dr Sybilla Stanisławska - Kloc Kraków 21 listopada 2007 r.

1. PRAWO AUTORSKIE w kontekście nauki niepełnosprawnych studentów i doktorantówDOZWOLONY UŻYTEK UTWORÓW NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH dr Sybilla Stanisławska - Kloc Kraków 21 listopada 2007 r. Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

2. Prawo autorskie 1. Podstawa prawna : ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. (t.j. opub. w Dz. U. z 2006 r. nr 90, poz. 631, ze zm.) 2. Dyrektywa z 22 maja 2001 r., 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

3. Przedmiot ochrony - utwór 1. Definicja utworu: Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór - art. 1 ust. 1 pr. aut.) - utwór może być w szczególności wyrażony słowem (utwory literackie, naukowe, dydaktyczne), znakami graficznymi; wyróżniamy przykładowo utwory: muzycznie i słowno-muzycznie, sceniczne, sceniczno‑muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, fotograficzne, architektoniczne, plastyczne, kartograficzne, programy komputerowe, audiowizualne (filmowe), (por. art. 1 ust. 2 pr. aut.). - utwór jest chroniony bez konieczności rejestracji lub dokonania innych formalności - art. 3 zbiory, antologie, wybory, bazy danych, spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeśli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ, zestawienie, ma charakter twórczy 2. Kwalifikacja zajęć (wykładów, ćwiczeń, seminariów, lekcji), podręczników, konspektów jako utworów 3. Przedmioty praw pokrewnych: artystyczne wykonania (art. 85 pr. aut.),fonogramy (art. 94 pr. aut.), wideogramy (art. 94 pr. aut.),nadania stacji radiowych i telewizyjnych (art. 97 pr. aut.), pierwsze wydania, wydania naukowe i krytyczne (tzw. prawa pokrewne wydawców - art. 99 „1” pr. aut.) Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

4. Treść praw autorskich- prawa osobiste 1. Autorskie prawa osobiste - art. 16 pr. aut. Autorskimi prawami osobistymi są m.in. • prawo do autorstwa utworu, • prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem (pseudonimem lub udostępniania anonimowo), • prawo nienaruszalności treści i formy utworu (tzw. prawo integralności utworu), • prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności. 2. Prawa te są nieograniczone w czasie (trwają także po śmierci twórcy) i nie podlegają zrzeczeniu się ani zbyciu. Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

5. Treść praw autorskich - prawa majątkowe 1. Treść autorskich praw majątkowych (art. 17 pr aut.): • prawo do korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji • prawo do rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji • prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu 2. Przykładowe kategorie pól eksploatacji (art. 50 pr. aut.): a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu (wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu cyfrowego), b) w zakresie obrotu oryginałem lub egzemplarzem, na którym utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie, najem), c) w zakresie rozpowszechnienia utworu (publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie, nadawanie, udostępnienie za pośrednictwem Internetu).

6. Czas trwania autorskich praw majątkowych 1. Autorskie prawa majątkowe trwają przez okres życia twórcy i 70 lat po śmierci 2. Termin 70 lat liczony jest w pełnych latach 3. Autorskie prawa majątkowe oraz prawa pokrewne mogą przejść na inne osoby w drodze: dziedziczenia (ustawowe lub testamentowe - art.922 i nast. kodeksu cywilnego) oraz na podstawie umowy. Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

7. Korzystanie z utworu w czasie trwania autorskich praw majątkowych 1. Podstawę wykorzystania utworu stanowi: - zgoda twórcy lub - przepis prawa- instytucja dozwolonego użytku utworów 2. Cel wprowadzenia instytucji dozwolonego użytku • wyważenie interesów autorów i użytkowników • zapewnienie swobodnego przepływu informacji • promowanie rozwoju nauki i kultury 3. Rodzaje dozwolonego użytku • dozwolony użytek osobisty (prywatny) - art. 23 pr. aut. • dozwolony użytek publiczny - art. 24 - 33 pr. aut. Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

8. Dozwolony użytek utworów 1. Zasady korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku (art. 34-35 pr. aut.) 2. Dozwolony użytek osobisty - art. 23 pr.aut. : • korzystanie z utworu rozpowszechnionego • nieodpłatne • bez konieczności uzyskania zezwolenia twórcy • korzystanie w zakresie własnego użytku osobistego (oraz w kręgu osób najbliższych) 3. Dozwolony użytek osobisty wyłączono ! w odniesieniu do: programów komputerowych oraz elektronicznych baz danych 4. Nagrywanie wykładów Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

9. Dozwolony użytek utworów z art. 33 „1” pr. aut. Przesłanki korzystania z utworu na podstawie art. 33 „1” pr. aut. : • korzystanie dla dobra osób niepełnosprawnych • pojęcie niepełnosprawności • zakres podmiotowy : krąg podmiotów uprawnionych do korzystania z utworów dla dobra osób niepełnosprawnych: - podmioty publiczne, prywatne, - organizacje: rządowe, pozarządowe, - szkoły, biblioteki, - osoby prywatne (w tym sami niepełnosprawni). Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

10. Dozwolony użytek utworów z art. 33 „1” pr. aut. Przesłanki korzystania z utworu na podstawie art. 33 „1” pr. aut. : • korzystanie z rozpowszechnionych utworów • sposób korzystania: korzystanie odnosi się bezpośrednio do upośledzenia i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia (np. utwór literacki udostępniany w wersji Braille’a, utwór filmowy z wykorzystaniem metody audiodeskrypcji dla osób niewidomych, utwór filmowy z wykorzystaniem języka migowego dla osób niesłyszących) Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

11. Dozwolony użytek utworów z art. 33 „1” pr. aut. Przesłanki korzystania z utworu na podstawie art. 33 „1” pr. aut. : • korzystanie nie ma zarobkowego charakteru • cel wykorzystania : naukowy, poznawczy, rozrywkowy Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

12. Podsumowanie 1. Wnioski końcowe 2. Dyskusja Dziękuję za uwagę ! Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ