ONTWIKKELING DER TECHNIEK

1. ONTWIKKELING DER TECHNIEK KLAS 4 PERIODE 2

2. DEFINITIE/OMSCHRIJVING • TECHNIEK STELT DE MENS IN STAAT DE NATUUR NAAR ZIJN HAND TE ZETTEN: • DE WERELD VAN DE MENS WORDT DOOR DEZE MANIPULATIEMAAKBAAR

3. BENODIGDHEDEN • GEREEDSCHAP & MATERIALEN • NATUURLIJKE MATERIALEN: - PLANTAARDIG & DIERLIJK        - GESTEENTES - METALEN • SYNTHETISCHE MATERIALEN: - KUNSTOFFEN - CHEMISCHE PRODUKTEN • ENERGIE -  AANDRIJVING       - TRANSPORT

4. OUDSTE GEREEDSCHAP • GEMAAKT VAN FLINT (VUURSTEEN) IN NEDERLAND VOORAL IN DE MERGELGROTTEN VAN LIMBURG TIJDENS DE STEENTIJD. HIER ONSTOND DUS DE EERSTE VORM VAN INDUSTRIE

5. GEREEDSCHAPP VAN FLINT

6. PLANTAARDIGE MATERIALEN • HOUT (bouw, vele andere toepassingen) • PLANTAARDIGE VEZELS (katoen, linnen) • KLEURSTOFFEN (indigo, alizarine) • MEDCIJNEN (salicine, kinine)

7. KATOEN

8. VLAS / LINNEN

9. MEEKRAP, INDIGO

10. SALICINE UIT WILGENBAST

11. DIERLIJKE MATERIALEN • BOTTEN (gereedschap, lijm) • HUIDEN (beschutting) • DIERLIJKE VEZELS (zijde, wol) • KLEURSTOFFEN (slakkenpurper)

12. GEREEDSCHAP VAN BEENgevonden langs de Moezel

13. ZIJDErupsen leven alleen op moerbijplanten

14. PURPERSLAK TOGA PICTA

15. GESTEENTES(mengsels van kwarts en andere mineralen) • STOLLINGSGESTEENTE (basalt, graniet) • SEDIMENT (zand, krijt, mergel) • METAMORF GESTEENTE (marmer) • ZOUT (natriumchloride)

16. BASALT / GRANIET BASALT GRANIET

17. MERGEL (met vuursteen)

18. KRIJT / MARMER

19. Voedsel (de enige steen die wordt gegeten!) Medicijn Conservering Rituelen (vele) Gladheidbestrijding Chloorproductie Betaalmiddel Schoonmaakmiddel Waterontharding Bemesting Meer dan 10.000 toepassingen Een aantal toepassingen vanZOUT (NaCl)

20. METALEN(ongeveer chronologisch tot ca. middeleeuwen) • GOUD (zon; zondag) • ZILVER (maan; lundi) • KWIKZILVER (mercurius; mercredi) • LOOD (sturnus; samedi) • KOPER (venus; vendredi) • TIN (jupiter; jeudi) • IJZER (mars; mardi)

21. VANAF 19e EEUW SYNTHETISCHE MATERIALEN • GRONDSTOF: STEENKOOLTEER & AARDOLIE • TEXTIELVEZELS • -        GROTE VARIATIE (nylon, polyacryl, polyester) • -        NIEUWE EIGENSCHAPPEN: • - onbeperkte lengte • - geringe lineaire dichtheid • - gering absorptievermogen • - of juist vochtafvoerend vermogen • KLEURSTOFFEN • -      MAUVEÏNE (Perkin, 1856, serendipiteit) • -        ALIZARINE (Gräbe & Liebermann, 1868) • -        INDIGO (BASF, 1896)

22. Meer synthetische materialen 1 • MEDICIJN • SALICINE (bevat zelfde werkzame stof als aspirine [BAYER]) • DIAMANT • TETRAËDER KRISTALSTRUKTUUR (1913) • GRAFIET ONDER HOGE DRUK (1953) • ALLEEN INDUSTRIËLE TOEPASSING (snij app.)

23. KOOLSTOF • Diamant (tetraëder) • Grafiet • Lonsdaleïet • Fullereen (C60) • Roet (amorf) • Nanobuis

24. Meer synthetische materialen 2 • RUBBER • uit latexmelk van rubberboom (Hevea brasiliënsis, Z. Amerika) • door toevoeging zuur elastisch; 16e eeuw • vulcaniseren door verwarming met beetje zwavel; harden door toevoeging van roet (Goodyear, 1839) • rubberplantages in Z. Azië (19e en 20e eeuw) • vanaf begin 20e eeuw synth. rubber in Duitsland (BUNA); later ook in VS • zeer uiteenlopende toepassingen -

25. RUBBER cis: natuurlijke rubber (veerkrachtig) trans: gutta-percha (kristallijn)

26. ENERGIEBRONNEN • BRANDSTOF (warmte, transport en aandrijving) • Plantaardig (vnl. hout) • Fossiel (steenkool, aardolie en aardgas) Verwarming van water levert elektriciteit • ZON, WIND en WATERKRACHT(vnl aandrijving) Alternatieve energie levert direct elektriciteit • KERNENERGIE Verwarming van water levert elektriciteit

27. Verbrandingsmotor

28. Stoomaandrijving

29. Waterkracht

30. Windmolen

31. Windturbine

32. Zonnecollector

33. Zonnecel

34. Batterij / accu

35. waterstofcel

37. Kernsplitsing

38. Kernfusie