Download
1 / 40
460 likes | 859 Views
Programy Promocji Zdrowia. Definicja promocji zdrowia. „Promocja Zdrowia to połączenie różnego rodzaju działań edukacyjnych i wsparcia - środowiskowego, politycznego, społecznego, ekonomicznego, prawnego i taktycznego - sprzyjających zdrowiu” * Według Green’a i Kreuter’a. Edukacja.
E N D
Definicja promocji zdrowia • „Promocja Zdrowia to połączenie różnego rodzaju działań edukacyjnych i wsparcia - środowiskowego, politycznego, społecznego, ekonomicznego, prawnego i taktycznego - sprzyjających zdrowiu” *Według Green’a i Kreuter’a
Edukacja • Diagnoza edukacyjna umożliwia określenie przyczyn zachowania przynoszącego niekorzyści zdrowotne (są to tzw. • czynniki predysponujące, • czynniki wzmacniające, • czynniki umożliwiające.
Matryca Promocji Zdrowia: • Matryca ta stanowi narządzie do planowania rozwiązywania problemów zdrowotnych. • Jej celem jest nie tylko ułatwienie planowania, ale również przybliżenie rozumienia edukacji i wsparcia, które mają nadrzędne znaczenie w promocji zdrowia. • Matryca promocji zdrowia ilustruje dynamikę rozwoju problemu zdrowotnego (naturalnej historii choroby oraz jej rozwoju i powikłań) i umożliwienie opracowania wskaźników skuteczności / efektywności nowej technologii medycznej oraz prewencyjnych działań instytucji opieki zdrowotnej.
Matryca Promocji Zdrowia: • Matrycę podzielono na 4 obszary: • Zdrowie Pozytywne, działania mające na celu ogólne wzmocnienie zdrowia jednostki poprzez: systematyczny trening fizyczny, podniesienie wydolności fizycznej itd. Działania te są bardzo podobne do profilaktyki pierwotnej choroby niedokrwiennej serca. • Prewencję Pierwotną, działania mające na celu ograniczenie ekspozycji na czynniki szkodliwe poprzez zmianę nawyków i zachowań.
Matryca Promocji Zdrowia: • 4 obszary Matrycy Promocji Zdrowia: • Prewencję Drugorzędową, czyli identyfikacja grup wysokiego ryzyka wystąpienia choroby i wczesna diagnostyka osób w początkowym stadium choroby • Prewencję Trzeciorzędową, czyli leczenie chorych i rehabilitacja w celu przywrócenia możliwości pełnienia ról społecznych.
Matryca Promocji Zdrowia: • Każdy z obszarów Matrycy Promocji Zdrowia został podzielony na 8 części: • Cele edukacyjne, • czyli wstępne zakreślenie obszaru wiedzy, jaki należy posiadać, by właściwie chronić się przed chorobami, • umiejętności jakie są potrzebne do tego by właściwie chronić się przed chorobami i móc wykorzystać wiedzę w tym zakresie, • wstępnie powinno się określić postawy, jakie ma grupa wobec chorób na poszczególnych etapach profilaktyki(chorych cechuje bardzo duża motywacja do działania na rzecz zdrowia, a zdrowych nie), • określamy zachowania prozdrowotne i antyzdrowotne jakie można zaobserwować w danej grupie.
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia 2) Cele wspierające edukację tzw. ułatwienia, działania mające na celu umożliwienie dostępu do: informacji, specjalisty, badań diagnostycznych, kursów, szkoleń itp.
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia 3) Cele zdrowotne, Czyli jaki efekt zdrowotny będziemy chcieli uzyskać i jak go zmierzymy.
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia 4) Odwracalność dysfunkcji, w którym etapie prewencji najlepiej będzie podjąć działanie, by osiągać najlepsze efekty.
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia 5) Cechy uczenia się klienta, cechy grupy na każdym etapie prewencji
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia 6) Serwis kadry, kto i kiedy będzie potrzebny do realizacji zaplanowanych działań
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia 7) • Koszty indywidualne, ile nauczyciele muszą wydać ze swojej kieszeni do realizacji zaplanowanych działań na każdym etapie profilaktyki • Koszty społeczne, jakie koszty ponosi społeczeństwo na każdym z etapów profilaktyki
Matryca Promocji Zdrowia: • 8 częściowy podział obszarów Matrycy Promocji Zdrowia • 8) Normy prawne jakie ustawy i przepisy pozwolą nam działać by wprowadzać zaplanowane działania na poszczególnych etapach profilaktyki.
Procedura promocji zdrowia w działaniu • Każdy z programów promocji zdrowia powinien opierać się na właściwych modelach teoretycznych, sprawdzonych empirycznie. • Najczęściej do tworzenia projektów wykorzystuje się model PRECEDE – PROCEED, oparty na wszechstronnej i wieloaspektowej diagnozie rzeczywistości – umożliwiającej poprawną konceptualizację i realizację programu.
Rodzaje diagnoz w modelu PRECEDE PROCEED • W części PRECEDE rozróżnia się pięć rodzajów diagnozy: społeczną, epidemiologiczną, behawioralno-środowiskową, edukacyjno-organizacyjną oraz administracyjną - opisują one etapy planowania.
Diagnoza społeczna • Diagnoza społeczna – to oszacowanie jakości życia w aspekcie czynników społecznych, określa interesujące nas cechy populacji docelowej, dzięki niej rozpoznajemy problemy zdrowotne danej populacji, możemy wyłonić właściwą populację do konkretnego programu promocji zdrowia, lub dobrać odpowiedni program promocji zdrowia do potrzeb danej populacji.
Diagnoza epidemiologiczna • Diagnoza epidemiologiczna – uwzględnia wskaźniki epidemiologiczne jako elementy oceny zdrowotnej społeczności, uwzględniając zauważalne trendy i kierunki, pozwala sprawdzić, czy wybrany w programie problem zdrowotny jest kluczowy dla danej populacji, (w przypadku tego programu zapadalność, chorobowość z powodu chorób układu pokarmowego wśród pracowników zakładów objętych projektem).
Diagnoza behawioralno- środowiskowa • Diagnoza behawioralno- środowiskowa - dzięki identyfikacji behawioralnych i niebehawioralnych czynników ryzyka, wskazaniu siły związku determinant behawioralnych z danym problemem zdrowotnym, możemy zidentyfikować zachowania zdrowotne istotnie przyczyniające się do powstania problemu opisanego w negatywnych wskaźnikach w diagnozie epidemiologicznej.
Diagnoza behawioralno- środowiskowa • Mając zachowania zdrowotne istotnie przyczyniające się do powstania problemu możemy przeanalizować: • jaką grupa celowa dysponują wiedzą na temat szkodliwości tych zachowań, • jaki jest stosunek (ocena) badanej grupy do danego zachowania, • jak postrzegane (wpływ społeczny) jest to zachowanie w populacji, • jakie umiejętności posiadane przez badaną grupę można wykorzystać do rozwiązania danego problemu(Self-efficacy).
NP. „Ankietowani wdychają dym z wypalanych papierosów” • Wiedza: • Nie znają szkodliwych skutków palenia tytoniu (wpływ dymu tytoniowego na występowanie chorób układu pokarmowego) • nie wiedzą, że bierne palenie tytoniu prowadzi do różnych chorób układu pokarmowego, • nie wiedzą, że nie palenie tytoniu i nie eksponowanie się na palenie bierne jest ważnym elementem profilaktyki chorób układu pokarmowego – nie występuje zjawisko kumulowania się czynników ryzyka np. niewłaściwej diety i innych czynników szkodliwych,
NP. „Ankietowani wdychają dym z wypalanych papierosów” • Ocena (+/-): • cenią sobie wolność wyboru, • palenie ich uspokaja, • palenie pozwala lepiej myśleć, poprawia koncentrację, • sama czynność palenia tytoniu poprawia kontakty towarzyskie, • ankietowani boją się negatywnych skutków palenia, • palący boją się chorób odtytoniowych, • odczuwają już pierwsze dolegliwości ze strony układu oddechowego, pokarmowego.
NP. „Ankietowani wdychają dym z wypalanych papierosów” • Wpływ społeczny: • w najbliższym otoczeniu osoby również palą tytoń, brak wzorców, • wiele osób obecnie rzuca palenie decyduje się zerwać z nałogiem, panuje moda na niepalenie i zdrowy styl życia.
NP. „Ankietowani wdychają dym z wypalanych papierosów” • Self-efficacy: • nie umieją zmotywować się do zerwania z nałogiem, • nie umieją stosować technik radzenia sobie z głodem nikotynowym lub sposobów ograniczenia palenia tytoniu, • nie potrafią budować motywacji do niepalenia.
Diagnoza edukacyjna i organizacyjna • Po wybraniu zachowania, które poddamy modyfikacji przechodzimy do: • Diagnozy edukacyjnej i organizacyjnej – umożliwia ona określenie determinant zachowania i w konsekwencji jego zmianę poprzez działania ukierunkowane bezpośrednio na zachowanie lub jego determinanty. Według Green’a i Kreuter’a ukierunkowana jest ona na trzy czynniki: • Predysponujące – odnoszą się do postaw, wartości i przekonań indywidualnych, • Wzmacniające – to normy obyczajowe, • Umożliwiające – odnoszą się do dostępności serwisu i / lub do barier różnych systemów.
Mając określone zachowania, których związek z problemem zdrowotnym jest najsilniejszy (wyniki z diagnozy behawioralno-środowiskowej) można zaplanować działania (media plan) mające na celu modyfikację tych zachowań w kierunku sprzyjającym zdrowiu.
Efekty tych działań można mierzyć wyznaczając odpowiednie cele szczegółowe, które wynikają z tego co chcemy przekazać pracownikom czego chcemy ich nauczyć
Cele szczegółowe • Cele szczegółowe determinują z kolei pytania jakie mają znaleźć się w ankiecie pre-testu i post-testu.
Następnie określamy jakie działania należy podjąć, by osiągnąć zaplanowaną zmianę zachowania.
Diagnoza administracyjno - polityczna • Diagnoza administracyjno - polityczna – umożliwia opracowanie strategii i przygotowanie programu do wdrożenia w oparciu o istniejące regulacje i politykę lub wskazanie deficytów, będących barierą dla implementacji.
Podsumowując PRECEDE: • Diagnoza społeczna pozwala dobrać grupę, epidemiologiczna sprawdzi trafność naszego wyboru, behawioralno-środowiskowa pozwoli wyłonić interesujące nas zachowania, silnie związane z problemem, edukacyjno-organizacyjna pozwoli zaplanować, jak zmienić te zachowania, kto i jak ma zadziałać i jakich spodziewamy się efektów oraz administracyjno-polityczna upewni nas że projekt jest zgodny z prawem.
PROCEED • wdrożenie – rozpoczyna się, gdy program został zaakceptowany od zmiany barier organizacyjnych i stopniowego rozprzestrzeniania informacji o programie, • ocena składa się z trzech faz: • ocena wdrażania • (Program został podzielony na etapy, działania w każdym etapie zależą od opracowanego harmonogramu, często wyznacza się ścieżkę krytyczną, by wiedzieć jakimi dysponujemy rezerwami czasowymi na poszczególnych etapach) • ocena zmiany zachowania i / lub jego determinant, • (informacje zbieramy za pomocą pretestu i posttestu i oceniamy deklarowane zachowania). • ocena efektów końcowych – wyrażonych jakością życia oraz wskaźnikami epidemiologicznymi. • (ocenę taką będzie można przeprowadzić dopiero po kilku latach od rozpoczęcia działań)
Cele projektu: • Problem zdrowotny: W Polsce choroby układu pokarmowego są ogromnym problemem, ponieważ dotyczą kilkunastu procent populacji, a odsetek ten stale rośnie. • Cel strategiczny: Eliminacja czynników ryzyka występowania chorób układu pokarmowego. • Cel główny programu: Ograniczenie zakresu zjawiska palenia tytoniu przez pracowników zakładów pracy • Uczestnik programu – osoba, która uczestniczyła we wszystkich zajęciach przewidzianych w ramach programu.
Przykładowe cele szczegółowe: • - Po zakończeniu programu wszyscy pracownicy będą potrafili wymienić co najmniej 5 szkodliwych skutków palenia tytoniu. • - Po zakończeniu etapu edukacyjnego 25% spośród palących weźmie udział w terapii rzucania palenia. • - U 100% osób biorących udział w programie zostanie rozpoznany stopień uzależnienia od nikotyny i dobrana właściwa metoda rezygnacji z palenia. • - 85% osób uczestniczących w szkoleniach z zakresu szkodliwości palenia będzie umiało wymienić 5 negatywnych skutków biernego palenia. • - Po zakończeniu programu u pracowników systematycznie stosujących farmakoterapie spadnie liczba palących o 30%.
