitim sistemi i�inde �ok �nemli bir birimi temsil etmektedir. Egitim y�neticisinin liderlik bi�imi ve her g�n y�z y�ze geldigi durumlarda g�sterdigi mesleki ve ahlaki davranislarinda, sahip oldugu etik degerlerin yansimalari g�r�l�r. G�nl�k kararlarda bilin� altinda yer alan ahlaki egilimler davranislari etkilemektedir.

57. 57 �gretmenlerin ve diger �alisanlarin moralini d�s�ren en �nemli etkenlerden biri y�neticilerin d�r�stl�g� ve tarafsizligindan kusku duyulmasidir. Etik ilkeler y�neticilerin tartismaya a�ik eylem ve kararlardan uzak durmalarini, dogru olmayan ancak �ekici gelen yaklasimlardan ka�inmalarini saglar. Egitim y�neticiliginde etik ilkeler asagida belirtilmistir;

58. 58 1-)EGITIM FELSEFESINE UYGUN BIR VIZYON GELISITRILMESI Egitim felsefesine uygun vizyon gelisitirmemis bir egitim y�neticisi,muhtemelen insan iliskileri ve karar s�recinde tutarsizlik yasayacaktir. Egitim y�neticileri gelistirdikleri vizyonu ger�eklestirmelidirler.Bu ger�eklestirme duygularla degil,sinanmis ilkelerle yapilmalidir.

59. 59 2-) G��L� BIR ETIK LIDERLIK UYGULANMASI Bire egitim y�neticisi,okuldaki etik havanin kurulmasinda en temel belirleyicidir.Egitim y�neticisinin aldigi t�m kararlar,okulun etik havasini olusturur. Eger egitim y�neticisi,okulda kalitesiz egitim verilmesine g�z yumuyorsa bu durum toplumun ve �grencilerin aldatildigi bir havanin olusulmasina neden olur.Bunun yaninda mesela okul y�neticisi �grenci devamsizligini �nemsemeyip g�z yumarsa okulun havasi� okul �nemli degildir� mesajini verir.

60. 60 Egitim y�neticisi su sorulari kendine sormali ve yanitlamalidir. Okulda basarmak istedigimiz sey nedir? Okulun �grencilere ve topluma karsi y�k�ml�l�kleri nelerdir? Okul i�ersinde �gretmenlerin ve �grencilerin davranislari neden �nemlidir? Iste yukaridaki sorularin cevaplarini vermek okulun ama� ve havasinin belirlenmesinde �nemlidir.

61. 61 3-)AYRIMCILIGIN ORTADAN KALDIRILMASI Egitim y�neticisi ayrimciligi hosg�rmez. Egitim y�neticileri bir etik ve egitim sorunu olarak ele alinmalidir. (TARTISMA)

62. 62 4-)ETKILI �GRETIMIN BIR �DEV OLARAK G�R�LMESI Okulda Egitim Ve �gretimin zayif olmasi,iyi �gretmenlere,�grencilere ve topluma zarar verir. �gretimde ve egitimde zayif �gretmenler,�grencilere zengin bilgilerin ve saglikli bir �grenme ortaminin saglanmasini engeller.�gretmenin basarisizligi �grenciyi yasam boyunca olumsuz etkiler.

63. 63 Eigitim y�neticisi,toplumun,�gretmenin ve �grencinin haklari arasinda saglikli bir denge kurmalidir. �grenciler �gretmeni degistirme g�c�ne sahip degildirler. Bu nedenle zayif �gretmenlerin gelistirilmesi ve basarili hale getirilmesi i�in tesvik edilmeleri okul y�neticilerine baglidir.

64. 64 5-)TOPLUMLA ILISKILERIN GELISTIRILMESI Okulla iliskili bir �ok kisi kendisini okulun bir par�asi olarak hissetmez. Iyi ve etkili okul y�neticileri,okulla toplum arasinda iyi bir iliski ve etkilesim kurarlar. Okul sicak ve �ekici bir yer haline gelirse ,�grenci,�gretmen ve veliler bu kurum tarafindan istendikleri hissederler. Paylasilan ama�lara ve degerlere dayali bir okul toplumu yaratma �abasi,etkili bir egitim y�neticisinin birincil amaci olmalidir.

65. 65 6-)B�T�N GURUPLARIN HAKLARI ARASINDA DENGE KURULMASI Okul i�indeki farkli guruplarin haklarinin dengelenmesi zor bir istir. Burada �nemli olan etik a�idan b�t�n guruplara esit haklarin verilmesidir.

66. 66 7-)HERKES TARAFINDAN ISTENEN KARAR,HER ZAMAN DOGRU KARAR DEGILDIR. Egitim y�neticilerin,herkes tarafindan istenen,beklenen kararlar ile dogru kararlari birbirinden ayirmasi gerekmektedir. Bazen istenen kararlarla dogru kararlar birbiri ile bagdasmaz. Bilin�li egitim y�neticisi sorunlari b�t�n y�nleri ile ele alirlar ve etik sorunlari g�zardi etmezler.

67. 67 8-) KARARLARDA BELIRLEYICI OLARAK,OKULUN �YELERI I�IN DOGRU OLAN KARARI ALMAK Kararlarinda belirleyici olarak yalnizca �rg�t i�in iyi olanlari alan egitim y�neticileri,�rg�tlerin �yelerinin gereksinimlerini karsilamak zorunda olduklarini unuturlar. B�ylece okullar ,aile�lerinin yakinmalarini g�rmezlikten gelir,�grencilerin gereksinimlerini g�z �n�ne almaz, y�neticiler sadece belli isleri yapan bireyler olarak g�r�l�r.

68. 68 Okul y�neticisinin birincil amaci,hizmet etmektir.Hizmetin amaci: �grencilerimize,�gretmenlerimize ve velilerimize nasil yardimci olabiliriz? �grencilerimize,�gretmenlerimize ve velilerimize yardim yollarini nasil gelistirebiliriz?

69. 69 9-)ETIK KONULARDA CESARETIN,EGITIM Y�NETICISININ ROLERININ AYRILMAZ BIR PAR�ASI HALINE GETIRILMESI Etik davranis,etik cesaret olmaksizin olanaksizdir. Egitim y�neticisi davranisinin etik oldugunu iddia edebilir,ancak kizgin bir veli ile,�st d�zey y�neticiler ile,�gretmenlerle,ya da bir baski gurubu temsilcisi ile karsi karsiya kaldiginda etik cesaretini kaybederse,davranisini savunamaz. Egitim y�neticisi okulunun veya kurumunun kurallari ihlal edildiginde hayir diyebilmelidir.

70. 70 10-)ETIK DAVRANIS,DOGRULUK VE AHLAKI EYLEMLERIN B�T�NLESMESI Egitim y�neticisi etik degerleri astlari ile paylasamiyorsa,okulda etik bir hava yaratilamaz. Egitim y�neticisi,toplumun degerlerine dayali bir etik ilkeler dizisi gelistirilmeli ve bunu mutlaka okulun diger �yeler ile paylasmalidir. Egitim y�neticisinin etik bakimdan da lidrelik yapmasi gerekir.

71. 71 Etik liderlik; Okulun kaynaklarinin dogru kullanimi, Bireylere adil davranmak, �gretmenlerin etkili bir �grenme ortami sunmalari, Programlarin toplumsal gereksinimleri karsilamasi, �grenci basarisi ve kendini ger�eklestirmelerinin saglanmasi, Okula katilimi ve �grenme s�recinde isbirliginin saglanmasi ile yakindan ilgilidir.