TÜRKİYE ULUSAL TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANSI ARAŞTIRMASI (TUTSA) NASIL YAPILDI?

1. TÜRKİYE ULUSAL TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANSI ARAŞTIRMASI (TUTSA) NASIL YAPILDI? *Dr. Suha Özkan, **Dr. Feyzullah Gümüşlü, **Dr. Ülgen Güllü, **Şefika İpek, **Funda Baykal, **Murat Akça *Ankara Verem Savaş Dispanseri **S.B. Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı

2. Amaç Türkiye’deki Verem Savaşı Dispanserlerinde, 2005 yılında kaydedilerek takip ve tedavileri yapılan tüberküloz hastalarına ait olgu temelli bireysel sürveyans verilerinin toplanması, işlenmesi ve değerlendirilmesi.

3. Hedefler • Türkiye’deki TB hastalığı ile ilgili verilerin, DSÖ standartları ile elde edilmesi, • İllere göre TB hastalık bilgilerinin değerlendirilmesi, geleceğe yönelik planlamaların yapılması, • Avrupa TB Sürveyansı (EuroTB) ve DSÖ’ye Türkiye verilerinin doğru ve eksiksiz iletilmesi

4. İyi bir sürveyans sistemi Zamanında yanıt Sadelik Devam eden analizler Kullanılmayacak veri toplanmamalı Yoğun emek yerine, bilgisayar destekli sistemlerle yürütülmeli Maliyet Etkinlik Sahiplik İşin tekrarlarından korumalı, gereksinim duyulan çıktıları verebilmeli Kullanıcılara ait olmalı

5. Veri toplamada genel ilkeler: • Amaç? • Hangi veriler toplanacak? • Veri toplama yöntemi? • Değerlendirme nasıl ve kim tarafından yapılacak? • Kullanıcılar nasıl yararlanacak?

6. (TUTSA) Türkiye Ulusal Tüberküloz Sürveyansı Araştırması • DSÖ Avrupa bölgesi, 32/52 ülke bireysel veri topluyor (2006). • DSÖ’nün önerdiği standart raporlama formlarıyla (üç aylık raporlar) yığma veri toplandığında; • Kültür sonuçları • İlaç duyarlılık testi sonuçları • Tutulan AD organ bilgileri • Ülke, vatandaşlık bilgileri gibi verilere ulaşılamıyordu. • Bu nedenle olgu temelli bireysel verilerin toplanması gereği duyuldu.

7. TUTSA - Şubat 2006 Bireysel Veri Toplama Formu ve doldurma kılavuzunun hazırlanması • DSÖ ülke raporu (CISID) ve bireysel kayıt veri standartları (EuroTB data file) gözetilerek gereksinim duyulan bilgiler belirlendi. • VSD kayıtlarında bu bilgilerden hangilerinin sağlanabileceği değerlendirildi. • Gereksinim duyulan bilgilere göre bir form hazırlandı. • Form doldurma kılavuzu hazırlandı.

8. Şubat 2006 TUTSA - Bireysel Veri Toplama Formu

9. TUTSA - Şubat 2006 Bilgisayar Programı yazılımı • Hasta bilgileri için veri tabanı programı yazılımına başlandı. • Programın özellikleri: • Güvenliği olan, • Hatalı girişleri önleyen, • Birden çok terminalden veri girişine uygun, • Kolay analiz edilebilir, • Transfer edilebilir, • EuroTB’de tanımlanmış standart kodları kullanan.

10. TUTSA - Mart 2006 Veri Toplama Formunun denenmesi • Farklı bölgelerden, değişik özelliklere sahip 25 VSD’ye bu form ve doldurma kılavuzu gönderildi ve doldurulabilirliği kontrol edildi. • Bu VSD’lerden yapılan geri bildirimlerle, veri toplama formuna son şekli verildi.

11. TUTSA - Nisan 2006 Avrupa sürveyansı ile uyum • Ulusal TB kontrol programı gözden geçirme çalışmalarında EuroTB’den Dr. Dennis Falzon TUTSA’yı inceledi. • TUTSA’yı Avrupa sürveyansı ile uyumlu buldu. • Bireysel veri toplama çalışmamızda motive etti.

12. TUTSA - Mayıs 2006 Veri Toplama Formlarının Dağıtılması • Her VSD için, 2005 yılında kaydettiği TB hastalarının sayıları belirlendi. (Form 21) • Yeterli sayıda veri toplama formu ve form doldurma kılavuzu Verem Savaşı İl Koordinatörlerine gönderildi. • Geri bildirimlerle formların doğru dağıtımı kontrol edildi. • Verem savaşı il koordinatörlerinden dispanserin doldurduğu formu kontrol ederek teslim alması ve gerektiğinde kendisinin bizzat doldurması istendi.

13. TUTSA - Haziran 2006 Hekim Eğitimi S. B. Verem Savaşı Dairesi Başkanlığının Ankara’da düzenlediği eğitimlere katılan 319 VSD hekimine TUTSA ve hasta kayıtları konularında bilgi verildi.

14. TUTSA - Haziran 2006 • Program yazılımı tamamlandı ve yüklendi. • 5 bilgisayardan oluşan bir sistem oluşturuldu • Veri girecek personele bilgilendirme yapıldı.

15. TUTSA - Haziran 2006 TUTSA Programı Ekran Görünümü

16. TUTSA - Haziran 2006 TUTSA veri tabanında kaydedilen bilgiler • Dispanserin adı • Hasta kayıt tarihi • Dispanser sıra no • Hastanın adı soyadı • Baba adı • T.C.kimlik No • Cinsiyeti • Yaşı • Uyruğu • Önceki tedavi öyküsüne göre olgu tanımı • Hastalığın yeri • Tutulan organ • Bakteriyolojik incelenen materyal • Mikroskopi sonucu • Kültür sonucu • İlaç duyarlılık testi sonuçları • Basil tipi • DGTS uygulaması • Tedavi sonucu

17. TUTSA - Haziran, Temmuz 2006 • Dispanserlerde doldurulmuş formlar, Verem Savaşı İl Koordinatörleri denetiminde toplanarak Bakanlığa döndü. • Verem Savaşı Daire Başkanlığındaki deneyimli ekip tarafından her hastanın bilgileri teker teker kontrol edildi. • Eksik ve hatalı bilgiler için; • VSD’ler telefonla arandı. • Hastaların hatalı verileri tekrar istendi. • Bazı illerde de tüm formlar iade edilerek, yanlışlıklar gösterildi ve yeniden hasta verileri dolduruldu. TUTSA formunda şüphe duyulan hiçbir veri, kontrol edilmeden ve doğrulanmadan kaydedilmedi.

18. TUTSA -Temmuz, Ağustos 2006 • Yaklaşık 21.000 hastaya ait, 1500-1600 sayfa halindeki veri 5 klasörde toplandı. • Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı çalışanları tarafından, günde ortalama 1200-1500 hastanın bilgileri programa kaydedildi.

19. TUTSA - Ağustos 2006 TUTSA’ya yapılan müdahaleler • Birden fazla olan kayıtların tek kayda düşürülmesi • Nakil gelen ve gidenlerin eşleştirilmesi • Bakteriyolojik sonuçların desteklenmesi • Balgam dışı materyallerdeki yayma sonuçlarının silinmesi

20. TUTSA - Ağustos 2006 Tek kayıt • Bir hastanın aynı olgu tanımıyla birden fazla olan kaydı tek kayda düşürüldü. • Nakillerde ilk kaydolduğu yerdeki kaydı tutuldu. Tedavi sonucu daha sonra gittiği dispanserden sorulmak üzere listelendi. • Hastaların %2,4’ünde (n=499) mükerrer kayıt saptandı; • İki kaydı olan : 486 • Üç kaydı olan : 13 • Mükerrer kayıtlar bire indirildi. • 2005 yılı toplam hasta sayısı 20.535 olarak gerçekleşti.

21. TUTSA - Ağustos 2006 Bakteriyolojik sonuçların desteklenmesi • Mikroskopi sonuçları yazılmıştı. • Kültür ve ilaç duyarlılık testi sonuçlarında eksiklikler görüldü. • Hastenelerdeki kültür sonuçları VSD’ye iletilmemişti. • Standart bir formla, 10 laboratuvardan kültür ve İDT sonucu toplandı. • Eğitim Tipi Göğüs Hastalıkları Hastaneleri, • Bölge TB laboratuvarları • Hıfzıssıhha Laboratuvarı

22. TUTSA - Ağustos 2006 • Eşleştirme ile eksik olan bilgiler TUTSA’ya kaydedildi. • Kültür sonuçlarında artış sağlandı • İDT sonuçlarında %31 artış sağlandı.

23. TUTSA - Ağustos 2006 Balgam dışı materyaller • Avrupa sürveyansı (EuroTB), • Sadece spontan ve indüklenmiş balgamın yayma sonucunu kabul ediyor, • BAL, AMS, diğer materyalleri kabul etmiyordu. • AC-TB : 157 • AD-TB : 113 • Toplam 270 yayma pozitiflik silindi, “yayma bakılmadı” olarak kaydedildi. • Aynı materyallerdeki 161 kültür pozitifliği ise veritabanında bulunmaktadır.

24. TUTSA - Eylül 2006 DSÖ ve Avrupa sürveyansına bildirim • 2005 hastalarının kayıtlarında tüm düzeltmeler yapıldıktan sonra, veritabanı sabitlendi. • CISID Raporu, 2005 hastalarının kodlu bireysel kayıtları, İDT sürveyans raporu zamanında gönderildi.

25. TUTSA - Mart 2007 Tedavi Sonuçları • Her VSD’de kayıtlı hastaların listesi, tedavi sonuçları ve DGT bilgilerinin işaretlenmesi için gönderildi. • VS İl koordinatörleri denetiminde doldurulan formlar VSDB’de ön kontrollerden sonra TUTSA’ya kaydedildi. • Eksik veya şüphe duyulan bilgilerin kontrolü ve doğrulanması çalışması devam etmektedir.

26. TUTSA - Mart 2007 Avrupa sürveyansı (EuroTB) Türkiye sayfası 2006 2007 Farkı = TUTSA

27. TUTSA – Nisan 2006 Türk Toraks Derneği 9. Yıllık Konresi - 2006 Sunulan bir poster çalışmasıyla bireysel raporlamanın katkısı örnekleştirilmişti.

28. Planlananlar TUTSA Türkiye Ulusal Tüberküloz Sürveyansı Araştırması Ağı İlk aşama: Web tabanlı bir programla tüm VSD’lerden bilgilerin aynı ortama aktarılması. İkinci aşama: Hastane ve laboratuvarların da aynı ağdan faydalanarak hastaları kaydetmesi ve kayıtsız hasta kalmaması.

29. Sonuç • Bireysel veriler yıllık kohortta ilk kez toplanmıştır. • Tekrar tekrar geri dönüşlerle doğrulama yapılmıştır. • Türkiye’de, tüberkülozun durumu hakkında en güncel bilgiye sahip olmamızı sağlamıştır. Başlarken “TUTSA” dedik. ve TUTTU !

30. TUTSA’ya katkıda bulunan; • VSD doktorları ve çalışanlarına, • VS il koordinatörlerine, • İl Sağlık Müdürlüklerine, • VSDB yönetici ve çalışanlarına, • S.B. üst düzey yöneticilerine, • Programı yazan Cem beye, • Bizi motive eden Dr.Dennis Falzon • ve Dr.Lucica Ditiu’ya Teşekkürler!