1 / 45

ENDÜSTRİYEL ATIKLAR

ENDÜSTRİYEL ATIKLAR. Dr Peri Arbak Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD. KONU PLANI. 1- TARİHÇE 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER. 1-TARİHÇE.

cerise
Download Presentation

ENDÜSTRİYEL ATIKLAR

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ENDÜSTRİYEL ATIKLAR Dr Peri Arbak Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

  2. KONU PLANI 1- TARİHÇE 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER

  3. 1-TARİHÇE • Meuse Vadisi Felaketi(Belçika/1930) • Birkaç bin insan ağır hastalanmış, 60 kişi ölmüş • Üç gün boyunca tüm ülkeyi endüstri duman ve sisinin ‘çorbamsı’ karışımı sarmış • Yaşlı kurbanlardanefes azalması, boğuk seslilik, kalıcı öksürük, irin benzeri kitle atılımı ile sonlanan köpüklü balgam çıkarma, bulantı ve kusma gözlendi • Ölümler akut kalp hastalığı? Roholm K. The Journal of Industrial Hygiene and Toxicology. 1937

  4. 1-TARİHÇE • Donora Felaketi (Pennsylvania, 1948) • Yaklaşık 6000 birey (bölgedekilerin %42’si) kirliliğe bağlı solunumsal sorun yaşamış • Göz, burun, boğaz irritasyonu, göğüs ağrısı, nefes azalması, şiddetli başağrıları, bulantı ve kusma • Çinko arıtma tesislerinden çıkan asidler (örn. sülfürik asid) ve kömür yakan buharlı lokomotiflerin sisi sorumlu Helfand WH. Am J Publ Health 2001

  5. 1-TARİHÇE Donora’da Ölüm Boğazımda bir sis hissettim Ölümün donuk eli yüzümü okşuyor Bir tutam gri sis örgüsünün beni boğduğu Korkunç bir düşmanla cebelleştim Öldüğümden beri gözlerimde şimdi; Kasvetli, sevimsiz çıplak tepeler yükseliyor aptalca Derine sinmiş esaretin iziyle, Ve hala insanlar yaşıyor, yaşıyor zehirli gecelerde… John P. Clark

  6. 1-TARİHÇE • Fosil yakıt tüketimi sisle birlikte 1952 yılında 4 günlük sürede en azından 4000 ölüm ve çok sayıda hastalığı yol açtı (Londra) • Duman ve sülfür dioksid oranları şehir merkezinde normalin 10 katına ulaştı Quarterly Journal of the Royal MeteorologicalSociety.2006

  7. KONU PLANI 1- TARİHÇE 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER

  8. 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI • Emisyonlar doğal veya insan yapımı süreçler sonucunda havaya salınan gaz ve partiküllerdir • Emisyonlar; sera gazları (iklim değişiklikleri yapar) ile hava kalitesi emisyonları olmak üzere sınıflandırılır http://www.mtpc.org/cleanenergy/important/envemissions.htm

  9. 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI SERA GAZLARI KARBONDİOKSİD NİTRÖZ OKSİD HALOKARBONLAR VE SÜLFÜR HEKZAFLUORİD METAN

  10. 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI Sera gazlarının sektörlere göre dağılımı

  11. 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI OZON Hava kalitesi emisyonları KARBONMONOKSİD PARTİKÜLLER SÜLFÜR DİOKSİD NİTROJEN OKSİDLER UÇUCU ORGANİK BİLEŞİKLER

  12. 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI HAVA KALİTESİ EMİSYONLARININ SEKTÖREL DAĞILIMI

  13. KONU PLANI 1- TARİHÇE 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER

  14. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM ABD’DE SERA VE HAVA KALİTESİ GAZLARI 2000 SONRASI VERİLERİ http://www.mtpc.org/cleanenergy/important/envemissions.htm

  15. milyon ton/yıl milyon ton/yıl SEKTÖRLER Metal Gıda ve İçecek Kimya İnşaat Kağıt, Matbaa Ağaç Ürünleri 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM KAYNAK: UNEP - http://vitalgraphics.net/waste/html_file/20-21_manufacture.html

  16. GELİŞMİŞ ÜLKELER Çevre Duyarlılığı GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER 1990 1995 1970 1975 1980 1985 2000 YILLAR GELİŞMİŞ ÜLKELER Atıksu Arıtma, Atık Bertaraf/Geri Kazanım Tesisleri + Altyapı Hizmetleri + Eğitim + Denetim + Teşvikler Küm. Çevre Yatırımları GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER 1990 1995 1970 1975 1980 1985 2000 YILLAR 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM(TÜRKİYE’DE SANAYİ ATIKLARI YÖNETİM SORUNLARI PANELİ/2006, CANER ZANBAK)

  17. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  18. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Endüstriyel proseslerden kaynaklanan CH4 emisyonları SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  19. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Endüstriyel proseslerden kaynaklanan N2O emisyonları SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  20. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Endüstriyel proseslerden kaynaklanan NOx emisyonları SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  21. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Endüstriyel proseslerden kaynaklanan CO emisyonları SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  22. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Endüstriyel proseslerden kaynaklanan SO2 emisyonları SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  23. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Endüstriyel proseslerden kaynaklanan NMVOC emisyonları SERA GAZLARI EMİSYON ENVANTERİ ÇALIŞMA GRUBU 2006 TASLAK RAPORU

  24. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM Kalkan O. Hava Kirliliği. 2001, www.bsm.gov.tr/makale/makale.asp?sayi=20013

  25. Endüstri Partiküller SO² GüçSantralları 3.940.000 1.430.000 DemirÇelik 3.330.000 Çimento 2.270.000 32.000 Şeker 290.000 49.000 Metal 5.200 30.000 Gübre 14.000 30.000 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM • Türkiye'de Kirletici Potansiyeli Olan Endüstrilerden Atmosfere Bırakılan Yıllık S02 ve Partiküler Madde (ton/yıl) (Kalkan O. Hava Kirliliği 2001)

  26. 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM TÜRKİYE’DE GÜÇ SANTRALLERİNDEN BIRAKILAN KİRLETİCİ MİKTARLARI Kalkan O. Hava Kirliliği. 2001

  27. Termal Etki 380.000 Kcal/sn SO² emisyonu 45.000 ton/yıl Nox emisyonu 26.000ton/yıl CO emisyonu 750ton/yıl Katı Parçacıklar 3.500ton/yıl Hidrokarbonlar 250ton/yıl Küller 5.600ton/yıl 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM • 100 MW Gücünde Termik Santralların Kirletici Etkileri, Kalkan O, Hava Kirliliği, 2001

  28. KONU PLANI 1- TARİHÇE 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER

  29. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ Karboksihemoglobin oluşturur Karbonmonoksid Akciğer gelişimini etkilerler Ozon Sülfür dioksid PM Nitrojen dioksid Solunum yolu hastalıklarını artırır Astım alevlenmelerini artırırlar Akciğer fonksiyonlarını azaltırlar ATS, Am J Respir Med, 1996

  30. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ Erişkinlerde solunumsal, kardiyovasküler hospitalizasyonu artırır, Kardiyovasküler mortaliteyi artırır, Akciğer kanserlerini artırır PM Dockery DW, Environ Health Perspect. 2001 Pope CA, JAMA 2002 Hava kirliliği Sağlık kaynaklarının kullanımını artırır, Okuldan geri kalmayı artırır McConnell R, Lancet. 2002

  31. Çocuklarda; Akciğer fonksiyonlarında azalma, Solunum yolu semptomlarında artma, Astım alevlenmelerinde artış, Hospitalizasyonda ve acile başvuruda artış, Okuldan geri kalma Kinney PL, Environ Health Perspect. 1996 Thurston GD, Am J Respir Crit Care Med. 1997 Tolbert PE, Am J Epidemiol. 2000 Gilliland FD, Epidemiology. 2001 Erişkinlerde; Havayolu inflamasyonu ve hiperreaktiviteye yol açar, Solunum fonksiyonlarını azaltır, Solunum yolu semptomlarını artırır Aeroallerjen maruziyetine duyarlılığı artırır Molfino NA, Lancet. 1991 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-OZON

  32. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-OZON Ozonun solunum sistemini etkileme yolları: • Bronş epiteli hücrelerinden inflamatuar mediatörlerin (IL-6, IL-8, GM-CSF,fibronektin) salınımını artırmak yoluyla havayolu inflamasyonunu düzenler Bayram H, J Allergy Clin Immunol 2001 Devlin RB, Am J Respir Cell Mol Biol 1991 Balmes JR, Respir Rep Health Eff Inst 1997 • O3 hücre içi reaktif oksijen türlerinde (ROS) acil ve doza bağlı bir artışa ve gene epitelyal hücre geçirgenliğinde artışa yol açar. Bu da inhale allerjenlerin ve toksinlerin girişini kolaylaştırır Kelly FJ, Am J Respir Crit Care Med 1996

  33. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-OZON • Bir hayvan çalışmasında O3 un mukosilier temizliği azalttığı anlaşılmıştır Schlesinger RB, J Toxicol Environ Health 1987 • Bronşiyal C liflerini stimüleeder Beckett WS, J Appl Physiol 1985 • O3 maruziyeti hayvanlarda ve insanlarda inhale antijenlere yanıtları artırır Jorres R, Am J Respir Crit Care Med 1996

  34. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-PM PM hava kirliliği; • Solunum ve kardiovasküler hastalıklardan dolayı oluşan mortalite artışına, • Allerjilerin, astımın artışına, • Kronik bronşitin artışına, • Solunum yolu infeksiyonlarının artışına, • Hastane başvurularının artışına yol açar

  35. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-PM • Seaton ve ark partiküllerin özellikle de ultrafine- çok küçük partiküllerin • pulmoner interstisyuma penetre olabildiğini, • interstisyel inflamasyona ve önemli oksidatif hasara yol açabildiğini ilk kez öne süren araştırmacı Seaton A, Lancet 1995

  36. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-PM PM’nin akciğer üstüne hasar yapma mekanizmaları: 1. İnhale kirleticilerle makrofaj fonksiyonlarının ve akciğer savunmasının bozulması Becker S, J Toxicol Environ Health 1999 2. Endotelyal hasar ödeme yol açarak gaz difüzyonunu bozar ve hipoksik strese neden olur 3. Hava kirliliği artmış kalp hızı ve azalmış kalp hızı değişkenliği ile ilişkili  ağır aritmi ve mortalite Pope CA, Am J Respir Crit Care Med 1999 Peters A, Am J Epidemiol 1999 Pope CA, Am Heart J 1999

  37. 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-PM 4.Oksidanlar kan pıhtılaşması düzeyini artırabilir ve kırmızı kan hücrelerinin yapışma özelliklerini değiştirebilir  iskemik hasar riskini artırır. Hava kirliliğiyle fibrinojen artışı bağlantısı gösterilmiş Peters A, Lancet 1997) (Pekkanen J, Occup Environ Med 2000 5. Hava kirliliği sistemik reaksiyona yol açar ve bu da artmış CRP düzeyiyle gösterilmiştir Peters A, Eur Heart J 2001 6. PM maruziyetine bağlı oksidatif stresle oluşan Endotelin-1 gibi vazokonstriktörlerin; • KKY’ni alevlendirdiğini, iskemik kalp hastalığınıartırdığını, infarkt yayılımını artırdığını ve • endotel disfonksiyonu olandurumlardaki -diabet, ateroskleroz ve böbrek hastalıkları- hastalarıetkilediğini göstermişler Bouthillier L, Am J Pathol 1998

  38. 4-ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-SO2 Baxter, 2000; Nemery, 2001; NIOSH 1981; Wellburn, 1994

  39. 4-ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-SO2 • Kısa dönemli maruziyet; • mukozal inflamasyon ve irritasyon, öksürük, solunum güçlüğü ve göğüste sıkışma hissi yapar • Astımlı bireyler; • 0.2-0.5 ppm gibi düşük düzeylere duyarlı Baxter 2000 • Önceden kalp ve akciğer hastalıkları bulunanlarda; • tekrarlanan veya uzamış düşük düzey maruziyet mortaliteyi artırır (1-5 ppm) **Kolinerjik aracılıklı nöral mekanizma sorumlu tutulmaktadır D’Amato G, European Respiratory Society Journals Ltd, 2002

  40. 4-ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ-NO2 • Nitrojen dioksid düzeylerinin artması ile solunum yolu semptomları, astım alevlenmeleri bağlantılı bulunmuş Hajat S, Thorax. 1999 Lipsett M, Environ Health Perspect. 1997 • Havayollarında oksidatif hasar yapar ve permeabilitesini artırır Kelly FJ, Am J Respir Crit Care Med 1996 • Bronş epitelinde kalıcı nötrofilik inflamasyon yapar Blomberg A, Am J Respir Crit Care Med 1999 • Allerjenlere ve metakoline karşı artmış aşırı cevaplılık ve bronkokonstriksiyon yapar Tunnicliffe WS, Lancet 1994 Strand V, Am J Respir Crit Care Med 1997

  41. KONU PLANI 1- TARİHÇE 2- ENDÜSTRİYEL ATIK TANIM VE KAPSAMI 3- DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DURUM 4- ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN SOLUNUM SİSTEMİ ÜSTÜNDEKİ ETKİLERİ 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER

  42. 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER • Sera gazlarının zararlı etkilerinin engellenmesi amacıyla BM İklim Değişiklikleri Konvansiyonu-1992 ve Kyoto Protokolu-1997 yürürlükte • Kyoto protokolu 2008-2012 döneminde sera etkisi olan gazların emisyonunu %5 indirmeyi hedeflemiş (1990 dönemine) • ABD, Avustralya ve Türkiye imzalamamış

  43. 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER • Türkiye’nin AB 2003 İlerleme Raporu’na göre; • hava kalitesi konusunda mevzuatını AB ile uyumlu hale getirmesi ve • hava kalitesi gözlem sistemini geliştirmesi gerekiyor • Endüstriyel kirlilik için; • daha fazla çaba harcaması gerekiyor ve • 2006 sonuna kadar hukuki düzenlemeler yapmalı

  44. 5- ÖNLEM VE ÖNERİLER • Endüstriyel kirlilik başlıca; • yanlış yer seçimi ve • atık gazların yeterli önlem alınmadan salınmasıyla ilgili • Temel endüstriyel kirlilik kaynağı; • tesislerdeki yakıt kullanımı • Endüstrilerin kirletme kaynağı; • genelde yakıt miktarına bağlı • Bacaları; • alçak endüstriyel işletmeler lokal kirlilik, • yüksekendüstriyel işletmeler uzak kirlilik Kalkan O. Hava Kirliliği 2001

More Related